به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران؛ غلامرضا امامی نویسنده و مترجم در این آیین با اشاره به همزمانی سالروز درگذشت جلال‌آل احمد و آیت الله طالقانی گفت: این دو شخصیت ضمن وفاداری به زادگاهشان و جویندگی، اهل کتاب و کتابت بودند، زمانه خود را درک کرده و زبان زمانه خود بودند.
وی افزود: جلال‌آل احمد و آیت الله طالقانی با مردم و در کنار مردم بودند و به محمد مصدق، ایمان و اعتقاد داشتند به آگاهی باور داشتند و می‌خواستند این جامعه با دو بال آگاهی و آزادی پرواز کند.
این نویسنده و مترجم گفت: جلال زبان مردم را در نوشته‌هایش به کار می گرفت، اهل شعاردادن نبود، به سنت اعتقاد داشت اما سنت برای او دست آویزی بود که به جلو حرکت کند و بر نمی‌تابید که به خاطر سنت از جلو رفتن باز بمانیم و به خاطر آینده گذشته را فراموش کنیم.
امامی با اشاره به خانه سیمین و جلال آل احمد گفت: بعد از مرگ سیمین برای جلوگیری از جابه جا شدن آثار، تمام کتاب‌های جلال شماره گذاری و نامشان در دفتری نوشته شد، من اصرار کردم که این خانه به همان صورت گذشته بماند و چیزی به آن اضافه نشود.
نویسنده کتاب «آی ابراهیم» اظهارداشت: جلال مردی در نوسان اما به راه خود وفادار و صادق بود؛ او شرق و غرب را دید اما ایران را از یاد نبرد.
حسین میرزایی استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران نیز در این آیین با اشاره به وضعیت سیاسی و اجتماعی زندگی جلال گفت: علاوه بر آثار ادبی آل احمد، تک نگاری‌های او از لحاظ جامعه شناختی قابل بررسی و مطالعه است؛ سال ۴۱ جلال ادعای شخصیت آکادمیک و استاد دانشگاهی نداشته اما آثار او آکادمیک و دانشگاهی بوده و در همان زمان دانشگاهیان از او بهره‌مند می‌شدند.
وی با بیان اینکه جست و جوگری، پویایی، آزادگی و استقلال در اندیشه جلال، او را به انسانی منحصر به فرد تبدیل کرده بود افزود: این نویسنده، هویت جامعه را هدف قرار داده و معتقد بود اصلاح جامعه جز در درون اتفاق نمی‌افتد.
کنعان کیایی دانش آموخته مقطع دکترا در رشته زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر نیز با اشاره به سبک داستان نویسی جلال اظهار داشت: این نویسنده برای داستان نویسی سبک مشخص انتخاب و زبان خود را به زبان عامیانه نزدیک کرد تا بتواند راحت تر با مردم ارتباط برقرار و آرمان‌ها و اندیشه‌هایش را با زبان ساده برای مردم روایت کند.
وی گفت: آل احمد معتقد بود قلم و داستانش باید در خدمت اندیشه باشد؛ از بیان این موضوع هم هیچ ابایی نداشت و نویسنده ایدئولوژیک نبود اما همیشه داستان را در خدمت اندیشه به کار می برد و به چالش کشیدن بنیان قدرت از اهداف او بود.
کیایی افزود: آل احمد به هنر متعهد قائل بود و در تمام حیات هنری به این موضوع وفادار ماند؛ شخصیت اصلی داستان های آل احمد یک آرمان گرای شکست خورده است، او عاشق برهم زدن ساختارهای دیکته شده بود، ممکن است که به اندیشه های آل احمد نقد داشته باشیم اما خیانت بزرگی است که اندیشه او و روشنفکران دهه 20 و 30 را با یک کتاب رد و نقد کنیم.
سیمین پناهی‌فرد پژوهشگر حوزه هنر و ادبیات نیز در این آیین با مقایسه انعکاس شخصیت زن در آثار جلال آل احمد و سیمین دانشور اظهارداشت: شخصیت زن در آثار آل احمد متاثر از شرایط اجتماعی، شخصیتی حقیر و ناقص العقل در فضایی مردسالار توصیف می شود که هویت و حقی برای اعتراض ندارند اما دانشور به عنوان نخستین نویسنده زن ایرانی در تمام آثارش از آتش خاموش تا ساربان سرگردان همواره کوشید مسائل و مشکلاتی را که توسط جامعه مردسالار ایران گریبانگیر زن ایرانی شده بود، بیان کند.
خواهرزاده جلال آل احمد نیز در این آیین با بیان اینکه شخصیت هایی مانند جلال و سیمین همواره به عنوان سرمایه های فرهنگی زنده هستند اظهارداشت: آل احمد خودش را در مقابل جامعه متعهد و مسئول می دانست و معتقد بود که انسان باید از خودش اثری برجا بگذارد.
محمدحسین دانایی افزود: جلال می گفت که انسان باید فریاد زمانه خودش باشد؛ یعنی باید نشان بدهی در گوشه ای از دنیا، حضور داشتی و چیزهایی را دیدی و باید دیده های خود را به گونه‌ای ثبت کنی و به نسل های بعدی خود انتقال دهی.
همچنین در این آیین فریدون مجلسی تحلیلگر مسائل سیاسی و دیپلمات سابق درباره شرایط سیاسی و اجتماعی جلال آل احمد و تاثیر آنها بر این نویسنده و لیلا زندی رئیس خانه- موزه سیمین دانشور و جلال آل احمد درباره چگونگی تبدیل خانه این دو شخصیت فرهنگی به موزه و برنامه های آینده این موزه سخن گفتند.
پخش قطعه «سرود برای مرد روشن که به سایه رفت» با صدای احمد شاملو از دیگر بخش های این برنامه بود.
