میرعظیمی: دین راه و روش زندگی مطلوب در همه ابعاد است

به گزارش شهر به نقل از روابط عمومی مدیریت فرهنگی هنری منطقه 20،جدید ترین اثر استاد سید حمیدرضا میرعظیمی، با عنوان " تشریع و تبیین دین در قرآن و سنت" در تاریخ 27 آبان‌ماه ،ساعت 9:30 صبح در سالن شیخ مفید دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران رونمایی خواهد شد.

 استاد میرعظیمی در رابطه با موضوع مورد بحث در کتاب تشریع و تبیین دین در قرآن و سنت گفت: اثر حاضر مجال تاملی نو بر تبیین دین به عنوان نظریه ای برای پاسخگویی به مسائل متکثر و متحول انسان ها فراهم می سازد تا با بیان ساختار و نظام کلی مربوط به آن که از قرآن و سنت و تحلیل مفاد آن برگرفته شده زمینه برای بهره گیری از آن در پژوهش های تفصیلی و کاربردی در عرضه ی اجتهاد و افتاء از طریق منابع و روش های معتبر مهیا شود.

وی در این خصوص ادامه داد: در این کتاب ضمن پرداختن به معانی لغوی و اصطلاحی دین، تشریع و تبیین آن و بررسی دیدگاه ها  و تعریف مختلف در مورد آن ها با بیان تعریف مختار برای هر یک از آن ها به تبیین دین به عنوان اصطلاحی کلیدی پرداخته شده که در آیات و روایات مورد توجه فراوان است- اما در تاریخ فقه و اجتهاد مغفول بوده یا حداکثر شاهد فروکاستن آن در حد و معنای لغوی اش بوده ایم- و نقش آن در پاسخگویی به مسائل پدید آمده و حوادث واقعه مورد بررسی قرار گرفته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، ابهام و عدم روشنی در مبانی و تعاریف و بسنده کردن به اشتراک لفظی را موجب سوء فهم و تفاهم همچنین تعارض تزاحم و حتی تنازع ها در عرصه نظر گفتگو و عمل فرد و جامعه دانست و گفت:

در ابتدای مباحث این کتاب به بیان مبانی تبیین دین به عنوان مکانیزم همراه کننده ی شریعت پایانی با تحولات زندگی انسان و پاسخ به مسائل ناشی از آن پرداخته شده است.

وی در این خصوص تاکید کرد: دین به عنوان راه و روش زندگی مطلوب در همه ی ابعاد و شئون حیات بشر برای نیل به کمال و سعادتش از جانب خداوند حکیم خبیر بیان شده و در سیری کمالی و تکاملی در هر مرحله مطابق شرایط و مقتضیات موجود مخاطبان تشریع می گردد. این سیر تا مرحله ی ختم نبوت ادامه یافته، به واسطه ی ویژگی های این مرحله (جاودانگی، جامعیت، جهانی بودن، دارا بودن قابلیت لازم و جعل مکانیزم تبیین) تبیین آن در هر زمان و مکان و شرایط جزئی و خاص متناسب با آن شرایط و مقتضیات ضرورت اساسی می یابد.

میر عظیمی در ادامه توضیح داد: به عبارت دیگر؛ تشریع پایانی از دین الهی می یابد در همه ی زمان ها و  مکان ها و نسبت به همه ی افراد و جوامع بشری در همه ی ابعاد و شئون و شرایط خاص و جزئی ، پاسخگوی تمامی نیازهای بشر به هدایت ، دین و احکام سامان دهنده به فعلیت های او در زندگی در مسیر کمال، صلاح و سعادتش بوده باشد، و این امر جز با تبیین دین و شریعت متناسب با آن موارد معنا نمی یابد.با توجه به معنای دین و تشریع آن (ایجاد و واضح ساختن بستر و محدوده ی طریق و بستر و محدوده ی آن و احکام مربوط به حرکت و فعلیت در این مسیر خواهد بود.

