به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، رایزنی فزهنگی ج.ا.ایران در لبنان به مناسبت روز بزرگداشت سعدی و به منظور احیای مجدد فصلنامه "الدراسات الادبیة" و انتشار یک صد و یکمین شماره از آن، نشستی در فضای باز "باغ زيتون" كه همزمان از فضای مجازی پخش زنده می شد، وبیناری با عنوان " در محضر شیخ اجل سعدی شیرازی" با حضور وزير فرهنگ لبنان عباس مرتضی، آقای محمد جلال فیروز نیا سفیر ج.ا.ایران، عباس خامه يار، رايزن فرهنگی كشورمان و عده ای از شعرا، ادبا و فرهيختگان و دانشگاهيان لبنانی برگزار كرد.
در آغاز دكتر عباس خامه يار رايزن فرهنگی كشورمان ضمن خير مقدم به اساتيد، ادبا و شعرای حاضر و شيفتگان ادب، شعر و فرهنگ، به قرائت ابياتی معروف از سعدی پرداخت و گفت: سعدی با اين ابيات خود، شايسته آن است كه لقب پير سخن، شيخ اجل، عارف و واعظ را به خود اختصاص دهد. چرا كه ارزش والای انسانی را در بيت شعری ارائه نموده است، كه همان همبستگی و مهرورزی ميان مردم است. و چه اندازه امروز به مصداق اين بيت در زندگی سياسی و اجتماعی و حتی زندگی خانوادگی خود به آن نيازمنديم.
وی افزود: سعدی شيرازی در آثارش ميان بهره بردن و سود رساندن و ميان بلاغت و روانی كلام در‌اميخته و بدين ترتيب مكتبی ادبی و قائم به ذات خويش را بينان نهاده است. پدر نثر فارسی توانست ميان سه دهه از تجربيات خود كه نتيجه سير آفاق و انفسی بوده و سفر به سرزمين ها با فراز و نشيب آن و فرهنگ ها در آميزد و به نماد محبت و انسانيت تبديل شود.
در ادامه خامه يار با اشاره به سروده های عربی در اشعار سعدی خاطر نشان كرد: اين ابيات، برخی از سروده های برخاسته از عمق جان سعدی فارسی زبان، به زبان عربی است، موعظه، مرثيه و غزل، كه می توان آنها را قلب و وجدان عربی ناميد و اين سعدی فارسی است كه در پوشش عربی، بر همبستگی ملت های اسلامی در يكی از مقاطع تاريخی تأكيد نموده به آن اميد كه در سرزمين ما و منطقه ما اين همبستگی ماندگار و تقويت شود.
رايزن فرهنگی كشورمان همچنين گفت: سعدی، بيمارهای دوران خود را تشخيص داده بود،اما در برابر آنها موضع انسان ناتوان و تسليم شده اتخاذ نكرد، بلكه با نگاه طبيبی به آنها نگريست كه توانايی تشخيص و ارائه درمان را همزمان دارد. گفتمان او برخاسته از روح جوانمردانه ای بود كه به آن منتسب بود و با تواضع، زهد و قرب به سوی خدا از طريق عبادت و عمل در راه ارتقای تمدن اسلامی كوشيد.
وی افزود: ما همه فرزندان سعدی هستيم و با اشعار او بزرگ شديم،از چهار دهه گذشته گامهايی را دست در دست رهبرانمان به سوی مرحله ای برداشتيم كه ارزش های انسانی بر آن حاكم است و انسان را از باتلاق بردگی بيرون آورده است. آيا يار و ياوری در اين راه هست كه ما را همراه کند؟
خامه يار در پايان به احيای مجدد انتشار فصلنامه الدراسات الادبيه اشاره نموده و ضمن گراميداشت ياد و نام مرحوم دكتر ويكتور الكك به عنوان مدير مسئول سابق اين فصلنامه، گفت: ما اين را فرصت مغتنم می شماريم تا، انتشار شماره نخست از فصلنامه الدراسات الادبيه در قالب جديد و هيئت علمی و مشاوران جديدش به مسئوليت خانم دكتر دلال عباس محترم و با همكاری دانشگاه لبنان را اعلام كنيم.
در ادامه آقای محمد جلال فيروز نيا سفیر ج.ا.ایران در لبنان گفت: مايه خرسندی و خوشبختی است كه امروز در اين محفل باشكوه فرهنگی گرد هم جمع شده ايم. و به همين مناسبت روز بزرگداشت شاعر بزرگ ايران زمين سعدی شيرازی را همزمان با آغاز انتشار مجدد فصلنامه الدراسات الادبيه، گرامی می داريم. فصلنامه ای كه پل ارتباطی ميان دو فرهنگ عربی و فارسی بوده و اختلافات و انديشه های ميان دو زبان را هموار و فرهنگ و انديشه را هدف اصلی و مشترك ميان دو طرف قرار داده است، و چه مناسبتی برای برگزاری محفل اين اقدام تاريخی در سطح فرهنگی و ادبی، بهتر از روز بزرگداشت شاعر پر آوازه ايرانی سعدی شيرازی است؟ و چه كسی برتر از سعدی، شيخ شيراز است كه نماد ادبيات، شعر و فرهنگ است. سعدی، در كنار حافظ شيرازی و ديگر شعرای ايران زمين، عرصه اصلی ادبيات را تشكيل می دهند. وی شخصيت برجسته آسمان شعر و ادبيات است و كمتر ايرانی سراغ داريم كه ابياتی از سعدی، حافظ، نظامی گنجوی، انصاری، سنائی، خيام و بسياری ديگر از ادبای و شعرا را از بر نداشته باشد.
