ظهور كانالهاي متعدد فارسي زبان ماهوارهاي و نتايج نظرسنجيهاي انجام شده در ماه هاي اخير نشان ميدهد كه در يك سال گذشته مراجعه مردم به شبكههاي ماهوارهاي افزايش چشمگيري پيدا كرده.(1) نظرسنجي جديد صدا و سيما نشان مي دهد 45.4 درصد از مردم تهران بيننده ماهواره هستند که نسبت به سال گذشته 10 درصد رشد پيدا کرده اند.(2)
همچنين ضريب نفوذ ماهواره در كل كشور به شدت در حال گسترش است، اين مساله تا آنجا پيشرفته كه در گزارشهاي تصويري ماه گذشته ديده شد كه عشاير نيز پاي برنامههاي ماهوارهاي مينشينند.(3)
گروهي از كارشناسان و صاحب نظران بر اين عقيدهاند كه فاصلهي صدا و سيما از مردم زياد شده و صدا سيما نتوانسته نيازهاي واقعي جامعه را پوشش دهد.
ورود «رابرت مرداك» غول رسانهاي جهان با شبكهي تازه تاسيس فارسي وان و موفقيت اين شبكه در جذب مخاطب همچنين اعلام اين خبر كه اين غول رسانهاي شبكههاي ديگري را هم در دست تاسيس دارد، حساسيتها را در اين زمينه افزايش داد؛ از اين روي ميتوان گفت گرايش مردم به ماهواره به مرحله هشدار براي مسئولان رسيده است.
قطع ارتباط مردم با رسانه ملي تنها به طبقهي مرفه جامعه محدود نميشود بلکه طبقه متوسط و همچنين دهکهاي پاييني جامعه را هم در بر مي گيرد. اگر سالهاي گذشته تنها بر روي پشت بامهاي شهرهاي بزرگ ميشد بشقابهاي ماهواره را ديد، امروز اين بشقابها به پشت بام شهرها و روستاهاي کوچک و بزرگ راه پيدا کردهاند. اين مساله زنگ خطري است براي مسئولان که نميتوان به راحتي از كنار آن گذشت.
عزت الله ضرغامي رياست سازمان صدا و سيماي ايران در سخناني گفته بود: شبكههاي ماهوارهاي از جمله BBC و VOA را تهديدي براي صدا وسيما نميداند و نگراني در اين زمينه ندارد. (4)
با اين حال قائم مقام سازمان صدا و سيما در مصاحبهاي با بيان اينکه مراجعه مردم تهران به ماهواره در يک سال گذشته دو برابر شده ابراز نگراني شديدي در اين زمينه کرده بود.
همه گزارشها و شواهد بسيار نگران كننده هستند آن هم براي رسانهاي كه عنوان ملي را يدك ميكشد.
اگر يك رسانه مخاطبانش را از دست دهد، ديگر چه چيزي برايش باقي خواهد ماند.
تغييراتي که منجر شود مردم هيچ تمايلي براي ديدن و گوش دادن به شبکههاي خبري و سرگرمي خارجي نداشته باشند.
برگزاري مسابقات جام جهاني و پخش زندهي اين بازيها فرصتي است براي جذب مخاطبان از دست رفته به صدا سيما. بازيهاي جام جهاني از محبوبيتي برخوردار است كه اين روزها هر خانوادهاي چه فوتبالي و چه غير فوتبالي را پاي تلويزيون ميكشد و وا ميدارد تا بازيها را به تماشا بنشينند.
صدا و سيما ميتوانست از اين فرصت جهت معرفي برنامهها و ساز و كارهاي جديد رسانه ملي در جهت جذب مخاطب بهره ببرد.
اما طبق روال در پيش گرفته شده توسط مديران تنها چيزي كه در حاشيه پخش بازيها به چشم مخاطبان برنامههاي زنده تلويزيون ميخورد تبليغات گسترده سيما است.
مخاطب تمام تبليغات از روغن موتور خودرو گرفته تا اپراتورهاي مخابراتي كه هر كدام رنگ و بوي فوتبالي گرفتهاند را به جان ميخرد تا بازيهاي جام جهاني را ببيند. تبليغات حتي در ميان تحليلهاي فوتبالي و اعلام جوايز هم دست از سر بيننده برنميدارد.
مديران سيما به خوبي ميدانند كه تماشاي بازيهاي جام جهاني از چنان جذابيتي برخوردار است كه بيننده تماشاي تمام اين تبليغات را تحمل ميكند.
اما بايد به مديران يادآوري كرد كه مسابقات ورزشي با اين چنين جذابيتي تنها 30 روز و آن هم هر 4 سال يك بار برگزار ميشود.
صدا و سيما ميتوانست با تدبير و برنامه ريزي مناسب و صرف نظر كردن از سود كلان تبليغاتي از اين فرصت نهايت استفاده را جهت برگرداندن مخاطبان از دست رفته خود به كار گيرد.
كاميار ميرشاهي
1) 10 شبكه ماهوارهاي جديد در راه است
2) افزايش مراجعه به ماهواره در نظر سنجي صدا و سيما
3) ديش ماهواره در سياه چادرهاي عشاير
4)سخنان عزت الله ضرغامي پيرامون شبكههاي ماهوارهاي فارسي زبان