هیچ کس فکرش را نمی‌کرد که از زمان اولین تاسیس کتابخانه کشور تا به امروز که نزدیک یک قرن می‌گذرد بیش از هزار کتابخانه در تهران تاسیس شود و اگر امروز مساحت تمام کتابخانه های شهر را با هم جمع کنیم از دارالخلافه ناصری هم ممکن است بزرگتر باشد، امروزه آمار کتابخانه‌ها و میزان اعضای فعال و مراجعه در طول یکسال به کتابخانه ها همانند سرانه مطالعه کشور به ازای هر نفر یکی از معیار های توسعه یافتگی و رشد فرهنگی یک جامعه در دنیای امروز است که این آمار در کشور ما هم جالب توجه است البته ما میخواهیم تا به موضوعاتی مهم تر از آمار بپردازیم که میشود گفت ریشه مشکلات لاینحل در حوزه ترویج کتاب و کتابخوانی به خصوص در شهر تهران است.
در شهر تهران بیش از هزار کتابخانه داریم که سهم قابل توجهی از آن متعلق به شهرداری تهران است که در یک دهه اخیر گسترش فراوانی داشته و بقیه آمار مربوط به کتابخانه های زیر مجموعه وزارت ارشاد، سازمان کتابخانه‌های کشور ،دانشگاهها،سازمان های دولتی و نیمه دولتی ،مساجد ،مدارس و .... است که البته کتابخانه‌های عمومی شهر تهران کمتر از نیمی از این آمار است و با دیدی واقع بینانه نیمی دیگر این آمار را نمیتوان کتابخانه گفت و قرائتخانه هستند و حتی ما دهها کتابخانه در سطح شهر داریم که متعلق به موسسات و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی خصوصی یا نیمه خصوصی هستند که تخصصی هستند ولی به عنوان کتابخانه ثبت نشده اند.
با توجه به آمار اجمالی مذکور در شهر تهران؛ از سوی مسئولان ذکر شده بود که ما نزدیک به 100 کتابخانه شبانه روزی داریم که اندکی بعد از سوی دیگر مسئولان این آمار نقض شد و فقط کتابخانه ملی ایران به عنوان تنها کتابخانه شبانه روزی کشور مطرح شد که واقع امر این است که به جز کتابخانه ملی بقیه کتابخانه های شبانه روزی به صورت همیشگی شبانه روزی نبوده اند و در مقاطعی خاص مثل ایام ماه مبارک رمضان یا نزدیکی زمان کنکور سراسری یا... این کتابخانه ها به صورت موقت شبانه روزی بودند و اگر انگشت شمار کتابخانه شبانه روزی هم باشد نمیتوان گفت همچون کتابخانه ملی برنامه یکنواخت و منظمی را دارند و باوجود نزدیک به 500 کتابخانه عمومی رسمی در تهران نباید ما فقط کتابخانه ملی ایران را به عنوان یک کتابخانه شبانه روزی بشناسیم.
عوامل متعدد وابسته و غیر وابسته در نبود کتابخانه های شبانه روزی در شهر تهران وجود دارد که به تعدادی از آنها میپردازیم.
1-عدم حمایت مالی: بودجه کتابخانه ها در بودجه فرهنگی کشور عدد ناچیزی است و با وجود دهها کتابخانه در سطح شهر و صرف شدن نیروی انسانی و ملک برای کتابخانه توجه آنچنانی برای بهره مندی از این ظرفیت فرهنگی در کشور نمی‌شود.
2-محدودیت زمان در مطالعه: بسیاری از کتابخانه های مهم در تهران کتاب امانت نمیدهند و افراد ناچار هستند با صرف هزینه زیاد برای تردد و از دست دادن زمان روزانه برای کار تحقیقاتی خود به کتابخانه مراجعه کند و مشکل آنجا دوچندان میشود که برخی از آنها دوساعت در بین روز برای زمان نهارتعطیل میشوند.
3-در دسترس بودن تهدیدات برای جوانان به نسبت کتابخانه: از عجایب نهفته در شهر تهران باز بودن قهوه خانه‌ها تا ساعت 12 شب ( تا قبل از کرونا) و محدودیت زمانی وجود کتابخانه ها در شهر تهران است که وجود این شرایط سوق به استعمال دخانیات میدهد تا مطالعه کتاب.
4-لزوم کتابخانه برای خانه های کوچک: بیش از نیمی از منازل در شهر تهران کمتر از 100 متر هستند و با وجود خانواده های متوسط چهار نفره و لزوم تمرکز برای درس خواندن وجود کتابخانه های شبانه روزی لازم است.
5-موازی کاری سازمان ها: بسیار پیش آمده که بین سازمان های متولی کتابخانه ای در تهران اختلاف نظر بین افزایش زمان باز بودن کتابخانه ها یا کاهش زمان باز بودن آن وجود داشته و موضوع زمان کار کتابخانه ها محل درگیری جناحی یا شخصی مسئولان بوده و در این بین مراجعه کنندگان کتابخانه ها سردرگم بین این اعمال سلیقه ها بوده اند.
از این روز پیشنهاد میشود با توجه به مشکلات بودجه‌ای کتابخانه‌ها و عدم امکان برای باز بودن اکثر کتابخانه ها می‌توان کتابخانه هایی را به عنوان نمونه در هر منطقه انتخاب کرد و آنها را برای همیشه به عنوان کتابخانه شبانه روزی به مردم معرفی کرد.
