به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، آیین معرفی و بررسی کتاب «... و دوباره خورشید» در قالب چهارمین نشست «کتاب‌های بالدار» عصر روز سه‌شنبه ۲۶ تیر با حضور حجت الاسلام سید محمدحسین ابوترابی امام جمعه موقت تهران، دکتر محمدرضا سنگری، دکتر امیر محمد عباس نژاد، اسماعیل جانعلی‌پور مدیر‌‌‌کل فرهنگی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمد ميرکاظمي مسئول دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رھبری، محمد میثم میثمی مدیر فرهنگی هنری منطقه ۷ و رییس فرهنگسرای اندیشه و جمعی از آزادگان در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.
بخش نخست این برنامه با حضور امیرمحمد عباس نژاد مجری و کارشناس، محمدرضا سنگری پژوهشگر و بیژن کیانی مولف کتاب برگزار شد.
عباس‌نژاد: «فن زنده ماندن» را در «و دوباره خورشید» می‌بینیم
عباس نژاد در ابتدای این نشست گفت: هر جنگی یک روز شروع می‌شود و یک روزی هم به پایان می‌رسد، اما تاثیر آن در تاریخ باقی می‌ماند. بازتاب این تاثیرات را می‌توان به روشنی در ادبیات دید. که یکی از مهم‌ترین وجوه آن ادبیات اسارت است که در همیشه تاریخ بوده و موضوعی جهان شمول است.
وی افزود: ما در کل با سه نوع ادبیات اسارت در حوزه کتاب‌های دفاع مقدس مواجهیم. دسته اول نوشته‌های اسرا در اردوگاه‌های عراقی، که به نوعی سند است، بخش دوم نوشته‌های اسرا بعد از آزادی است که خودنگاشت محسوب می‌شود و سومین بخش راوی با یک مصاحبه‌کننده خاطراتش را نقل می‌کند و در نهایت به یک کتاب تبدیل می‌شود. خاطرات اسرا در ادبیات بین‌الملل از خواندنی‌ترین خاطرات جنگ است و به این دلیل مورد توجه است که انسانی‌ترین نوع ادبیات است. چرا که رویارویی دو انسان را روایت می‌کند، یکی بی‌دفاع و دیگری ظالم.
امیر محمد عباس‌نژاد ادامه داد: ما در ادبیات اسارت آزاده‌هایمان «فن زنده ماندن» را می‌بینیم. فنی که مرحوم سید علی اکبر ابوترابی «سید الاسرا» به آنها آموخت؛ که اگر این فن را بلد نبودند، هیچ یک به ایران باز نمی‌گشتند.
سنگری: جای خالی جزئیات در «... و دوباره خورشید»
محمدرضا سنگری پژوهشگر دیگر سخنران این مراسم بود. وی در ابتدای سخنان خود با اشاره به از دست رفتن بسیاری از اسرا گفت: ما بیش از ۹ هزار عزیز آزاده را از دست دادیم و بسیاری از این آزادگان را کسی ننوشت و از دنیا رفتند. در دهه کرامت هستیم، همه ما کریم و کرامت آزادگان این است که خاطراتشان را بازگو کنند و این «سراج منیر» را برای بودن در تاریخ نقل کنند.
وی افزود: این کتاب شامل پنج بخش است. اولین بخش آن لحظه‌های بیم و امید است که از ۱۷۳ متن تشکیل شده است. از لحظه‌ای که خبر رحلت امام خمینی(ره) به اسرا می‌رسد تا زمانی که مقام معظم رهبری به عنوان جایگزین ایشان انتخاب می‌شود. قسمت دوم «لحظه‌های دلتنگی» است که شامل ۱۷ نامه به مسئولان است، از حضرت امام (ره)، مقام معظم رهبری، حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی و برخی دیگر از مسئولان که نام‌هایشان مشخص نیست. بخش بعدی «لحظه‌های عاشقی» است که شامل ۲۰ شعر برای مقام معظم رهبری است. بخش بعدی «آزادگان ستایی» است که شامل پنج پیام از مقام معظم رهبری به آزادگان است و در آخر هم هشت تصویر این کتاب را تشکیل می‌دهد.
