انسانها همانگونه که با زنده بودنشان به مردم درس چگونه زندگی کردن می آموزند، با مرگشان نیز به مردم آموزش میدهند که چگونه باید جان به جان آفرین تسلیم کرد. اما نکته مهم رابطه بین زندگی و مرگ است. بارها شاهد بودهایم که افرادی در تمام طول عمر به بیراهه رفتهاند اما در روزها، ماهها یا سالهای پایان زندگی متحول شدهاند و اشتباهات گذشته را اصلاح کردهاند که نمونه بارز این افراد حربن یزید ریاحی در ماجرای عاشوراست.
حر یک باره تصمیمی گرفت که تمام گذشته و اشتباهاتش را پاک کرد. گویی که تنها چند روز به دنیا آمد و جان باخت. عدهای نیز عکس حر عمل میکنند. اینها در تمام طول عمرشان سالم زندگی کردهاند اما یک باره اسیر دنیا میشوند و هر آنچه در گذشته درو کردهاند، یک باره بر باد میدهند.
اما افرادی هم هستند که از همان ابتدا بر یک محور حرکت کرده و تا پایان به این راه ادامه میدهند. این افراد الگو میشوند اما برخیها الگوی بد و عده الگوی خوب میشوند. فیدل کاسترو، رهبر کوبا یکی از آزادمردانی است که ابتدا بیرق مبارزه با استکبار را برافراشت و تا آخرین لحظات عمرش هرگز این پرچم را زمین نگذاشت.
کاسترو هنگامی از این دنیا رفت که در زمره آزادیخواهانی همچون ماهاتما گاندی و نلسون ماندلا قرار میگیرد. عمر کاسترو در شرایطی به پایان رسید که هرگز بر سر آرمانهایش با استکبار جهانی معامله نکرد. کاسترو ثابت کرد که میتوان آزاده زندگی کرد، آزاده از دنیا رفت و به هیچیک از پیشنهادهای سازشکارانه پاسخ مثبت نداد. امروزه کشورهای بسیاری را سراغ داریم که ذخایر عظیم زیر زمینی و منابع بزرگ خدادادی در اختیار دارند، اما به عناصری سرسپرده تبدیل شدهاند که همچون عروسک خیمه شب بازی، بازیچه دست ابرقدرتها هستند. در حالی که کاسترو با کوبای فقیر که تنها درآمد و رگ حیاتی آن، مزارع نیشکر است، به جهانیان ثابت کرد که میتواند مستقل بود و به توان داخلی اکتفا کرد. امروزه رهبر معظم انقلاب سیاستهای اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کردهاند، اما زمزمه وابستگی به کشورهای بیگانه از سوی برخی مسوولان باعث نگرانی است. در حالی که ذخایر گوناگون معدنی، زمینهای مستعد کشاورزی، نیروی با استعداد و توانمند، صنایع مادر و متخصصانی کارآمد داریم، برخی مواقع آنچنان سخن به میان می آورند که گویی هیچ نداریم و میبایست تنها امیدمان به قدرتهای استکباری باشد تا هزینههای کشور را تامین کنیم. در این شرایط باید زندگی فیدل کاسترو را چندین بار بازخوانی کنیم تا متوجه شویم میتوان استوار زندگی کرد و به هیچ عنوان طعم تلخ وابستگی را نچشید.