كم‌توجهي به زير‌ساخت‌هاي عرصه دفاع مقدس

به گزارش «شهر» و به نقل از مهر، چهارمين و آخرين ويژه برنامه هفت که به مناسبت دوازدهمين جشنواره فيلم مقاومت پخش مي‌شد، شب گذشته 7 مهرماه اختصاص به گفتگو با برگزيدگان جشنواره و همچنين بحث درباره راهکارهاي توليد مطلوب آثار دفاع مقدس داشت.

هنگامه قاضياني که ديپلم افتخار بهترين بازيگر نقش اول زن را در جشنواره مقاومت از آن‌خود کرد، اولين مهمان برنامه بود.

وي ابتدا با ابراز خرسندي از دريافت اين جايزه عنوان کرد: امشب بيشتر ترجيح مي دهم درباره حميد فرخ نژاد محترم که جايش اين روزها بسيار خالي است صحبت کنم.زماني که مي خواستم قرارداد بازي در اين فيلم را امضا کنم اولين سوالم اين بود که بازيگر مقابلم کيست و زماني بازي در فيلم را پذيرفتم که فهميد حميد فرخ‌نژاد نقش مقابل من را بر عهده دارد. زماني که بازيگر مقابل شما شخصي است که نمونه او را در سينماي ايران نداريم مي‌توانيد روزهاي بسيار خوبي را هنگام فيلمبرداري تصور کنيد.

وي ادامه داد: اما متاسفم که آقاي فرخ نژاد در طول يک سالي که از ساخته شدن اين فيلم مي‌گذرد همراه گروه نبودند و نام و نشاني از وي نيست. من از اين مساله بسيار اندوهگينم چون معتقدم که خود ما سينمايي‌ها بايد هواي هم را داشته باشيم. آقاي فرخ‌نژاد عزيز شما جايگاه‌تان در سينماي ايران و جهان کاملاً مشخص است و سينماي ايران به شما افتخار مي‌کند من از همين جا به وي خسته نباشيد مي‌گويم.

در ميانه صحبت‌هاي قاضياني صحنه‌هايي از اختتاميه جشنواره و زماني که وي جايزه خود را دريافت کرد پخش شد.

ميلاد کي‌مرام نيز که براي بازي در فيلم سينمايي "ملکه" جايزه بهترين بازيگر مرد را دريافت کرد مهمان بعدي برنامه بود.

وي درباره دريافت اين جايزه عنوان کرد: بسيار خرسندم که اولين جايزه سينمايي‌ام را در جشنواره‌اي گرفتم که از برکت خون شهدا است و اين براي من بسيار ارزش دارد. همچنين از هيات داوران نيز سپاسگزارم که در سن 26 سالگي کار من را ديدند.نسل من نسل جنگ نيست اما زماني که فيلمنامه "ملکه" را خواندم متوجه شدم که آقاي گوهري و باشه آهنگر نگاه متفاوتي نسبت به جنگ دارند.

وي افزود: براي تحقيق و پژوهش درباره شخصيت سياوش فرصت زيادي نداشتم و سه روز بعد از عقد قرارداد به آبادان رفتم اما زماني که به آقاي غلام زرقاني که در واقع همان سياوش فيلم و ديده‌بان قصه هستند صحبت کردم ديدگاهم درباره اين شخصيت کاملاً شکل گرفت. بسيار سپاسگزارم از خداوند بزرگ، محمد علي باشه آهنگر و مرحوم سيد ابوالقاسم حسيني تهيه کننده فيلم که فرصت حضور در اين اثر را به من دادند. هميشه از خداوند خواسته‌ام اگر چيزي را به من عطا مي کند چند برابر بيشتر جنبه استفاده از آن را به من بدهد.

در ادامه صحنه‌هايي از زمان دريافت جايزه به کي‌مرام نيز پخش شد.

محسن روزبهاني مهمان ديگر برنامه بود که در اين دوره از جشنواره توانست جايزه بهترين جلوه‌هاي ويژه را از آن خود کند.روزبهاني که براي فيلم‌هاي "ملکه"، "روزهاي زندگي" و "33 روز" اين جايزه را دريافت کرده است درباره ويژگي‌هاي هر کدام از اين فيلم‌ها توضيحاتي داد.

