به گزارش خبرنگار «شهر»، در ابتداي اين مراسم که بهروز رضوي، گوينده راديو، اجراي آن را بر عهده داشت، حسين الهي قمشهاي، درگذشت کسايي را به مردم خوشذوقي که ادبيات، موسيقي، نقاشي، هنرهاي سنتي و مدرن را دوست دارند تسليت گفت و با قرائت بيتي از حافظ، اظهارداشت: ما در اين عالم بيوفا و بيثبات و بي قرار، به ثبات و قرار نياز داريم.
وي ادامه داد: در عالم بيقراري که دلمان گرفته است، به کجا پناه ببريم تا خبر خوش بشنويم؛ خبر از عالمي که همه آرزوها و آرمانهايمان در آن برآورده ميشود. اين موسيقي است که از آن عالم به ما خبر خوش ميدهد و کساني چون کسايي بايد از پشت پرده موسيقي از اين عالم خبر دهند.
قمشهاي همچنين گفت: امروز در دنيا زيبايي در حال از دست رفتن است که اين همه فاجعه رخ ميدهد. ما احتياج به زيبايي داريم، اين زيبايي است که به ما خبر ميدهد دنياي زيباتري هم هست.
وي درباره ارتباط کسايي با ادبيات اظهار داشت: او عاشق ادبيات بود و از طريق ادبيات به دنياي زيباييها اتصال داشت. اميدوارم بيش از پيش قدر موسيقي و موسيقيدانان را در زمان حياتشان بدانيم. اميدوارم خانه استاد کسايي هم مثل خانه چند استاد ديگر موسيقي، به يادگار بماند و مردم در آن حس و عشق و شور زندگي و موسيقي را دريافت کنند و اطمينان دارم ميراث فرهنگي اين کار را خواهد کرد.
در ادامه خليل کسايي، نوازنده ني، فرزند و شاگرد حسن کسايي، پيش از آغاز اجرايش با همراهي تنبک محمود رفيعيان، از همزماني دو برنامه ديگر موسيقي با بزرگداشت کسايي گله کرد و گفت: اميدوارم جامعه موسيقي با هم همدل شوند.
وي گفت: ما در قيد حيات و در قيد خوديم و آيا ميشود لحظاتي از اين قيدها آزاد باشيم؟ بله، آن لحظه که آدمي از خود بي خود ميشود به راحتي ميتواند پرواز کند، و وقتي کسايي ساز به دست ميگرفت، با اهل دل کاري ميکرد که از خود بي خود شود. به اعتقاد من او روحي بلند داشت که ميتوانست چنين کاري کند.
وي سپس از حاضران خواست به ياد اين روح بلند يک دقيقه سکوت کنند و پس از آن به اجراي قطعاتي در مايه افشاري پرداخت. در ادامه ليلي کسايي، متني را که پيش از اين در يکي از نشريات موسيقي منتشر کرده بود، براي حاضران خواند.
همايون خرم: کسايي احياگر ني بود
همايون خرم، نوازنده شهير ويولون، سخنران بعدي اين مراسم بود. وي پس از تسليت به مردم هنردوست ايران، جامعه موسيقي و خانواده مرحوم کسايي، گفت: من نام کسايي را «احياکننده ني» گذاشتهام.
خرم با اشاره به داستان ورودش به عرصه موسيقي و انگشتشمار بودن نينوازان در آن دوره، گفت: آتشي که در نواي ني کسايي حس کردهام هنوز از خاطرم نرفته است. کسي که عاشق موسيقي شد، همه کارهايش ميتواند مورد توجه قرار گيرد. کساني که با عشق راهي را ميپيمايند، هر اثرشان يک کتاب است؛ زيرا يک تکنوازي را ميتوان در حجم يک کتاب آناليز کرد.
وي ادامه داد: وفتي کسي عاشق شد با بينهايت طرف است و هر اثرش شوري متفاوت به پا ميکند. راه اين که وجود کساييها تکرار شود خلوص است. وقتي در نوازندگي غرضها کنار ميرود، دلها صيقلي ميشود و نوري که بايد بتابد، ميتابد. اين نور به کسايي رسيده بود. ني او جوشش عجيبي داشت مردم به همين دليل عاشق او هستند و اهل موسيقي هم اين جوشش را بيش از پيش حس ميکنند.
