به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، سه کتاب «آینده‌پژوهی شبکه‌های اجتماعی مجازی»، «سبک‌های زندگی در شهر تهران در افق ۱۴۰۴» و «آینده‌پژوهی مسائل کلیدی فرهنگی تهران در افق ۵ ساله» که به همت مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران گردآوری شده است، سه‌شنبه ۲۰ تیر ماه در فرهنگسرای رسانه و شبکه‌های اجتماعی رونمایی شد.
در این نشست که محمود صلاحی، رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و معاونان این سازمان و مدیران مناطق حضور داشتند، سید مجید کمالی، رییس مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران توضیحاتی درباره این پژوهش ارائه داد و پس از آن از پژوهشگران این تحقیق برای بیان گزارش دعوت کرد.
علیرضا مرادی پژوهشگر با تشکر از کسانی که شرایط انجام این پژوهش را فراهم کردند، گفت: در دو دهه اخیر مسئله هویت به یک امر فراگیر تبدیل شد و یکی از مسائل مهم تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر هویت بود. در جنبش‌های سیاسی، محیط زیستی و... این تأثیر را به روشنی می‌بینیم. در ایران هم این بحث مطرح است که این شبکه‌ها هویت ما را به چالش کشیده‌اند و بسیاری از کارشناسان جامعه ما را دچار بحران هویت می‌دانند.
وی افزود: در این پژوهش به دنبال این بودیم که کدام شاخص‌های هویتی در شهر تهران می‌تواند تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی قرار بگیرد. به این منظور با ۱۲ پژوهشگر همکاری کردیم و شاخص‌ها را به دست آوردیم. داده‌هایی که حاصل شد، داده‌های جالبی بود و به عنوان مثال پژوهشگران تأثیر نفوذ غرب بر کشورهای دیگر را بررسی کرده‌اند.
مرادی تصریح کرد: امروز در شبکه‌های اجتماعی ساز و کاری برای تولید محتوا وجود ندارد و خود کاربران محتوا را تولید می‌کنند. در این تحقیق برخی پژوهشگران معتقد بودند زنان از شبکه‌های اجتماعی بیشتر استفاده می‌کنند و تأثیر بیشتری هم می‌پذیرند.
صادق پیوسته، پژوهشگر بعدای بود که تحقیق گروه خود را در حوزه سبک زندگی دانست و عنوان کرد: اول دانستیم سبک زندگی چیست و بعد بررسی کردیم که چه عواملی در تعیین سبک زندگی در افق ۱۴۰۴ تاثیرگذار است و اینکه متغیرهای سبک زندگی چطور تغییر می‌کنند. در نهایت حدود ۸۰ نفر به پرسش‌های ما پاسخ دادند که بر این اساس تحقیق را پیش بردیم.
وی با اشاره به دومین تحقیق گفت: کار دیگر ما تدوین دیده‌بان فرهنگی شهر تهران بود که در آن بیشتر ارزش‌ها را در نظر گرفتیم. ارزش‌های دینی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و علمی را شناسایی کردیم و در پرسشنامه نهایی پنج مسئله فرهنگی را به عنوان مهم‌ترین مسائل تعیین کردیم: قانون‌گریزی، دروغگویی، تخریب محیط زیست، مسئولیت‌گریزی و سطح پایین مدارا این پنج مسئله بودند. نکته جالب در این باره نگاه دوقطبی کارشناسان بود که البته هر دو گروه از کارشناسان در اهمیت محیط زیست توافق داشتند.
سید احمد موسوی صمدی پژوهشگر جوان دیگری بود که با اشاره به اینکه حوزه آینده‌پژوهی در ایران نحیف و لاغر است، بیان کرد: این جنس تحقیقات باید مورد توجه بیشتری واقع شود و این عدم توجه به نبود سیاست‌نامه‌ها منجر می‌شود. اما لازم است به دوستان مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران تبریک بگویم که تحقیقاتشان با نهادهای دیگر متفاوت است.
وی اضافه کرد: یکی از ویژگی‌های این تحقیق میان‌رشته‌ای بودن آن بود. نکته مثبت دیگر تدقیق نظریات آینده‌پژوهی و انتخاب خوب آنها بود و ویژگی سوم روش تحقیق بود که فکر می‌کنم از نظر روش انتخاب مناسبی صورت گرفت. البته می‌توانست گسترده‌تر باشد و مثلاً کاربران شبکه‌های اجتماعی یا مدیران فرهنگی نیز مورد پرسش قرار گیرند. بخش منابع هم ادبیات تحقیق را به خوبی جمع‌آوری کرده و می‌تواند مورد توجه دانشگاهیان قرار گیرد.
این پژوهشگر در پایان عنوان کرد: ویژگی‌ای که باید در تحقیق بیشتر دیده شود، تبدیل آنها به کاربست‌های عملیاتی است و باید پژوهش‌ها در نهایت ما به ازای انضمامی داشته باشند و در حوزه نظری نمانند. امروز در فضای مجازی هویت‌ها در حال تعیین‌شدن است و شما را ارجاع می‌دهم به هشتگ لاکچری و زندگی پولداری که اگر بررسی کنیم، بسیاری از این افراد چیزی نیستند که نشان می‌دهند.
