-
- |
-
- |
-
- |
-
- |
-
شنبه ۰۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
ساعت : ۱۰:۵۴
ساعت : ۱۰:۵۴
به گزارش خبرنگار«شهر»،دومين جشنواره محصولات كشاورزي ارگانيك از 10 آذر در بازار ميوه و تره بار جلال آل احمد آغاز به كار كرده و تا 15 اذر نيز ادامه دارد. اين درحالي‌ست كه بسياري از شهروندان تصوير روشني از محصولات ارگانيك و تفاوت آن با ساير محصولات ندارند. «سامانه توليدي كه در آن استفاده از كودهاي شيميايي، آفت‌كش‌ها، تنظيم كننده‌هاي رشد و افزودني‌هاي غذاي انسان و دام، ممنوع يا در كمترين حد ممكن است». اين يكي از مختصرترين و كامل ترين تعريف‌هاي‌ست كه براي كشاورزي ارگانيك ارائه شده است. در عين حال اين گزارش قصد دارد به صورت مختصر تعاريف و مباني كشاورزي ارگانيك را تشريح كند و شفاف سازي در اين زمينه باشد.
امروزه افزايش آگاهي مصرف كنندگان به مسايل فوق و افزايش گزارشات منتشره در خصوص تاثيرات سوء مواد و نهاده‌هاي شيميايي بر سلامتي مصرف كنندگان و ايجاد بيماري‌هاي حاد و مزمن، اشتياق آنان را به محصولات توليد شده در شرايط طبيعي بدون استفاده از انواع سموم و كودهاي شيميايي افزايش داده است.
در ابتدا چنين محصولاتي با عناوين متفاوتي كه نشان از منشا طبيعي نهاده‌هاي مصرف شده در آنها داشت، عرضه مي‌شدند و بازار محدودي را به خود اختصاص مي‌دادند اما با افزايش سطح آگاهي‌ها، اين بازار رشد قابل توجهي را تجربه كرد به حدي كه برنامه‌ريزان در جوامع صنعتي به منظور جلوگيري از تقلب، استانداردهايي را براي توليد، عرضه و برچسب‌زني محصولات ارگانيك تدوين و ارايه كرده‌اند بر طبق اين استانداردها، در هر كشوري با نظارت دولت نهادي غير دولتي نظارت بر اجراي استانداردها در واحدهاي توليدكننده محصولات ارگانيك را برعهده مي‌گيرد. البته مسووليت نظارت كلي بر عهده دولت باقي مانده و نظارت از سوي سازمان‌هاي بين‌المللي نيز پيش‌بيني شده است.
كشاورزي ارگانيك در ساده‌ترين تعريف اينگونه بيان شده است : "كشاورزي بدون افزودن مواد شيميايي صنعتي". ماده شيميايي صنعتي، ماده‌اي است كه با كمك فرآيندهاي شيميايي تهيه شده است. اين تعريف، ناقص و حتي نادرست است. اين تعريف بدان معنا نيست كه كشاورزي ارگانيك به طور قطع كشاورزي بدون مواد شيميايي باشد، زيرا ما در جهاني زندگي مي‌كنيم كه در آن مواد شيميايي مصنوعي در خاك، آب و هوا وجود دارد.
معنايي كه در كشاورزي ارگانيك مراد است، براي مديريت تمام مزرعه به كار مي‌رود و براساس آن، مزرعه به عنوان موجود زنده در نظر گرفته مي‌شود. مواد شيميايي صنعتي (مصنوعي) چون علف‌كش‌ها، حشره‌كش‌ها، قارچ‌كش‌ها، داروهاي دامي، سوپر فسفات و اوره در كشاورزي ارگانيك و به طور كلي در مزارع ارگانيك، هيچ‌گونه ماده شيميايي مصنوعي به كار برده نمي‌شود.
اين مواد در آماده‌سازي خاك، رويش گياه يا توليد نهاده‌هايي كه در تغذيه گياه، ذخيره‌سازي، فرآوري يا فروش آن دخالت دارند، به كار نمي‌روند. به علاوه، دام‌ها تا حد امكان اجازه حركت آزادانه در مرتع را دارند.
كشاورزي ارگانيك، حركت رو به عقب نيست. در اين سامانه، دانش بومي با علم جديد تركيب مي‌شود و در عين حال با ساير روش‌هاي نوين مديريت، سازگار است. مزارع ارگانيك همچون ديگر زمين‌هاي زراعي به خوبي آماده شده و نيازمند مديريت قوي، به ويژه در مورد خاك و آفات است. كشاورزي ارگانيك يك نظام مديريت توليد جامع‌نگر است كه موجب افزايش سلامت كشت بوم از نظر تنوع زيستي، چرخه طبيعي عناصر غذايي و فعاليت‌هاي ميكروبي و زيستي خاك مي‌شود.