عضو انجمن حکمت و فلسفه ایران، پرداختن به مراحل و چگونگی تبیین دین و کتاب الهی بر اساس منابع اصلی را به عنوان دومین مبحث اصلی این اثر برشمرد و گفت:تبیین دین و ریعت به معنای عام آن و تبیین کتاب خدا از حیثی شامل تفسیر ، تاویل و بیان تفصیل احکام متناسب با شرایط به عنوان مکانیزم همراه کننده ی دین خاتم و شریعت پایانی با تحولات زندگی انسان و پاسخ به مسائل ناشی از آن است.

وی در این زمینه توضیح داد: بیان خداوند در کلام و کتابش به گونه ها و مراتب مختلف سپس تبیین پیامبر(ص) و امامان(ع) با قول و فعل و قضاء و حکم بر اساس آن مراحل و مراتب حقیقی آن را تشکیل می دهند و از مومنان نیز گروهی مامور به تفقه در دین از طریق اخذ از مبینان حقیقی و روایت آن و تفکر در تبیین های صورت گرفته توسط آنان و تفریع فروع و جدو اجتهاد در این امر و افتاء برای دیگر اافراد می باشند.

میر عظیمی سپس، اجتهاد و افتاء را مرحله ای از تبیین بر اساس منابع و مصادر اصلی و روش معتبر دانست  که به سبب نقش آن به خصوص در دوران غیبت معصوم  در جهان کنونی و پاسخگویی به مسائل پرشمار و متحول انسان ها، حائز اهمیت بسیار است.

این مدرس حوزه و دانشگاه در خصوص روش و چگونگی تبیین یادآور شد: در ادله ی لفظی آمده در منابع یاد شده تبیین برای تشخیص مراد متکلم از سخن با فحص از قرائت (حالی و مقالی؛ متصل و منفصل...) و با تخصیص، تقیید، تمییز و در نتیجه مبین شدن در قالب نص و ظاهر ، یا از طریق اصول لفظی که بازگشت به اصاله الظهور دارند و علوم مربوط به آن ها همچون علوم قرآنی ، تفسیر، حدیث، اصول فقه و ... صورت می پذیرد.

وی در ادامه گفت: به بیانی دیگر از یک سو تبیین کتاب خدا منبع اصلی دین و احکام آن با عنایت به خصوصیت دلالت های لفظی ، از طریق بیان و روشن نمودن عام ها، مطلق ها، متشابهات، مبهمات و غیر آن ها که از مصادیق مجمل اند با تخصیص، تقیید، ارجاعبه محکمات (تاویل) ، تمییز و غیر آن ها بنا بر قرائن متصل و منفصل حالی و مقالی، انجام می پذیرد.از سوی دیگر با تفصیل احکام آمده در آن بنا بر شرایط زمانی و مکانی ، جزئی و خاص در فرد و جامعه قضاء و حکم صورت می گیرد.

عضو شاخص انجمن عرفان ایران با تاکید بر ضرورت و لزوم تبیین دین و شریعت و احکام آن گفت: از یک سو با ختم نبوت و نبودن نبی تشریعی و تبیینی تبلیغی دیگر ، و از سوی دیگر عدم توقف تحول در زندگی بشر که از دین به عنوان روش زندگی مطلوب از جانب خداوند پاسخ طلب می کند و با توجه به لوازم ختم نبوت جاودانگی، جهانی و جامع بودن آن ، در این مرحله دین به گونه ای تشریع گردیده که قابلیت لازم برای موارد یاد شده و پاسخگویی به آن ها را داشته باشد.

وی ادامه داد: دین الهی در عمل و اجرا باید بتواند این قابلیت را به فعلیت در آورد و در همه مکان ها و زمان ها و نسبت به همه افراد و جوامع انسانی و ابعاد و شئون وجودی و زندگی آن ها و تحولات دائمی و مستمری که برای آن ها مطرح است به گونه ای مطلوب و کامل پاسخگو و کار آمد بوده باشد.

میرعظیمی با اشاره به این مباحث، تبیین دین و شریعت و احکام آن را در واقع همان فرآیند پاسخگویی دین در مرحله ی بیان زبانی و نظری و یا عمل و اجراء در جامعه حکم و قضاء در همه ی مراتب آن دانست.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اجتهاد و افتاء را به وجهی مرحله ای از تبیین بر اساس منابع و مصادر کتاب خدا و تبیین مبینان حقیقی سنت حاکی در روایات و روش معتبر دانست  که در دوران غیبت معصوم (ع) جایگاه ویژه ای در تبیین به خصوص در بیان تفصیل احکام شرعی فرعی از ادله ی آن دارد.