وي عنوان کرد: در فيلم سينمايي "33 روز" ما تصميم گرفتيم که از جلوه‌هاي متفاوتي استفاده کنيم چون به اين نتيجه رسيديم که همه چيز در زمينه جلوه‌هاي ويژه کليشه‌اي شده است. فيلم "ملکه" نيز تجربه بسيار خوب و سختي براي من بود. در اين فيلم گروه جلوه‌هاي ويژه بسيار مديون عليرضا زرين دست بودند چون ما د ر موقعيتي قرار داشتيم که فقط مي‌توانستيم فرم کار را درست کنيم اما تاييد نهايي را آقاي زرين دست بر عهده داشتند چون در آن فضا نمي‌توانستيم چيزي را ببينيم.

وي افزود: جلوه‌هاي ويژه در طول اين سال‌ها پيشرفت بسياري کرده و امنيت نيز بسيار بالاتر رفته است. در سينماي ايران همه انفجارها در صحنه اجرا مي‌شود و بر عکس سينماي هاليوود که از جلوه‌اي ويژه کامپيوتري در اين زمينه استفاده مي‌کند کمتر از اين تکنولوژي بهره مي‌برد. همچنين خوشبختانه در طول اين سال ها مسئولان جلوه‌هاي ويژه نيز بيمه شده‌اند که اتفاق بسيار خوبي است.

اکبر نبوي منتقد و کارشناس سينما و محمد داودي فيلمبردار سينماي ايران در بخش بعدي برنامه حضور داشتند و درباره راهکارهاي بقاي جشنواره فيلم مقاومت صحبت کردند.

نبوي در اين زمينه گفت: بايد آثار مناسب در حوزه دفاع مقدس اعم از داستاني، مستند و کوتاه در کميت‌هاي مناسب و کيفيت‌هاي مطلوب توليد شود تا جشنواره بتواند علاوه بر بقاي خود هر ساله از کيفيت بالاتري برخوردار شود.

وي افزود: در اين دوره از جشنواره مقاومت محصول دو سال سينماي ايران در بخش داستاني 16 فيلم بوده که آمار کمي به حساب مي‌آيد اما من معتقدم نيستم که حتماً بايد بر روي آثار داستاني تمرکز شود بلکه آثار مستند هم بسيار قابل توجه هستند. سينماي دفاع مقدس نمي تواند بدون اتکا به انواع فيلم مستند به راه خود ادامه دهد.

داودي نيز در اين باره توضيح داد: متاسفانه تاريخچه دفاع مقدس و دلايل برگزاري جشنواره‌هايي مثل مقاومت ثبت نشده و اسناد آن در اختيار مردم قرار نمي‌گيرد. به نظر مي‌رسد که همه نسبت به جريان دفاع مقدس نيت خير دارند اما به زيرساخت‌ها کمتر توجه مي شود.

وي عنوان کرد: بعد از سپري شدن دوران دفاع مقدس مخاطب علاقمند است که با اين دوران آشنا شود. اين که موضوع دفاع مقدس را باز و بررسي کنيم که مردم ما چگونه با جنگ تحميلي روبرو شده‌اند کمتر مطرح مي‌شود. بايد توجه کرد که مفهوم مقاومت تنها مختص کشورهاي ديگر نيست. در اوايل جنگ مردم ما نيز با مفهوم مقاومت در شهرهاي مختلف ايران مثل خرمشهر و سوسنگرد آشنا شدند.

داور جشنواره مقاومت ادامه داد: پس اگر به اين مفاهيم پرداخت شود خود به خود ايده‌هاي بسياري در اختيار فيلمسازان ما قرار مي گيرد. متاسفانه تصاويري که از آن دوران وجود دارد کمتر آرشيو شده و در اختيار مردم قرار گرفته است. درباره دفاع مقدس نيز در دانشگاه‌هاي ما هيچ کار پژوهشي انجام نشده است. متاسفانه در برنامه هاي سينمايي ما درباره فيلم‌هاي مستند هيچ صحبتي در ميان نيست. در زمينه دفاع مقدس فيلم‌هاي کوتاه و مستند کمتر ساخته مي ‌شود اما در بسترسازي براي رسيدن به سينماي مطلوب دفاع مقدس بايد به اين حوزه پرداخت.

