کلانشهر تهران با جمعیت قریب به ۱۲ میلیون نفر بیشترین جمعیت جوان کشور را در خود جای داده است و از سویی به عنوان قطب دانشگاهی ایران با جمعیت بالای دانشجو در این شهر مواجه هستیم؛ به گونهای که در حال حاضر ۱۵درصد جمعیت تهران را دانشجویان به خود اختصاص دادهاند.
اولویت جوانان طالب علم کشور، تحصیل در تهرانی است که به دلیل پایتخت بودن، با تمرکز امکانات شهری و زیستی بهتری در آن نسبت به سایر کلانشهرها مواجه هستیم از این رو این کلانشهر مقصد جوانان سایر استانها، برای ادامه تحصیل است و به تعبیری میتوان گفت این قشر از جامعه نمایندگان و سفیران فرهنگی و اجتماعی شهرهای خود در تهران نیز به شمار میآیند.
در دنیای امروز ما با واقعیتی در مدیریت شهرها به نام جمعیت دانشجویی مواجه هستیم که درصد زیادی از جمعیت پویا، خلاق و نوآور جوانان شهر را تشکیل میدهند. از طرفی با توسعه علم و تکنولوژی در کلانشهرهای دنیا، شاهد آن هستیم که مشکلات مدیریت شهری در آنها به حداقل رسیده است. به طور مثال در شهرهای اروپایی از جمله مونیخ و هامبورگ توسعه علم و تعامل با نخبگان و دانشجویان جوان به حل مشکلات شهری از جمله ترافیک، آلودگی هوا و مشکلات زیست محیطی از طریق استفاده از ایدههای نو آنها کمک شایانی کرده به گونهای که میتوان ادعا کرد علم در خدمت انسان در آمده است.
در ایران و به خصوص تهران در مدیریت شهرها با چالشهای زیادی روبهرو هستیم که میتوان با استفاده از الگوی رفتاری شهرهای موفق دنیا برای حل این چالشها از ایدههای دانشجویان و نخبگان استفاده کرد.
مشارکت جوانان با مدیریت شهری سبب ساز تحقق شهری ایده آل در مدیریت شهری فعلی گمانه زنیهایی برای استفاده از ظرفیت دانشجویان در پروژههای شهری و نیز حل معضلات و آسیبهای موجود به گوش میرسد. در صورتی که این موضوع با جدیت دنبال شود میتوان امیدوار بود که فصل تعامل و مشارکت بیشتر و موثرتر دانشجویان و مدیریت شهری در حال رقم خوردن است؛ چرا که به دلیل همپوشانی نقاط ضعف، توسط نقاط قوت طرفین، این تعامل سبب ساز رسیدن به شهری ایده آل و رضایت شهروندان خواهد شد.
توجه به این نکته ضروری است که مدیریت شهری برای برقراری تعامل و ایجاد زمینه مشارکت دانشجویان در فعالیتهای شهری و بهرهگیری از آنها نباید به زمینههای موجود بسنده کند؛ بلکه باید زمینههای جدید فراهم کند. نکته قابل توجه اینجاست که برای برقراری این تعامل ما نیاز به یافتن نقاط مشترک هستیم. برای یافتن این نقاط مشترک باید با دغدغه و نیازهای این قشر در شهر بیشتر آشنا شویم و در جهت نیل به این آشنایی لازم است تا به سوالاتی از قبیل اینکه امروزه نیازها و مسائل دانشجویان در کلانشهری مانند تهران چیست و مدیریت شهری چه نقشی را می تواند ایفا کند؟ پاسخ دهیم.
طبق نظر سنجیهای متعدد در بین دانشجویان، مهمترین موضوعات مورد علاقه این قشر در حوزه مدیریت شهر شامل مشارکت در حل معضلات شهری، اختصاص بخشی از زمان دانشجویی خود در راستای کارآفرینی شهری از طریق مشارکت در پروژههای خرد، کسب مهارتهای لازم در حوزههای مرتب تحصیلی در مدیریت شهری، استفاده از ظرفیتهای مدیریت شهری برای غنیسازی اوقات فراغتشان و نیز ایجاد بستر لازم برای انتقال مستقیم ایدهها و نظرات به مدیریت شهری است.
تحقق مشارکت دانشجویان و مدیریت شهری نیازمند تشکیل کانونهای تخصصی است. شهرها با توجه به پیچیدگیهایی از جمله توسعه جغرافیایی، افزایش هزینه ها و ابقای مکانیسم سنتی و نیز عدم بهکارگیری خلاقیت، نوآوری و تکنولوژی با مسائل جدیدی مواجه هستند به گونهای که شهروند با افزایش سطح آگاهی خود متمایلاند تا اداره شهر به دست نخبگان در حوزه ایدهپردازی، تکنولوزیهای نوین و نیز ارزیابی و نظارت فعالیت شهری سپرده شود.
کتمان این موضوع که تا به امروز تعاملی میان دانشجویان و مدیریت شهری نبوده دور از انصاف است به گونهای که بسیاری از نهادها و موسسات نهایت توان خود را برای شکلگیری این مشارکت و تعامل به کار بستهاند و به حق در این عرصه شاهد برنامهها و اقدامات مشترک نیز بودهایم. نکته اینجاست تحقق مشارکت دانشجویان و مدیریت شهری نیازمند تشکیل کانونهای متعدد تخصصی است؛ به گونهای که میتوان با تشکیل دبیرخانه دانشجویی در سازمانهای تخصصی که تجربه آن در خانه شهریاران جوان نیز بوده است؛ حلقههای مشورتی دانشجویان مرتبط را در سازمانهای مربوطه ایجاد و بر اساس ایدهها و طرحهایشان پروژههای خرد دانشجویان را به آنها واگذار کنیم؛ و نیز میتوان با برگزاری نشستهای تخصصی بسترهایی برای تبادل اندیشه و انتقال نظرات و ایدهها، میان دانشجویان ایجاد شود.
بسیاری از موسسات و سازمانها در صدد ایجاد تعامل میان دانشجویان، نخبگان و مدیریت شهری هستند به طور مثال بسیاری از ایدههای نوینی که در مبلمان شهری امروز در تهران مشاهده میکنیم از طریق استارتاپهای دانشجویان هنری است. از این نمونه عینی می توان نتیجه گرفت که با برگزاری استارتاپ های شهری فرصت جمع آوری ایده ها و جذب مشارکت در شهر فراهم خواهد شد؛ همان گونه که پارک علم و فناوری شهر تهران در این امر پیشگام بوده است.
در پایان یادآوری این نکته حائز اهمیت است مشارکت و تعامل جوانان با بدنه مدیریت شهری در حال حاضر به گونهای است که انسجام ندارد و نیازمند عزم و ارادهای شگرف مدیریت شهری و نیز شورای شهر است تا با مصوبات خود در روزهای آتی بتوانند زمینهساز افزایش این تعامل و مشارکت دانشجویان و جوانان در مسائل مهم شهری باشند. در حال حاضر به دلیل نبود مصوبات و نیز زیرساختهای لازم این تعامل به کندی پیش میرود؛ امید که این مهم با حمایت مسئولان مربوطه در آیندهای نه چندان دور تحقق یابد.