به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی فرهنگ وهنربرنامه رادیویی گفتگوی فرهنگی با موضوع «کتاب سال، ضرورت‌ها و شاخصه‌ها» در گفتگو با جواد محقق نویسنده و عضو هیئت علمی این‌جایزه، از آنتن رادیوگفتگو پخش شد.
محقق در ابتدای این‌برنامه درباره تاریخچه جایزه کتاب سال گفت: ۳۷سال است جایزه کتاب سال برگزار می‌شود و امسال دوره سی‌وهشتم آن برگزار خواهد شد. این‌جایزه فراز و فرودهایی را طی این سال‌ها داشته و امروز در شرایطی برگزار می‌شود که چند بخش شده و جایزه جلال، در بخش ادبیاتی و جایزه پروین در حوزه شعر کتاب سال به حساب می‌آید.
وی درباره شاخه‌های جایزه کتاب سال گفت: تعداد شاخه‌ها بسیار زیاد است و بیش از ۶۰ شاخه است و در بعضی سال‌ها تا ۶۶ شاخه هم داشته است. که مجموع آنها و همه آثاری که در ایران منتشر می‌شود، به غیر از برخی شاخه‌ها را در بر می‌گیرد که آن‌شاخه‌ها را شاید به دلیل این‌که استقلال خاصی برای آنها قائل نبودند، از این دایره بیرون مانده است. به طور مثال مانند گردآوری، الان شاخه‌ای به‌عنوان گردآوری وجود ندارد. در حالی‌که در بخش‌های مختلف ادبی و غیر ادبی کتاب‌های فراوانی در حوزه گردآوری منتشر می‌شود که برخی از آنها بسیار آثار خوبی هستند و افراد علاقه مند به آن شاخه و رشته را از خیلی کتاب‌های پراکنده که هزینه زیادی می‌برد، یا زمان بسیاری برای جستجو می‌خواهد، خلاص می‌کند. و به نظرم جا دارد که به این شاخه و به برخی شاخه‌های دیگر توجه شود.
این‌نویسنده درباره روند داوری‌ها در سال‌های گذشته و در پاسخ به این‌سوال که آیا کتاب سال، به‌دلیل این‌که یک جایزه دولتی است ملاحظات سیاسی در آن وجود دارد، پاسخ داد: اگر دولت‌ها را نماینده مردم برای اداره کشور بدانیم که در همه دنیا این چنین است و باید باشد، اتفاقا جشنواره‌های معتبرتر هستند که دولتی باشند وگرنه جشنواره‌های محفلی و گروهی طبیعتا ملاحظه‌های بیشتری دارند. بنابراین هیچ‌جایزه‌ای را به دلیل دولتی بودن نه می‌شود رد کرد و نه به‌صرف دولتی‌بودن، می‌شود گفت هیچ‌نقصی در آن نیست.
عضو هیئت علمی جایزه کتاب سال در ادامه گفت: طبیعی است جایزه‌ها و مجموعه‌ها و جشنواره‌ها را مجموعه ای از افراد اداره می‌کنند. بنابراین آنها به‌تبع صلاحیت و علایق و میزان تخصصی که دارند تاثیرگذارند. این است که نمی‌توان گفت هیچ‌تغییری حتی جزئی، در جشنواره‌ها و جایزه‌ها در دولت‌های مختلف اتفاق نمی‌افتد. ولی در کلیت قضیه با توجه به گفتمان جاری که در کشور وجود دارد، در همه این‌دوره‌ها یک‌سان باقی ماند و تفاوت عمده‌ای ندارد. اگر تفاوت‌هایی دیده می‌شود، گاهی به‌دلیل سلایق و علایق داورانی برمی‌گردد که در دوره‌های مختلف انتخاب می‌شوند.
محقق گفت: یکی از مشکلات جایزه کتاب سال و دیگر جایزه‌هایی که در کشور برگزار می‌شوند، این بوده که در بعضی سال‌ها و در بعضی از شاخه‌ها، کتاب‌هایی که به بازار آمده‌اند و برای داوری ارسال شده است، مجموع آنها کیفیت خیلی بالایی ندارد و در بعضی سال‌ها آن‌قدر کتاب‌های خوب در یک شاخه بسیار است که با تراکم آثار خوب مواجه می‌شویم. بنابراین در سال‌هایی که آثار خوب در یک‌رشته یا چند رشته بسیار زیاد است طبیعتا حق برخی از کتاب‌ها به دلیل محدودیت انتخاب از دست می‌رود.
وی همچنین گفت: در این‌مواقع دو برخورد از سوی داوران صورت می‌گیرد برخی حساسیت داشتند که به دلیل این‌که سال گذشته یا سال‌های گذشته کتابی با بهترین خصوصیات انتخاب شده است امسال کتابی در این‌حد وجود ندارد، بنابراین امسال کتاب سال نداریم. عده‌ای دیگر نیز بر این‌باورند به ما ربطی ندارد که سال گذشته چه کتابی بوده و سال بعد چه کتابی خواهد آمد و کتاب سال را انتخاب می‌کنیم. در بین کتاب‌های منتشرشده سال هم به هر حال این کتاب خوب است اگرچه نسبت به کتاب سال قبل دچار کاستی‌های بیشتری است و اعتقاد شخصی بر این است که چون نمی‌دانیم سال‌های آینده چه کتاب‌هایی به بازار خواهد آمد و اگر سال‌های متمادی بگذرد و کتابی در قد و قواره کتاب فلانی در فلان سال نیاید، ممکن است برگزار کنندگان به این‌نتیجه برسند که اصلا چرا برگزار می‌شود.
محقق در پایان این‌برنامه درباره شاخص‌های داوری جایزه کتاب سال گفت: تسلط بر قالب انتخابی و فرم آن، محتوا و توجه به مخاطب از شاخص‌های داوری آثار داوران این‌جایزه است.
