به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، شهریور ۱۳۲۰ در داخل ایران کسانی حکومت می‌کردند که نه می‌دانستند داخل چه خبر است نه خارج. رضاخان گمان می‌کرد آلمان نازی می‌تواند دوست ایران باشد و ولیعهدش گمان می‌کرد پیروزی آلمان و متحدانش حتمی است! همان موقع در خارج ایران هم کسانی بودند که اصلاً برایشان ممالک دیگر مهم نبود و هر جا می‌خواستند لشکر می‌کشیدند. ابرقدرت‌ها و دوستانشان افتاده بودند به جان هم و به جان دنیا. این‌طوری شد که شوروی و انگلیس، دوستی پهلوی‌ها با هیتلر را بهانه کردند و ۳ شهریور وارد خاک ایران شدند.
ارتش رضاخانی طی چند ساعت از هم فرو پاشید و شهر به شهر، ایران اشغال
شد. نیروهای شوروی از شمال آمدند و نیروهای انگلیس از جنوب و در قزوین به هم رسیدند. بعد هم عزم تهران کردند. ۲۵ شهریور رضاخان بالاخره طرح «محمدعلی فروغی»، نخست‌وزیر وقت را پذیرفت؛ انگلیسی‌ها موافقت کرده بودند که رضاخان برود و از سلطنت پسرش حمایت کنند. فروغی از ارتباطاتش استفاده کرد و شد آخرین نخست‌وزیر پهلوی اول و اولین نخست‌وزیر پهلوی دوم. رضاخان هم باروبندیل را جمع کرد و همراه خانواده‌اش راهی یک جای دیگر دنیا شد.
متن استعفای رضاخان را در واقع «فروغی» نوشته بود و معروف است که از شدت اضطراب آن را نخوانده امضاءکردسفر به یک جای دیگر دنیا!بخش عمده ثروت رضاخان هنگام ترک ایران در ایران جا ماند؛ بیش از یک و نیم میلیون هکتار زمین شامل اراضی کشاورزی، باغات، مراتع، جنگل‌ها و شکارگاه‌ها که بیش از ۲ هزار روستا را هم در برمی‌گرفت. این‌طوری رضاخان شده بود ثروتمندترین مرد آسیا در آن دوران. بخش عمده این اراضی نیز با قیمت ناچیز و در واقع مفت خریداری‌شده یا به‌زور تصاحب شده بود. زمین‌ها ماند و رضاخان رفت. خودش گمان می‌کرد به یک جای دیگر دنیا می‌رود؛ به هر جا که بخواهد. گویا قصد داشته برود آرژانتین یا شیلی.
با ۱۱ نفر از اعضای خانواده سلطنتی یعنی همه به‌جز محمدرضا با اتومبیل عازم اصفهان شد و بعد یزد و کرمان و بندرعباس. با چه زحمت و حقارتی راه پیمودند و بالاخره از بندرعباس سوار کشتی انگلیسی شدند و رفتند هند. می‌خواستند پیاده شوند و مدتی در هند بمانند، ولی انگلیسی‌ها خبر دادند که نمی‌توانند از کشتی پیاده شوند و باید بروند جزیره موریس در جنوب شرقی قاره آفریقا!
مدتی همان‌جا ماندند و چند ماه بعد رضاخان با تلاش پسرش به ژوهانسبورگ در کشور آفریقای جنوبی منتقل شد و در سال ۱۳۲۳ همان‌جا مُرد. او هم مثل ۲ شاه پیشین قاجار نتوانست در ایران بمیرد؛ بعدها پسرش هم نتوانست.
رضاخان و خانواده‌اش در جزیره موریس
امروز در تاریخ مناسبت‌های دیگری هم هستامروز ۲۵ شهریور مصادف با ۱۵ سپتامبر میلادی و ۲۶ محرم هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبت‌های دیگری هم دارد.ـ محاصره مکه و سنگ‌باران کعبه از سوی سپاهیان یزید در سال ۶۴ قمری
ـ درگذشت عالم بزرگوار «ملا عبدالله تُستَری» دانشمند عهد صفوی در سال ۱۰۲۳ قمری
ـ زادروز «میرزا محمدحسین ادیب آزاد» شاعر ایرانی در سال ۱۲۹۸ قمری
ـ استقلال تعدادی از کشورهای آمریکای مرکزی از جمله کاستاریکا، السالوادور و نیکاراگوئه از استعمار اسپانیا در سال ۱۸۲۱ میلادی
ـ برگزاری انتخابات نخستین دوره مجلس شورای ملی در سال ۱۲۸۵ شمسی
ـ وقوع زلزله طبس در سال ۱۳۵۷ شمسی (در این باره، همین امروز، مطلبی در حوزه تاریخ خبرگزاری فارس بخوانید.)