وزارت كشاورزي ايالات متحده اين سامانه توليدي جامع‌نگر را اينگونه بيان كرده است: سامانه توليدي كه در آن استفاده از كودهاي شيميايي، آفت‌كش‌ها، تنظيم كننده‌هاي رشد و افزودني‌هاي غذاي انسان و دام، ممنوع يا در كمترين حد ممكن است. اين كشت بوم براي تغذيه گياهي و حفظ حاصلخيزي خاك تا حد امكان متكي به تناوب زراعي، استفاده از بقاياي گياهي، كود حيواني، بقولات، كود سبز، پسماندهاي آلي برون مزرعه‌اي، كنترل مكانيكي علف‌هاي هرز، سنگ‌هاي معدني و براي كنترل آفات و بيماري‌ها، متكي به روش ارگانيك است.
كارگروه كدكس غذايي، نهاد بين‌المللي تدوين استانداردهاي مواد غذايي كه از زيرمجموعه‌هاي سازمان خوار و بار و كشاورزي و سازمان بهداشت جهاني است، كشاورزي ارگانيك را با جزييات بيشتري به شرح زير تعريف كرده است:
"كشاورزي ارگانيك يك سامانه مديريت توليدي جامع‌نگر است كه موجب بهبود سلامت كشت بوم از طريق حفظ و تقويت نوع زيستي، چرخه‌هاي زيستي و فعاليت زيستي خاك مي‌شود. در اين سامانه بر استفاده از عمليات مديريتي به جاي نهاده‌هاي خارجي و در نظر گرفتن شرايط اقليمي منطقه‌اي و كاربرد روش‌هاي سازگار با محيط تاكيد مي‌شود كه در آن براي بروز كاركردهاي سامانه از روش‌هاي مكانيكي، زيستي و زراعي استفاده مي‌شود و كاربرد مواد شيميايي در آن جايي ندارد."
كشاورزي ارگانيك به طور مختصر به عنوان توليد غذا و ساير محصولات بدون كاربرد كودها و آفت‌كش‌هاي شيميايي مصنوعي توصيف مي‌شود.
براساس تعريف فدراسيون بين‌المللي جنبش كشاورزي ارگانيك، يك سامانه كشاورزي است كه در آن جنبه‌هاي زيستي، اجتماعي و اقتصادي توليد پايدار غذا، پوشاك، فرآورده‌هاي چوبي و ... بهبود مي‌يابد. در اين سامانه حاصلخيزي خاك به عنوان كليد توليد موفق در نظر گرفته مي‌شود. در كشاورزي ارگانيك با بهره‌گيري از ويژگي‌هاي طبيعي گياهان، دام‌ها و محيط، كيفيت نظام كشاورزي و محيط زيست حفظ شده و بهبود مي‌يابد.
شاخص‌هاي اصلي كشاورزي ارگانيك
بوم شناختي يكي از شاخص هاي كشاورزي است.مقصود از هماهنگي بوم شناختي حفظ كيفيت منابع طبيعي و تمام اكوسيستم كشاورزي از انسان تا جانوران، محصولات كشاورزي و موجودات غير زنده در روند تكاملي‌ست.
تطابق اجتماعي نيز به اين مفهوم است كه توان و منابع به نحوي توزيع مي‌شود كه نيازهاي اوليه همه اعضاي جامعه برآورده شود حقوق آنها از بهره وري راضي ، سرمايه كافي و كمك هاي فني تامين و تضمين شود.
صرفه اقتصادي در كشاورزي ارگانيك نيز نه تنها از طريق بازده مستحكم مزرعه و درجه حفاظت از منابع و به حداقل رساندن خسارت محيطي محاسبه مي‌شود.
سازگاري نيز به معناي آنست كه جوامع روستايي قادر به تطابق با شرايط متغير و مستمر كشاورزي از جمله رشد جمعيت، سياست و نيازهاي بازار و..باشند.
مقصود از بعد انساني نيز حفظ سلامتي انسان و تلاش براي بهبود كيفيت زندگي وي يكي از عناصر مهم در فعاليت هاي كشاورزي ست.
اهداف اصلي توسعه كشاورزي ارگانيك
اهداف در كشاورزي ارگانيك در سه بخش اقتصادي، اجتماعي و زيست بوم شامل موارد ذيل است:
امنيت اقتصادي واحدهاي توليد، پايداري اقتصادي كشاورزي، ارزش افزوده توليدات، شرايط كاري خوب براي توليدكنندگان و خانوار آنان، طراحي بازار و تجارب مشخص، تضمين عرضه غذا، تامين نيازهاي محلي، توازن جنسيتي، توليد محصولات سالم و عاري از بقايا، احترام به فرهنگ محلي، طعم و كيفيت خوب از جمله اهداف اين كشاورزي ست.
همچنين سرمايه‌‌گذاري كم، بهترين استفاده از منابع محلي، توازن زيست بوم، عدم آلودگي شيميايي، حفظ تنوع زيستي، نهاده‌هاي خارجي كم، دامپروري حيوان مدار، حفظ منابع طبيعي، حاصلخيزي بالاي خاك، بازده خوب و مداوم، به حداقل رساندن مصرف انرژي و منابع غير تجديد پذير، حفظ تعادل‌هاي اكوسيستمي در چرخه فعاليت‌هاي توليد كشاورزي، كاهش هزينه‌ها و افزايش درآمد در فرآيند بهره‌برداري و توليد از ديگر اهداف اين گونه كشاورزي است.