این پژوهشگر ادامه داد: به نظر من اگر بنا شد برای چاپ‌های بعدی این کتاب بازنگری شود، نظر من این است که وقتی هر کدام از این بخش‌ها گفته می‌شود. جزپیات بیشتری از کار روایت شود که اگر قرار باشد کارهای سینمایی و هنری در این حوزه انجام شود، باید به این جزپیات توجه شود.
سنگری افزود: پس از رحلت امام دلواپسی و نگرانی از آینده انقلاب در دل همه ما بود. همه وجود ما در امام(ره) خلاصه می‌شد. مرکز این حرکت بود. همه هستی و هویت انقلاب با حضرت امام(ره) گره خورده بود. این که آینده چه خواهد شد با وجود همه تبلیغات دشمنان، موضوعی است که در این کتاب نیست. مسئله نگرانی عراقی‌ها از شورش و سوگواری و عزاداری اسرا هم دیگر موضوعاتی است که مغفول مانده است.
او اضافه کرد: اینها موضوعاتی است که ممکن است آرام آرام از حافظه برود. ما ۹ هزار آزاده را از دست داده‌یم و آن عزیزانی که مانده‌اند امروز گرد پیری بر آنها نشسته و ممکن است خیلی از جزيیات را فراموش کرده باشند. کسی درباره آمدن آزادگان به جماران چیزی ننوشته است.
سنگری در پایان سخنان خود گفت: سالها پیش «تلگراف» به ایران آمد؛ پدیده‌ای که باید به تعداد کلمه‌ای که می‌نوشتیم پول پرداخت می‌کردیم. و این موضوعی بود که ادبیات را به سمت ایجاز برد. کسی تلگراف را در ایران ننوشت و ادبیات تلگرافی از میان رفت. بیست سال دیگر اگر همین غفلت از خاطرات بکر اسرا شود، ما بخش مهمی از تاریخ شفاهی کشورمان را از دست می‌دهیم.
کیانی: رحلت امام(ره) شُک آورترین خبر ایام اسارت بود
بیژن کیانی مولف کتاب در ابتدای سخنان خود درباره علت نوشتن کتاب گفت: در زمان اسارت دو حادثه بزرگ برای آزادگان به وقوع پیوست. یکی پذیرش قطعنامه بود، که برای عراقی‌های شادی و رقص و هلهله داشت و برای آزادگان ما بهت و حیرت و شیون. دو برخورد کاملا متفاوت. به گونه‌ای که این برخورد آزادگان باعث شد عراقی به ما بگویند دیوانه هستید. و دیگری ارتحال امام خمینی(ره) که شوک آورترین اتفاق زمان اسارت بود.
وی افزود: این حادثه برای خیلی‌ها حکم پایان داشت و به این مرحله رسیدند که گویی همه چیر تمام شد. گرچه این واقعه اتفاق دیگری را در پی داشت که انتخاب مقام معظم رهبری است که امید و سرزندگی را به آزادگان بازگردانند. موضوعی که تا به حال به شکل جدی به آن پرداخته نشده بود. وقتی نگارش این کتاب به من پیشنهاد شد، سعی کردم تا جنبه مستند بودن کتاب را حفظ کنم و چیزی از خود به کتاب اضافه نکنم.
مولف کتاب «... و دوباره خورشید» اضافه کرد: این کتاب ماحصل بیش از ۳ هزار ساعت مصاحبه و ۸۰۰ کتاب است و هر آزاده‌ای می‌تواند آن را روایت کند و قطعا نامه‌ها و اشعار دیگری نیز هست که ما به آنها دسترسی پیدا نکردیم.
این آزاده نویسنده در پایان سخنان خود درباره حرف اصلی کتاب گفت: ما در این کتاب خواننده را آزاد می‌گذاریم تا خودش در دل این مستند بچرخد و تحلیل خود را داشته باشد. اما اگر بخواهیم همه آنچه در این کتاب می‌خواستم بگویم را در یک جمله خلاصه کنم، آن اهمیت رهبری است و اینکه نبود یک رهبر مقتدر می‌تواند تا چه حد یاس آور باشد.
