به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، دکتر مهدی جمشیدی عضو هیئت علمی و متخصص جامعه شناسی انقلاب و دکتر محسن ردادی استادیار علوم سیاسی عصر دیروز ۱۳ بهمن ماه در نشست روز روشنایی فرهنگسرای اندیشه درباره گفتمان انقلاب اسلامی بدیلی در برابر بحران مدرنیته غرب صحبت کردند.
محسن ردادی سخنران دیگر این نشست بود. او در ابتدا درباره مفهوم گفتمان صحبت کرد و گفت: گفتمان جزو کلید واژه‌هایی است که بسیار استفاده می‌شود. عموماً معنای مبهمی در ذهن‌ها در مورد گفتمان وجود دارد. آن چه در اذهان وجود دارد، خلط با گفتار می‌شود و به سخن محدود می‌شود. اما گفتمان به زبان مربوط است. گفتمان فقط فقط صحبت کردن و گفتار و زبان نیست. گفتمان آن چیزی است که دنیای اطراف ما را معنادار می‌کند. مفاهیم و کلمات اطرافمان را معنادار می‌کند و متوجه می‌شویم. مثلاً یک تکه سنگ در گفتمان‌های مختلف معانی متفاوت دارد. مثلاً سنگ در گفتمان معماری معنای متفاوتی نسبت به گفتمان باستان شناسی دارد. وقتی یک باستان شناسی با گفتمان خودش از سنگ یاد می‌کند حتماً سنگ معنای باستانی دارد. در گفتمان نظامی ممکن است به معنای پرتاب سنگ پاره مورد نظر باشد. یا مثلاً مفهوم آزادی در جمهوری اسلامی و در لیبرالیسم یا نظام کمونیستی معنای متفاوتی دارد و در هر کدام از این‌ها مردم درک متفاوتی دارند.
وی ادامه داد: گفتمان آن چیزی است که جهان ما را معنا دار می‌کند و شاهد انواع رفتار سیاسی و اجتماعی می‌شود. هر مفهومی خود به خود واجد یک معنا نیست و حتماً باید داخل یک گفتمان قرار بگیرد تا معنای آن به ذهن متبادر شود.
ردادی ضدیت و رقابت را از ویژگی‌های گفتمان دانست و افزود: هر گفتمان در رقابت با گفتمان‌های دیگر است. هیچ کدام نمی‌توانند همدیگر را تحمل کنند. برخورد، چالش، ضدیت بین گفتمان‌ها وجود دارد. گفتمان انقلاب اسلامی نسبت به گفتمان‌های دیگری که وجود داشت توانست بهتر ظاهر شود و بهتر عمل کند. درباره هر موضوعی گفتمان انقلاب اسلامی بهتر می‌توانست قشر مردم عامه را توجیه کند. مثلاً آنچه درباره کارگر می‌گفت معنا بخشی دیگری بود. امام خمینی از بوسه زدن بر دست کارگران صحبت می‌کرد. می‌توان گفت گفتمان انقلاب اسلامی قوی‌تر بود و خیلی بهتر توانست هویت بخشی و معنا بخشی را انجام می‌دهد و پیروز شود.
وی با بیان اینکه همه گفتمان‌ها در پی این هستند که گفتمان‌های دیگر را خارج کنند و خودشان استیلا پیدا کنند، به مقایسه بین گفتمان مدرنیته غرب و گفتمان انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: آیا گفتمانی که در غرب وجود دارد در حال زوال است یا گفتمان انقلاب اسلامی؟! در گفتمان انقلاب اسلامی دال مرکزی فقاهتی سیاسی بود و گفتمان مدرنیته غربی بر سکولاریسم وجدایی از دین تبعیت می‌کند. اما گفتمان غرب در ایران شکست خورد. در گفتمان انقلاب اسلامی مردم باید حضور داشته باشند. در صورتی که در گفتمان سلطنت طلبی اینطور نبود. آنچه باعث شد گفتمان انقلاب پیروز شود چند عامل بود. انقلابی که امام بیان می‌کرد مردم می‌فهمیدند و متفاوت بود با آنچه کمونیست‌ها می‌گفتند. دو اینکه منطبق با فرهنگ و تاریخ ما بود. زبان امام خمینی با زبان مردم منطبق بود و باعث فراگیر شدن آن شد. سوسیالیست‌ها ارتباطات و درگاه‌های متفاوت داشتند و احساس کردند این گفتمان را بهتر متوجه می‌شوند و پسندیدند. سه اینکه مبتنی بر فطرت انسان‌ها بود به همین دلیل میشل فوکو به محض اینکه انقلاب اسلامی رخ داد خودش را به ایران رساند و مصاحبه کرد و کتاب نوشت و گفت این همان پیام جدید کل دنیاست و آن را تجلیل کرد. او احساس کرد پیام انقلاب جذاب است و پاد زهری برای زهر مدرنیته است.