وي درباره بخش شهداي ترور که در بخش جلوه گاه نور جشنواره قرار داشت توضيح داد: اين بخش راجع به کل ترورهايي است که از اوايل انقلاب تا امروز و حتي ترور شهداي هسته‌اي صورت گرفته. مستندهاي جذابي هم در باره اين اتفاقات امسال در جشنواره حضور داشتند که بيشتر جوانان اين مستندها را ساخته بودند.

نبوي براي توليد مطلوب در زمينه دفاع مقدس پيشنهاد داد: در ساير گونه‌هاي سينمايي منابع تئوريک زيادي وجود ندارد و فيلم ها از اين نظر آسيب مي‌بينند اما سينماي دفاع مقدس پشتوانه‌اي تئوريک و کتابخانه‌اي نسبتاً مطلوبي دارد. کتاب‌هاي متعددي اعم از کتاب داستان، شعر و خاطره به چاپ رسيده که دستمايه‌هاي مناسبي براي توليد فيلم هستند.

وي ادامه داد: اما متاسفانه بنا به يک فرهنگ غلط که نياز کمک‌هاي فکري را احساس نمي کنيم، سينماگران ما کمتر به سراغ اين منابع مي‌روند. فقدان احساس نياز به آثار ما لطمه مي‌زند البته وجود منابع مالي هم در توليد آثاري از اين دست بسيار مهم هستند. 8 سال دفاع مقدس مدعيان بسيار اما دلسوزان کمي دارد. حتي تصاوير آماتوري هم که از دوران جنگ باقي مانده براي ما ارزشمند هستند و بايد حفظ شود.

نبوي يادآور شد: معتقدم آنچه که از دوران جنگ باقي مانده عظمتش از تخت جمشيد کمتر نيست. بايد آثار دفاع مقدس براي بازماندگان حفظ شود چون در صد سال آينده تنها همين اسناد است که باقي مي‌ماند. بنابراين بايد اين مدارک را جمع‌آوري و بايگاني کرد.

وي درباره کيفيت جشنواره امسال توضيح داد: خوشبختانه جشنواره دوازدهم فيلم مقاومت موفق شد سطح توقع را از برگزاري جشنواره بالاتر ببرد اما معتقدم بسياري از بخش‌هاي جشنواره مي‌توانست وجود نداشته باشد و لطمه‌اي هم به جشنواره زده نمي‌شد.

تجليل از عماد مغنيه که يکي از بخش‌هاي جشنواره هم به نام اين شهيد نام گذاري شده است، از آيتم‌هاي ديگر برنامه شب گذشته بود. منوچهر محمدي ومحسن علي اکبري تهيه کنندگان سينما و محمد خزاعي تهيه کننده و دبير جشنواره مهمانان بخش پاياني برنامه بودند که درباره توليد در زمينه دفاع مقدس صحبت کردند.

علي اکبري ابتدا درباره برگزاري جشنواره گفت: اين دوره از جشنواره بسيار پربار برگزار شد من به عنوان يکي از داوران اين دوره فيلم‌هاي بسيار خوبي را ديدم و اميدوارم که به جاي هر دو سال يک بار امکان هر ساله برگزار شدن جشنواره فيلم مقاومت فراهم شود.

وي عنوان کرد:‌ اين حماسه و حس شهادت طلبي و آرمان گرايي در سينماي دفاع مقدس را بايد افرادي منتقل کنند که در بطن جنگ حضور داشته‌اند. حتي اگر فيلمسازان جوان ما مي‌خواهند در اين زمينه فعاليت کنند بايد از حضور افراد باسابقه در اين زمينه بهره ببرند. اين اشتباه است اگر فکر کنيم فارغ‌التحصيلان ما مي توانند در توليد آثار دفاع مقدس حق مطلب را منتقل کنند چون آنها از نسل جنگ نيستند و اطلاعات کمي در اين زمينه دارند.

منوچهر محمدي از تهيه کنندگان باسابقه سينما در باره اين دوره از جشنواره توضيح داد: فيلم‌ها بايد تلاش کنند تا به قواره و حد واندازه آقاي خزاعي دبير جشنواره برسند چون ايشان با مديريتي که در برگزاري جشنواره از خود نشان داده‌اند توانستند به استانداردهاي بين‌المللي هم در برگزاري جشنواره فيلم فجر و هم جشنواره مقاومت دست يابند. ايشان مديريت پخته‌اي در تعامل با اهالي سينما دارند.