وی در این رابطه یادآور شد: تمامی علوم اسلامی متداول و شناخت شرایط و مقتضیات زمانی مکانی و جزئی و خاص فرد و جامعه و مسائل و موضوعات و در نتیجه مصالح در همه ی ابعاد و شئون زندگی آدمی و علوم مربوط به آنها از مبانی لوازم و شرایط تبیین دین و شریعت به معنای عام آن است.

میرعظیمی تاکید کرد: برای تبیین تام دین متناسب با نیازها و شرایط زمانی و مکانی در همه ی ابعاد و شئون و به دور از خطاء و اشتباه شرایطی لازم و ضروری است که  در پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) به طور کامل وجود داشته و در دیگران از اطلاق و تمامیت برخوردار نیست.             

عضو انجمن حکمت و فلسفه سپس با اشاره به مساله نقص در تبیین دین گفت: در مرحله اجتهاد و افتاء به سبب عدم دسترسی مستقیم و تام به مبینان حقیقی و عدم وجود شرایط لازم و کافی در غیر آنها، نقص در تبیین دین، شریعت و احکام آن ناگزیر خواهد بود.

وی توضیح داد: این نقص بنا بر معنای عام دین و شریعت در هر سه بخش تفسیر، تأویل و تفصیل احکام متناسب با شرایط و بنا بر معنای خاص آنها در استنباط احکام فرعی شرعی از ادله آن چه از حیث مبادی و مبانی، منابع، روش و یا از حیث خصوصیات درونی و بیرونی دخیل در آن پدید می آید.بنابراین نقص در تبیین دین ناگزیر پدید می آید.

میر عظیمی راهکارهایی کاستن این امر را به این شرح برشمرد:

الف-تکیه بر مفتوح بودن باب اجتهاد

ب-ابتناء آن بر مبانی و مبادی درت

ج- استفاده از شورا در:

1-فتوا و یا رهبیر

2. تشخیص موضوعات و مسائل

3.تشخیص مصالح فرد و جامعه

د-اجتهاد تخصصی

ه- اجتهاد با توجه به اهداف و مقاصد دین و شریعت

و- توجه به نقش و جایگاه ویژه عقل

ز-استفاده از فقه حکومتی

ح- و حتی استفاده از اابزارهای سرعت دهنده و توانایی ناشی از آن

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه توضیح داد: با به کارگیری راهکارهای یادشده نقص در تبیین دین متناسب با شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی در مرحله اجتهاد کاهش یافته، توانایی پاسخگویی کامل و معقول به مسائل متکثر و متحول زندگی بشر و درنتیجه ارائه نظامی مطلوب و کارآمد بر مبنای آن زمینه سازی می شود.

وی تاکید کرد: بر این اساس می توان به صورت عملی و کاربردی، تبیین دین در سه حوزه تفسیر، تاویل و تفصیل اجکام متناسب با شرایط زمانی و مکانی خاص را با پژوهضش های تفصیلی در عرصه اجتهاد و افتاء ب مبنای نظریه تبیین دین و روش آن(با کمترین نقص ممکن) و به گونه ای کارآمد عرضه نمود.

میر عظیمی در پایان ابراز امید واری کرد با قبول و پذیرش الهی، اثر مذکور بتواند در جهت هدف یادشده برای تحقیق، نافع و مفید واقع شود.         

مراسم رونمایی و نقد کتاب " تشریع و تبیین دین در قرآن و سنت" اثر استاد سید حمیدرضا میرعظیمی، روز دوشنبه   27 آبان ماه راس ساعت 9:30 با حضور اساتید برجسته و صاحب نظران حوزه ادب وعرفان در سالن شیخ مفید دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران به نشانی جنب ورودی حرم حضرت عبدالعظیم‌الحسنی (ع) برگزار می‌شود.

علاقه مندان برای کسب اطلاعات بیشتردر این زمینه می توانند با شماره تلفن 33749134 و 55525599 تماس حاصل فرمایند.