وی ادامه داد: ما با همه مشکلاتی که در تأمین معاش و نیازهای اولیه داریم و خیلی از ساختارها هنوز تثبیت نشدند، هرکدام از رییس جمهورها از یک گفتمان صحبت می‌کنند. زمانی گفتمان سوسیالیستی خیلی غالب بود. زمانی دیگر گفتمان لیبرالیسم حاکم می‌شود. در غرب اما رفتاری دارند که برای جوانان ماخیلی جذاب است. آیا می‌شود گفت غرب در حال زوال است و گفتمان انقلاب اسلامی در حال رشد؟ نشانه‌ها بیشتر مبتنی بر تثبیت انقلاب اسلامی است.
ردادی به دو نوع بی نظمی و بحران در جامعه اشاره کرد و افزود: بحران هویت و تکانه‌های تثبیت. اتفاقات و تزلزل‌هایی که برای تثبیت در جامعه پیش می‌آید دو نوع بی نظمی و بحران در جامعه هستند. گفتمان‌هایی که در حال رقابت هستند و ممکن است با این دو مدل بی نظمی روبه‌رو شوند. در بحران اول مفاهیم اصل حیات مورد پرسش قرار می‌گیرد و دچار بحران می‌شود و هویت دچار تزلزل می‌شود. گفتمان اینقدری وجود ندارد که فرد را اقناع کند که قرار است به کجا برسی! وقتی این پرسش اساسی را گفتمان پاسخ ندهد دچار بحران هویت می‌شود. این بحران هویت در گفتمان‌هایی که از نظر مالی دچار مشکل نیستند هم رخ می‌دهد.
وی بر روی نشانه‌های زوال در غرب دست گذاشت و گفت: نشانه‌هایی در گفتمان غرب به وجود آمده که آغاز زوال آن است. از نظر من یکی همین جریان ترامپ است. طرافداران ترامپ خیلی معقول هستند و ترامپ هم امپراتوری تریلیونی را اداره کرده است. اما این پدیده نشان می‌دهد که دچار ضعف شدند و می‌خواهند دورشان دیوار بکشند تا از گفتمان‌های دیگر وارد فضایشان نشوند. این خود فرورفتگی نشانه ضعف است. در جمهوری اسلامی و گفتمان انقلاب چنین بی نظمی‌هایی دیده می‌شود. در جمهوری اسلامی این تکانه‌ها وجود دارد.
ردادی تکانه‌های موجود در گفتمان انقلاب اسلامی را باعث رشد این انقلاب دانست و افزود: گفتمان انقلاب اسلامی در حال مبارزه است. اما موجود زنده است که وقتی نمو و رشد می‌کند دچار آسیب می‌شود. هویت انقلاب اسلامی دچار شده و بدیهی است که دچار تزلزل شود. اما پدیده مدافعان حرم یکی از نشانه‌های زنده بودن این گفتمان است. گفتمان انقلاب اسلامی انقدر اقناعشان کرده که حاضر می‌شوند برای همین ارزش‌ها از جانشان بگذرند. این افراد وفاداری بیشتری نسبت به گفتمان انقلاب اسلامی دارند. یا مثلاً تشییع جنازه آتش نشانان و تشییع شهدای غواص نمونه‌هایی از نشانه‌های حیات و بالندگی گفتمان انقلاب اسلامی است. اگر بی تفاوتی پیش بیاید باید نگران بود که انقلاب اسلامی رو به زوال رفته است. تا زمانی که این نشانه‌ها ظاهر نشده باید گفت نشانه تثبیت است.
در ادامه این نشست جمشیدی نقدهایی به وضعیت موجود جامعه وارد کرد و گفت: هر انقلابی ممکن است در درون خودش دچار مشکل شود. این انقلاب هم با خطراتی جدی مواجه است. شهدای بسیاری برای شعارهای مردم در زمان انقلاب داده‌ایم تا انقلاب اسلامی با آن شعارها حکومت کند. اما شاهد اجرایی شدن آن نیستیم. مگر ساده زیستی رسم نبود؟ اما امروز یک نماینده مجلس می‌آید و می‌گوید اگر حقوق بالا می‌گیریم حقمان است. انقلاب ما برای رسیدن به وضعیت امروز نبود. اوضاعی که امروز دچار آن هستیم وکسی پاسخگو نیست.
جمشیدی با ابراز نگرانی نسبت به انقلاب گفت: این موضوعات برای من به عنوان نسل سوم انقلاب خیلی سخت است. چه شد که از جهت منحرف شدیم؟! چرا عدالت و شکاف طبقاتی وضعیتش این شده؟! دیگران هزینه گزافی برای این انقلاب دادند. چرا باید رهبر انقلاب روی موکت بنشیند و عده‌ای دیگر در کاخ‌های آن چنانی؟! جانبازی که روی تخت است با خودش می‌گوید من برای این روز جامعه به این وضعیت دچار شدم؟!
گفتنی است سلسه نشست‌های تبیینی انقلاب اسلامی با عنوان مشترک «روز روشنایی» به مناسبت دهه فجر در فرهنگسراهای تهران در حال برگزاری است و امروز پنجشنبه ساعت ۱۷ فرهنگسرای آی‌تی میزبان این نشست است.
