به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، نشست «آسیب‌شناسی بازی‌های آپارتمانی و اسباب‌بازی در خانواده» از سری نشست‌های چهارمین همایش و جشنواره ملی دوسالانه ارتقای کیفیت محصولات و فعالیت‌های فرهنگی روز سه‌شنبه ۱۹ دی ماه با حضور حامد دمساز و زینب طیبی در مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران برگزار شد.
حامد دمساز پژوهشگر علوم شناختی نخستین سخنران این نشست بود که با اشاره به تاریخچه بازی گفت: تا چند سال پیش روانشناسان اعتقاد داشتند بازی مختص کودکان یا در نهایت می‌گفتند مقوله‌ای تفریحی و کم‌اهمیت برای همه سنین است. اما می‌توانیم بحث بازی را کمی گسترش دهیم. در سال‌های اخیر بحث بازی‌درمانی رایج شده که حتی این تعریف هم متعلق به ۴۰ سال پیش است. امروز در عصر پست‌مدرن با تعریف‌های تازه‌تری روبه‌رو هستیم و بار معنایی این مباحث تغییر کرده است.
وی افزود: امروز با گسترش علم و فناوری، نوجوان نمی‌تواند از پدر و مادر یا معلم‌اش اطلاعات بگیرد، چون اطلاعات خودش کامل‌تر است. اخیراً یک تئوری در حوزه بازی‌ها در فیزیک جا افتاده که می‌گوید واقعیت‌هایی که می‌بینیم، با واقعیت‌های جهان خارج متفاوت است که این مفهومی نزدیک به جهان‌های موازی است. تئوری دیگری با عنوان هولوگرافیک مطرح شده که می‌گوید شما هر چیزی را ببینید، در ذهنتان چیزی دیگر از آن ساخته می‌شود. در مکاتب فلسفی نیز بحث فلسفه ذهن مطرح می‌شود که ارتباط بین واقعیت و حقیقت را می‌کاود.
دمساز ادامه داد: در برخی بازی‌های رایانه‌ای، می‌توان همه یک واقعه را بازسازی کرد، مثلاً ازدواج را در بازی شبیه‌سازی می‌کنند و در نتیجه بازیکن به این باور می‌رسد که باید دقیقاً به همین روش ازدواج کند. تحقیقات نشان داده که برخی از این بازی‌ها درست مانند روانگردان ها عمل می‌کنند و روی مغز تاثیرات منفی می‌گذارند.
این پژوهشگر با اشاره به بحث game theory عنوان کرد: این بحث در غرب خیلی کاربرد دارد و حتی در درمان بیماری‌های روانی می‌توان این روش را به کار گرفت، چرا که همه مشکلات رفتاری طبق یک الگوریتم قابل بررسی است. مهم‌ترین قسمت این تئوری این است که ما می‌توانیم برای همه افراد بازی طراحی کنیم و به نتیجه دلخواه برسانیم.
وی اضافه کرد: معتقدم باید برای بازی‌ها برنامه‌ریزی ذهنی داشته باشیم و امروز متاسفانه شاهد یک انقطاع نسلی هستیم. باید بررسی کنیم که چرا بازی‌های سنتی مانند هفت سنگ، یه قل دو قل و... دیگر طرفدار ندارد، ولی بازی‌ای مانند «تمدن سازی» چنان درگیرکننده است که وقتی کسی آن را آغاز می‌کند، کمتر از ۳ ساعت برای آن وقت نمی‌گذارد. این بازی می‌تواند نقش‌های گوناگون را شبیه‌سازی کند و این را به بازیکن القا کند که در زندگی واقعی نیز همین نقش را داشته باشد. ما در بازی‌های سنتی‌مان چنین قابلیتی نداریم و شخص نمی‌تواند نقشی را در آنها ایفا کند.
دمساز بهترین حوزه برای سرمایه‌گذاری مدیران فرهنگی به منظور ایجاد تغییرات اجتماعی را حوزه بازی دانست و گفت: اگر بخواهیم کودکان را درگیر بازی‌های سنتی ایرانی کنیم، باید به استراتژی فکر کنیم، ولی متاسفانه برای کودکان هیچ استراتژی‌ای وجود ندارد و هیچ استاندارد تعریف‌شده‌ای نداریم. باید به مسائلی مانند زیبایی‌شناختی توجه کنیم و در نهایت بازی را از یک فعالیت تفریحی، به فعالیت‌های گسترده اجتماعی و واقعی تسری دهیم.
زینب طیبی دیگر کارشناس این نشست، درباره حوزه روانشناختی بازی‌ها و قدرت درمانی آنها گفت: بازی یک فعالیت جسمی و ذهنی، خودخواسته و لذت‌بخش است. قصه درمانی و تئاتردرمانی از گذشته نیز وجود داشته و در حال حاضر بازی‌درمانی مطرح است. بازی می‌تواند ما را با مشکلات احساسی و روانی کودک آشنا کند.
وی ادامه داد: بازی در رشد جسمی و روانی کودکان تأثیر دارد و می‌تواند به شکل‌گیری بهتر شخصیت آنان کمک کند و رشد شناختی کودک را باعث شود. کودک با بازی می‌تواند واقعیت‌ها را تغییر دهد و بسیاری از ناتوانی‌هایش را به این شکل برطرف کند. همچنین کودک در بازی ارتباط با دیگران را تجربه می‌کند و مهارت حل مسئله را می‌آموزد. همچنین بازی می‌تواند کودک را به نظم توجه دهد و خیلی وقت‌ها استعدادهای کودک در انجام یک بازی شکوفا می‌شود.
طیبی اظهار کرد: کودکان هنوز به مهارت درک انتزاعی نرسیده‌اند و با استفاده از بازی می‌توان این مهارتشان را بهبود داد. در اینجا خود کودک به عنوان درمانگر خودش ایفای نقش می‌کند و توانایی‌هایش را گسترش می‌دهد و خوبی این شیوه غیرمستقیم بودن آن است. بازی کردن تاثیرات مثبتی در کاهش هورمون استرس و در نتیجه افزایش مهارت ادراکی و سیستم دفاعی بدن دارد. کودکان با بازی کردن احساس خود بودن می‌کنند و ترس از قضاوت شدن در آنها کاهش می‌یابد.
وی در پایان گفت: این روش‌ها در ۷۵ کودک زلزله‌زده در کرمانشاه پیاده‌سازی شد و از نزدیک شاهد تأثیر مثبت بازی بر کودکانی بودیم که دچار اضطراب پس از سانحه شده بودند و در حال حاضر بسیاری از اختلالات روحی این افراد برطرف شده است.