حجت‌الاسلام ناصری‌پور: باید در رفتار راهبردی خود تجدید نظر جدی کنیم
حجت‌الاسلام حسن ناصری‌پور، معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری سخنران بعدی نشست بود. وی با بیان اینکه اتفاق بزرگی است که مرکز مطالعات فرهنگی چند تحقیق خوب در حوزه فرهنگ انجام داده است، گفت: آینده‌پژوهی در امتداد خودش آینده‌سازی را دارد که از آن غفلت داریم. در تحقیق «شبکه‌های اجتماعی در افق ۱۴۰۴» می‌توان سناریوهایی را دید که برای اولین بار مطرح شده‌اند و باید به این حوزه‌ها توجه بیشتری شود. این تحقیق ما را با الگوهای گوناگون در زمینه سبک زندگی آشنا می‌کند.
وی ادامه داد: امروز طبقه متوسط شهری دارد جامعه را به سمت دلخواه خودش می‌برد و اتفاقات اردیبهشت ماه امسال این را نشان داد. این گروه در موضوعات گوناگون تعیین‌کننده هستند و کمی در تحقیقات ما مغفول مانده‌اند. این تحقیقات به ما می‌آموزد که باید در رفتار راهبردی خود تجدید نظر جدی کنیم تا بتوانیم در تهران تحول ایجاد کنیم. در پایان از آقای دکتر کمالی و همکارانشان بسیار تشکر می‌کنم و از همکاران سازمان فرهنگی هنری تقاضا دارم این کتاب‌ها را حتماً بخوانند.
صلاحی: مطالعات آینده‌پژوهی باید ادامه‌دار باشد
محمود صلاحی، رییس سازمان فرهنگی هنری نیز سخنان خود را با پرداختن به ارزش‌های انقلاب اسلامی آغاز کرد و گفت: در برخی پژوهش‌ها شاید اینطور به نظر برسد که ارزش‌های انقلاب در حال کمرنگ‌شدن است، ولی با عملیاتی‌شدن اهدافی که امام بزرگوار و مقام معظم رهبری تعیین کرده‌اند، امروز آن آینده‌ای که منتظرش بودیم در حال وقوع است و اتفاقاتی به نفع خط امام و رهبری در جریان است.
وی افزود: در تحقیقات معمولاً خسارات را می‌بینیم و نمی‌توانیم موضوعات را جامع ببینیم. انقلاب اسلامی هیچ‌گاه متوقف نشده و در حوادث منطقه ایفای نقش می‌کند. انقلاب اسلامی نماینده‌ای در منطقه اعزام کرد که یک ژنرال آمریکایی گفت ما کاملاً سر کار هستیم! قبل از وقوع انقلاب اسلامی هر بار در ایران جنگ شد بخشی از خاک ما جدا شد، ولی در هشت سال دفاع مقدس این اتفاق نیفتاد. امروز فرهنگ انقلاب اسلامی به عنوان فرهنگ برتر منطقه رشد کرده و عملیاتی شده است. پس اصلاً نگران آینده نباشید، بلکه مراقب آینده باشید.
رییس سازمان فرهنگی هنری با اشاره به کتاب‌های آینده‌پژوهی گردآوری‌شده، گفت: مطالعاتی که برای آینده‌پژوهی انجام شده، باید کاری مستمر و ادامه‌دار باشد. چون دشمنان هم ادامه‌دار و همیشگی کار می‌کنند. پژوهش تعطیلی‌بردار نیست، بلکه فازهای گوناگون دارد. «آدینه‌ها عیدند» با همین هدف راه‌اندازی شده، چون کار فرهنگی نباید جمعه‌ها تعطیل باشد. هر چند کار مدیران مناطق زیاد شده، ولی این کار لازم است.
صلاحی اضافه کرد: تهران یک کلانشهر است و تأثیر فرهنگی آن بر شهروندان و بقیه نواحی کشور غیر قابل انکار است. موثرترین عامل فرهنگی شهر تهران هم سازمان فرهنگی هنری است و با توجه به مراکز فرهنگی پرشماری که دارد، می‌تواند اثرگذار باشد. این تأثیر را نمی‌توانیم بدون پژوهش و از روی سلیقه انجام دهیم و مطمئناً باید آینده‌پژوهی کنیم. این آینده‌پژوهی باید عملیاتی شود و آن را در برنامه‌ریزی سال‌های بعد بگنجانیم.
وی در پایان بیان کرد: در مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران کارهای خوبی آغاز شده، ولی این قدم نخست است و باید بیشتر جلو بریم. در پایان از دکتر کمالی که یک شخص نجیب و عالم است و همکاران ایشان کمال تشکر را دارم.
در پایان این نشست از سه کتاب در حوزه آینده‌پژوهی مسائل فرهنگی شهر تهران رونمایی شد.