پخش فيلم کوتاهي درباره کسايي به کارگرداني مهرداد دفتري بخش بعدي اين مراسم بود. در اين فيلم که در زمان حيات کسايي شاخته شده است، هوشنگ ابتهاج، حسين عليزاده، ضياء موحد، محمدرضا لطفي و فخري ملکپور درباره کسايي سخن ميگويند.
حسن ناهيد: نواي ني کسايي شيفته و فريفته ام کرد
در ادامه حسن ناهيد، نوازنده ني، به سخنراني پرداخت. وي گفت: 59 سال است که با استاد کسايي زندگي کردهام. در 10 سالگي صداي ني استاد کسايي را شنيدم و شيفته و فريفته اين ساز شدم. يک ني خريدم و مدتها طول کشيد تا بتوانم صدايي لطيف از آن خارج کنم. در 12 سالگي نامهاي به استاد کسايي نوشتم تا مرا در نينوازي راهنمايي کند و ايشان در نهايت لطف مرا راهنمايي کردند.
ناهيد گفت: بسيار برايم عجيب بود وقتي پس از 57 سال نامه خودم را نزد استاد کسايي ديدم و باورم نميشد او اين همه سال از سر لطف نامه مرا نگه داشته است. او روح لطيفي داشت و من هميشه به ايشان ارادت داشتم. فوت اين استاد بزرگوار را به هموطنانم تسليت ميگويم.
رونمايي از «ناي جان»؛ آخرين اثر کسايي
پس از سخنان ناهيد، آخرين اثر استاد کسايي شامل رديف موسيقي ايران با عنوان «ناي جان» که شامل چهار لوح فشرده است و به همت مديريت موسيقي سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران و موزه موسيقي و توسط موسسه آواي باربد منتشر شده، توسط همايون خرم، رامبد صديف، نادر گلچين، مجلسيپور همسر استاد کسايي، سيدقاسم ناظمي معاون هنري سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران، جواد کسايي فرزند ارشد کسايي و حميد اسفندياري مدير موسسه آواي باربد، رونمايي شد و لوح يادبودي نيز از سوي سازمان فرهنگي هنري شهرداري و به دست همايون خرم به خانواده حسن کسايي اهدا شد.
در ادامه شهرام مير جلالي نوازنده تار، سعيد رودباري نوازنده تنبک و تقي سعيدي خواننده، به اجراي قطعاتي پرداختند و سپس پيام تسليت صديقه شهناز، همسر جليل شهناز که به دليل بيماري هنوز از درگذشت کسايي بيخبر است، توسط رضوي براي حاضران قرائت شد.
نمايشگاهي از پنجاه قطعه عکس حسن کسايي به کوشش فروغ بهمنپور نيز همزمان با اين آيين در لابي تالار وحدت برپا بود و ويژهنامه چهلمين روز درگذشت کسايي يا عنوان «بانگ ني» با آثار و گفتاري از هوشنگ ابتهاج، همايون خرم، ساسان سپنتا، محمدرضا لطفي، محمد موسوي، ايرج خواجهاميري، حسن ناهيد، ضياء موحد، حسامالدين سراج و ديگر اهالي موسيقي، در آغاز مراسم در اختيار حاضران قرار گرفت.
در اين مراسم که به همت اداره موسيقي معاونت هنري سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران و با مشارکت دفتر موسيقي وزارت فرهنگي و ارشاد اسلامي و موزه موسيقي، همچنين نادر مشايخي، مرتضي احمدي، علي جهاندار، ايرج نوذري، سهيل محمودي، عباس تهراني، سيدعباس سجادي، حسامالدين سراج و جمعي از فرهيختگان و اهالي موسيقي حضور داشتند.
متن کامل سخنان مهدي الهي قمشهاي، همايون خرم و حسن ناهيد در اين مراسم، متعاقبا منتشر ميشود.