حقوق انسان‌ها دو نوع است، حقوق مادی و حقوق معنوی كه دارا بودن آن حق تمام مردم و احترام به حريم آن تكليفی عمومی است.
حقوقی كه متضمن حق مالی يا غيرمالی به سود ديگران، بر عهده شخص ديگر باشد و به عبارتی حقوق مردم بر يكديگر مانند: بدهی، امانت، حق قصاص و. . . را حق‌الناس می‌نامند.
حق‌الناس هميشه ماديات نيست بلكه گاهي انسان با حرف يا عملِ خود باعث آزردگي خاطر و تضييع حقوق افراد مي‌شود كه شامل حق‌الناس می‌شود.
دلی كه مي‌شكنيم، غيبتي كه مي‌كنيم، تهمتي كه مي‌زنيم يا حتي اگر در جمع دوستانمان شخص ديگري را مورد تمسخر قرار داده و از اين طريق به شوخي و خنده مي‌پردازيم و از ديگران عيب جويي کرده و عيوب آنها را در جمع آشكار مي‌کنيم، همه و همه از حقوق‌الناس است. آبرو و حيثيت انسان‌ها كه نمونه‌اي از حق معنوي ايشان است در اسلام و قرآن جايگاه ويژه‌اي دارد و عدالت و حكمت خداوند بر اين است كه اگر حقي از كسي ضايع شده بايد از او دلجويي و طلب حلاليت كرده يا موجبات جبران خسارت و ضرر و زيانِ شخص متضرر را فراهم كنيم. با اين نگاه شايد پاي همه ما در دادگاه الهي گير باشد و بايد پاسخگو باشيم. چون صاحب حق، مردم هستند و يكي از صفات خداوند عادل بودن است، يقيناً حقوق انسان‌ها برايش كم‌اهميت نيست و حق انسان را بالاتر از حق خويش كه حق‌الله (حقوق خداوند بر بندگان) است مي‌داند تا جايي كه ممكن است در روز قيامت با لطف و مهرباني بيكرانش از حق خويش بگذرد اما از حق انسان‌ها نمي‌گذرد تا زماني كه صاحب حق خودش از حق خويش گذشته و رضايت دهد.
شايد خيلي از ما ندانيم كه تهمت، نسبت ناروا، القاب ناپسند و الفاظ ركيكي كه براي ديگران به كار مي‌بريم جرم محسوب شده و شخص مقابل مي‌تواند شكايت کرده و جبران ضرر و زيان و خسارت ناشي از فعل مرتكب را از دادگاه بخواهد.
حق معنوي هر انساني براي او با ارزش و از مهمات است. اگر طالب آن هستيم كه مورد احترام قرار گرفته و از رفتار و گفتار ناپسند ديگران مصون و محفوظ بمانيم پس بهتر است خودمان نيز از اين اعمال دوري جسته و با ديگران به نيكي رفتار کنيم. چه بسا كسي كه هدفِ ما قرار گرفته و فحاشي يا تهمت و... نثار او مي‌شود، اگر از قانون مطلع باشد مي‌تواند از حق خويش دفاع کرده و به عنوان شاكي خواهانِ مجازات شود.
با توجه به اينكه در اسلام احترام به مال مردم، احترام به جان مردم و حفظ آبروي ديگران و احترام به آن اهميت ويژه‌اي دارد و بسيار توصيه شده است قانون نيز براي هتک حرمت و تضييع حقوق معنوي انسان‌ها مجازات تعيين کرده است.
جرائمي كه با عنوان حق‌الناس شناخته مي‌شوند تعقيب و مجازات با شكايت شخصِ شاكي شروع و پيگيري مي‌شود و با گذشت وي نيز به پايان رسيده و موجب سقوط دعوي كيفري مي‌شود.
جرم هتک حرمت و توهين به ديگران از جرائم قابل گذشت است كه در زمره حقوق‌الناس است و به موجب ماده 608 قانون مجازات اسلامي توهين به افراد از قبيل فحاشي، استعمال الفاظ ركيك به مجازات شلاق تا 74 ضربه يا پرداخت جزاي نقدي تا يك ميليون ريال خواهد بود. پس در گفتار خود و رفتاري كه مرتكب مي‌شويم جانب احتياط را رعايت کرده و مبادا با گفتار و كردارمان خاطري را آزرده ساخته و دلي را بشكنيم كه حق الناس است و جز با رضايت شخص مقابل و دلجويي و طلب حلاليت از او نمي‌توانيم از بندِ آن رها شويم. با غيبت، تهمت، فحاشي و. . . آخرت خود را نفروشيم، دنيا محلِ گذر است و آنچه باقي مي‌ماند اعمال و رفتارمان است كه توشه آخرتمان را نيز رقم مي‌زند.
امام علي (ع) مي‌فرمايند: «خداوند حقوق بندگانش را مقدم بر حقوق خود قرار داد و كسي كه حقوق بندگان را رعايت كند حقوق خدا را نيز رعايت خواهد كرد»
