در زمان صدر اسلام و معصومین علیهمالسلام مجالسی تشکیل میشد که افراد عالم و دانشمند در این مجالس حضور مییافتند و مردم مسائل شرعی و سؤالات مرتبط با علوم دینی در حوزههای مختلف معرفتی و احکام را از این افراد میپرسیدند و جواب دریافت میکردند.
اوج فراوانی این مجالس در زمان امام صادق و امام محمد باقر علیهماالسلام بود و بسیاری از پیروان ادیان و فرق مختلف در این مجالس شرکت کرده و سؤالات خود را میپرسیدند که برخی از این مناظرهها و شرح این مجالس در کتب و متون تاریخی موجود است.
در این مجالس افراد بسیاری از اطراف و اکناف جهان اسلام به محضر علما و حکما شرفیاب میشدند و با دست پر به سرزمینهای خود باز میگشتند، ولی به مرور زمان و به دلایل مختلف از جمله تسلط حکام جائر و سرکوب علما و اندیشمندان، این سنت حسنه رفتهرفته کمرنگ شد و در برخی مناطق جهان اسلام به دست فراموشی سپرده شد.
مجالس وعظ و خطابه که هماکنون وجود دارد بخشی از نیازهای عمومی افراد جامعه به معارف دینی را برطرف میکند و در جایگاه خود امری ضروری و لازم است، ولی با توجه به کثرت رسانهها و انتشار پرحجم انواع شبهات، لازم است علاوه بر مجالس وعظ و سخنرانی، مجالس اختصاصی پرسش و پاسخ با حضور علما و فضلا مجدداً احیا شود.
احیای مجالس اهل علم با همان شیوه و سیاق معصومین خیرات و برکات زیادی را به همراه دارد که به برخی از آنها اشاره میشود.
امروزه نسل جوان هزاران سؤال بیپاسخ در ذهن دارد که این پرسشها باید از منبع و سرچشمه وحی پاسخ داده شود و مراجعه به منابع غیرمعتبر که هماکنون فراوان در دسترس وجود دارد، نه تنها نمیتواند تشنگی این نسل را برطرف کند، بلکه بر ابهامات و سؤالات ذهنی او میافزاید و علما و روحانیونی که درس آموخته حوزههای علمیه و دستگاه فقاهت شیعه هستند موثقترین و پاکترین منبع برای پاسخگویی به این سؤالات به شمار میروند.
در صورت احیای مجدد و رونق اینگونه مجالس فرصتی فراهم میشود تا روحانیون و اهل علم به صورت چهره به چهره از سؤالات و شبهات موجود در جامعه مطلع شوند و در صدد پاسخگویی به این شبهات برآیند و با انگیزه بیشتر به تعمیق مطالعات علمی و فقهی خود بپردازند.
تقویت فرهنگ پرسش و پاسخ و فضیلت شمردن سؤال از اهل علم یکی از سنتهای حسنه فراموش شده است که با زنده شدن این قبیل جلسات اهمیت و حساسیت این امر مهم مجدداً مورد بازشناسی قرار میگیرد.
پاسخگویی به سؤالات موجود جامعه موجب تقویت باورهای دینی مردم و خصوصاً نسل جوان میشود و در مقابل، تجمیع شبهات موجب سستی اعتقادات و از بین رفتن آنها خواهد شد. این در حالی است که مبانی تعالیم اسلامی که حاصل دسترنج هزار و ۴۰۰ سال تلاش بیوقفه ائمه هدی و علمای بزرگی چون شیخ کلینی، شیخ طوسی، شیخ مفید و علامه مجلسیهاست، از آن چنان قوام و استحکامی برخوردار است که به راحتی میتواند پاسخگوی همه سؤالات جامعه امروز باشد.
در پایان امیدواریم همه مسئولان فرهنگی و ائمه جماعات در سراسر کشور ضمن اهتمام و بذل توجه به این سنت حسنه، در مساجد، حسینیهها و مراکز فرهنگی مقدمات و شرایط را برای برگزاری مداوم این قبیل مجالس فراهم کنند.