ابوترابی فرد: «... و دوباره خورشید» بازتاب عواطف انسانی اسراست
سیدمحمدحسن ابوترابی فرد، امام جمعه موقت تهران و نایب رییس اسبق مجلس شورای اسلامی هم در این مراسم به سخنرانی پرداخت. وی در ابتدای سخنان خود با تبریک هفته کرامت و میلاد با سعادت حضرت معصومه(س) و امام رضا(ع) گفت: امروز سیزدهمین اثر دکتر کیانی به اهل فکر و ادب و تاریخ دفاع مقدس تقدیم شد. نگاه ایشان در این آثار معطوف به جلوه های زیبا و الهام بخش دوران اسارت است. نماز در اسارت و جلوه های زیبای تاریخ اسارت، امام و رحلت امام خمینی در اسارات، جایگاه رهبری معظم انقلاب اسلامی در خلق قدرت برای آزادگان؛ بیان گوشه هایی از تاریخ حضور سید آزادگان در یک دهه اسارت با عنوان حجتِ اسلام از آثار برجسته این برادر بزرگوار است.
وی افزود: تاریخ اسارت دو روز سخت را برای آزادگان تجربه نموده؛ روز نخست، عراقی ها انتظار جشن و پایکوبی در اردوگاه های صدام داشتند و آزادگان متاثر، زانوهای خود را در بغل گرفتند؛ روز قبول قطعنامه و پایان جنگ بود. اتفاقی که در تاریخ جنگهای جهان بی سابقه است. اصولا در جنگ های تاریخ، یکی از عوامل و ابزار مهم پایان جنگ و آتش بس، اسرا هستند. که عامل فشاری هستند بر حاکمان برای پایان یافتن جنگ؛ و جالب است که چهل هزار اسرای بزرگوار ما، کمترین فشار را برای دولتمردان ایرانی، برای پایان جنگ نداشتند. بلکه پیام آنها مقاومت و ایستادگی تا پیروزی بود. پیام آزادگانِ ما برای امام، فرماندهان و مدیرانِ دفاع مقدس، خلق قدرت و استقامت نمود. و این بیانگر روحیه بلند، عزم استوار و استقامت اسرای ماست که از ایمان، بصیرت و فهمِ عمیق سیاسی و روح بلند آنان دارد. و با همین نگاه، با خبر قبول قطعنامه، تاثر پیدا می کنند.
امام جمعه موقت تهران اضافه کرد: خبر دوم هم خبر ارتحال حضرت امام بود. اخوی می گفتند که در اردوگاهی که حضور داشتند، فرمانده اردوگاه ایشان را دعوت می‌کند که «ابوترابی؛ خبری دریافت کردم. که این خبر با اخبار گذشته متفاوت است. بارها مقامات عراقی خبر ارتحال امام را گزارش می‌کردند اما مراجع رسمی تایید نمی‌کردند. خبری که دریافت شده، مورد تایید مراجع رسمی است. و آن، ارتحال امام خمینی، پیشوای شماست.» اخوی تعریف می‌کردند که تاثر در نگاه این فرمانده مشهود بود. شخصیت امام، برای فرماندهان عراقی هم شخصیتی برجسته، بزرگ و استثنایی ست. دشمن هم به این جایگاه اذعان دارد. همینطور که دشمنان به این جایگاه فاخر و خصائص برجسته رهبری معظم انقلاب اسلامی اذعان دارند.
ابوترابی فرد ادامه داد: فرمانده ارودگاه به شدت نگران بود که چطور خبر را به اسرا منتقل کند. او می دانست که اسرای ایرانی چه علقه و پیوند شدیدی و توصیف ناپذیری با امام دارند. در اسارت این علاقه موج می زند. یکی از جلوه های دیگر اسارت که قطعا در تاریخ اسارت ملت ها و جنگ ها، تکرار نشده، میزان علاقه و وفاداری و اطاعت اسرا از رهبریِ خویش است. که در عالی ترین سطح حضور دارند.