وي درباره راهکارهاي رونق سينماي دفاع مقدس گفت: سينماي دفاع مقدس را مي‌توان ژانر ملي سينماي ايران دانست. اگر ما به سمت نگاه کيفي در حوزه سينماي دفاع مقدس برويم و مسايل مختلفي را که تا به حال به آن‌ پرداخت نشده بيان کنيم مي‌توانيم در ارايه اين نوع فيلم ها موفق شويم. ما بايد مفاهيم اصلي دفاع مقدس را که از دل مفاهيم انقلاب نشات مي گيرد مورد توجه قرار دهيم. بعد از گذشت چندين سال ما هنوز نتوانستيم به خيلي از مسايل جنگ وارد شويم.

وي ادامه داد:‌اين روزها سينماي ايران به دليل فقر سوژه سراغ موضوعات فاقد جذابيت و بعضاً غيرايراني مي‌رود. اگر ما بتوانيم مسايل مختلفي در حوزه دفاع مقدس که تا به حال به آنها پرداخت نشده است را مورد توجه قرار دهيم سينماي ايران غناي بيشتري مي‌يابد و ديگر لازم نيست که به سوژه‌هاي غربي گرايش پيدا کنيم.

محمد خزاعي تهيه کننده سينما و دبير اين دوره از جشنواره نيز در ادامه بحث گفت: بايد ديد چرا فيلم‌هاي دفاع مقدسي ما در اکران کمتر موفق مي‌شود و اينکه بخش خصوصي چرا در اين حوزه کمتر سرمايه گذاري مي‌کند. معتقدم که نهادهاي مختلف از جمله صدا و سيما و يا موسسه رسانه‌هاي تصويري بايد اين فيلم‌ها را حمايت کند و مبلغ قابل توجهي براي حق کپي رايت آنها بپردازد. بعد از مکانيسم‌هاي حمايتي مساله اکران جهاني و مطرح شدن فيلم‌هاي دفاع مقدسي ما در عرصه‌هاي بين‌المللي نيز بايد مد نظر قرار گيرد.

وي ادامه داد: يکي از آسيب‌هاي جدي‌اي که در اين حوزه وجود دارد اين است که برخي فيلمسازان قصه فيلم‌ها را به درستي بيان نمي‌کنند بلکه تنها يک فيلم جنگي معمولي مي سازند که هيچ ربطي به 8 سال دفاع مقدس ما ندارند. نقد جنگ هيچ اشکالي ندارد اما نبايد اين نقدها طوري مطرح شود که خانواده شهدا احساس کنند چرا فرزندانشان به جنگ رفته و شهيد شده‌اند.

خزاعي ادامه داد: مساله مهم ديگر سرمايه گذاري براي نگارش فيلمنامه‌هاي دفاع مقدس است. همچنين معتقدم که بايد مشخص شود متولي سينماي دفاع مقدس کيست. بايد به فيلمسازان‌مان اعتماد شود. ممکن است فيلم‌سازي موضوعي را مطرح کند که در سال هاي بعد به اهميت آن پي برده شود بنابراين نبايد زود قضاوت و فيلم‌ها را دچار مميزي کرد.

علي اکبري نيز در اين باره گفت: متاسفانه خط قرمزها در اين حوزه بسيار سليقه‌اي هستند و با تغيير مسئولان مميزي‌ها هم تغيير مي‌کند. در سينماي ما خط قرمزهاي واقعي وجود ندارد بنابراين بايد تعريف درستي از خط قرمز براي فيلمسازان ارايه شود. اگر در يک فيلم دفاع مقدس نيز انتقادي مطرح شد نبايد آن را بايکوت کنيم. به دليل وجود اين مشکلات است که بخش خصوصي تضميني براي ورود به فيلم‌هايي با مضامين دفاع مقدس ندارد.

نظرسنجي برنامه نيز اختصاص به طرح اين سوال داشت که آثار کدام يک از کارگردان‌هاي زير در به تصوير کشيدن حماسه دفاع مقدس را بيشتر مي‌پسنديد.

1- محمدعلي باشه آهنگر 2- کمال تبريزي 3- ابراهيم حاتمي کيا 4- عزيزالله حميد نژاد 5- احمدرضا درويش 6- رسول ملاقلي پور