وی با ذکر خاطره‌ای دیگر از اخویِ آزاده‌ی خود، علی اکبر ابوترابی‌فرد گفت: من به آزادگان می‌گفتم که تقیه، مسئله‌ای است که وظیفه شرعی ماست. خداوند هم می‌فرماید «اگر کفار از شما خواستند به خدای سبحان اهانت کنید، وگرنه شکنجه می‌شوید. خداوند می‌فرماید از خدا تبری بجویید تا شکنجه نشوید. قلب شما لبریز از محبت به خداست اما با زبان و تقیه به گونه‌ای عمل کنید که شکنجه کفار جانِ شما مومنان را مورد تهدید قرار ندهد.» من به آزادگان می‌گفتم که اگر از شما خواستند که از امام تبری بجویید، تقیه کنید. اما به آنها گفتم من سیدعلی‌اکبر ابوترابی‌فرد به دلیل جایگاهی که هست، این کار را نمی‌کنم اما شما این تقیه، وظیفه و مسئولیت شماست. به آنها می‌گفتم اما آنها به توصیه من عمل نمی‌کردند. شکنجه‌های سخت می‌شدند اما به امام جمله‌ای نگفتند.
امام جمعه موقت تهران افزود: میزان علاقه و پیوند اسرا با امام برای فرماندهان عراقی مشهود است. نگرانند که وقتی اسرا بشنوند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اخوی گفتند که به فرمانده گفتم اجازه بدهید خبر را خودم به اسرا منتقل کنم؛ خواهش می‌کنم به امور اردوگاه‌ها کاری نداشته باشید تا اسرا به عزاداری بپردازند. ساعات اعلام خبر رحلت امام به اسرا، ساعات سختی است. از چند جهت؛ اول اینکه تعلق و علاقه شدید اسرا با امام؛ علقه‌ی پررنگی بود. دوم هم انقلاب اسلامی است. اسرا بیش از آن علقه‌ای که با امام دارند، پیوند ناگسستنی با انقلاب دارند که بیش از پیوند با امام است. نگرانند که با ارتحال امام، انقلاب اسلامی در چه شرایطی قرار می‌گیرد. این پیوند با انقلاب برای اسرایی که برای انقلاب، سالها شکنجه شدند. حالا ما با قیمت ارز و دلاری که بالا پایین می‌رود، چه می‌کنیم. او شکنجه می‌شود و روزنه امیدی نمی‌بیند اما نگران انقلاب است. که بدون امام انقلاب چه می‌شود؟
وی ادامه داد: اتفاقی که در این کتاب «دوباره خورشید» برجسته شده، این است که عواطف انسانی اسرا به عنوان پیروِ رهبرِ خویش، تاثر باقی است اما با انتخاب رهبری معظم انقلاب اسلامی، نگرانی که از انقلاب دارند، به امید تبدیل می‌شود. که این امید، پوشش و آرامش برای اسرا می‌شود.
حجت الاسلام ابوترابی فرد در پایان گفت: انقلاب فراز و نشیب های سختی سپری کرده؛ که با این روزها اصلا قابل مقایسه نیست. و آن، فراز و نشیب ها، بر قدرت و اقتدار ما افزوده؛ تاریخ انقلاب بیانگر این حقیقت است که هر صحنه ای که دشمن برای کاهش قدرت جمهوری اسلامی ایجاد کرده، به صحنه ای برای خلق قدرت مبدل شده است. بنده تردیدی ندارم که شرایط امروز و انتخاب شخص ترامپ برای امریکا، در کوتاه مدت منافع اقتصادی دارد. برای جهان در کوتاه مدت و بلندمدت، قطعاً آسیب‌های فراوان سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی همراه خواهد داشت. و برای انقلاب اسلامی و جبهه مقاومت، در مقطعی کوتاه چالشی خلق می‌کند اما به سرعت، به عاملی برای خلقِ قدرتِ بیشتر برای اسلام تبدیل خواهد شد. این علائم همین امروز آشکار و روشن است.
در پایان این برنامه با حضور حجت الاسلام والمسلمین سید محمدحسین ابوترابی امام جمعه موقت تهران، دکتر محمدرضا سنگری، دکتر امیر محمد عباس نژاد، اسماعیل جانعلی‌پور مدیر‌‌‌کل فرهنگی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمد ميرکاظمي مسئول دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رھبری، محمد میثم میثمی مدیر فرهنگی هنری منطقه ۷ و رییس فرهنگسرای اندیشه از بیژن کیانی مولف این کتاب تقدیر شد.
شعرخوانی شاعر آیینی محمد رسولی از دیگر بخش‌های این برنامه بود.