فيروز نيا ضمن تشكر از برگزار كنندگان اين مراسم افزود: به رغم تمامی امور و تا زمانی كه همچنان روابط دوجانبه فرهنگی ايران و لبنان و تبادل انديشه، فرهنگ و زبان ميان دو تمدن ايران و لبنان برقرار است و به ويژه در دوران بحران ها، بايد گفت كه فرهنگ نقش والاتر و برتری را در مقابله با ظلم، تفرقه و جهل ايفا می كند.
وی در پايان ابراز اميدواری كرد كه به بركت ماه مبارك رمضان، خير، بركت، سربلندی و پيشرفت دو كشور برادر ايران و لبنان را فرا گيرد.
دکتر غلامعلی حداد عادل؛ رئیس بنیاد سعدی، سخنران بعدی بود كه به صورت وبيناری در اين مراسم به ايراد سخن پرداخت. وی با تشكر از رايزنی فرهنگی كشورمان در لبنان كه اين مراسم به همت آن در روز جهانی سعدی برگزار شده، گفت: زبان عربی كه به بركت قرآن كريم قوّت يافته و گسترش يافته است، از صدر اسلام تا به امروز زبان بين المللی كشورهای اسلامی بوده است و در طول تاريخ همه دانشمندان از فقيهان، فيلسوفان، اديبان، مؤرخان، شاعران و تحصيل كرده ها، زبان عربی می دانستند، كه نشانه فرهيختگی در جهان اسلام بوده و زبان ارتباط مشترك همه مسلمانان بوده است.سعدی شاعر بزرگ اين هم كه در قرن هفتم هجری قمری می زيسته، از اين قاعده مستثنی نبوده است. او سالها در نظاميه بغداد درس خوانده بود. و سال های طولانی تری در كشورهای عربی سياحت كرده بود.و بر اين زبان و رموز و ظرايف آن تسلط داشته، با شاعران بزرگ عرب زبان آشنا بوده، اين است كه در ديوان خود، تعدادی شعر عربی دارد.
رئيس بنياد سعدی با اشاره به سرودن اشعار عربی از سوی شاعران به عنوان يكی از هنرهای متعارف در آن دوران گفت: آوردن شعر به زبان عربی در ديوان شاعران فارسی زبان، يكی از هنرهای آنها بوده است. كه با درج يك يا دو بيت، در يك غزل يا آوردن يك غزل كامل به زبان عربی، شعر خود را نمكين تر، و هنر خود را آشكارتر می كرده است.شاعران بزرگ مانند مولانا در مثنوی، در ديوان شمس، حافظ سعدی و ديگران، قبل از مولانا و بعد از حافظ، اين قاعده را رعايت كردند.
سعدی نيز شماری، شعر به زبان عربی دارد، كه در كليات او به چاپ رسيده است، و درباره اشعار عربی سعدی، تحقيق شده،مقالات گوناگون نوشته اند، اين اشعار در دهه های اخير، دوبار به زبان فارسی ترجمه شده، يكبار در چهل سال پيش با ترجمه استاد دكتر مؤيد شيرازی ترجمه شده، يكبار هم ده سال پيش با ترجمه استاد موسی اسوار،عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادبيات فارسی به زبان فارسی برگردانده شده، استادان بزرگی مانند شادروان دكتر حسين علی محفوظ، استاد زبان فارسی دانشگاه بغداد، پايان نامه دكتری خود را درباره مقايسه اشعار سعدی و متنبی نگاشته است، و انتخاب موضوع اشعار عربی سعدی در لبنان كه كانون فرهن جهان عرب بوده و هست، انتخاب مناسبی است و پيام آن اين است كه زبان عربی رشته پيوند همه ملت هاي مسلمان است، و ايرانيان عشق خود را به زبان عربی فراموش نكرده اند، و اين ميراث های فرهنگی مانند اشعار سعدی و ديگر آثار عربی و اشعار عربی ايرانيان فارسی زبان، می تواند يك حلقه مودتی و رشته پيوندی باشد ميان مردم ايران،و ملت های عرب، كه بدانند ما در طول تاريخ، چگونه بايكديگر پيوند فرهنگی داشته ايم و امروز نيز بايد اين پيوند را حفظ كنيم و مستحكم تر كنيم.
حداد عادل سخن خود را با قرائت ابياتی از سعدی به زبان عربی پايان داد.
دکتر دلال عباس؛ استاد ادبیات تطبیقی فارسی و عرب، دانشگاه لبنان، سخنان خود را با ارائه تاريخچه ای از انتشار فصلنامه "الدراسات الادبيه" آغاز كرد و گفت: اين فصلنامه از سوی دپارتمان زبان و ادبيات فارسی داشنگاه لبنان در سال تحصيلی 57 -1956م در چارچوب همكاری عای علمی مشترك ميان دانشگاه تهران و دانشگاه لبنان توسط دكتر محمد محمدی استاد ادبيات عرب دانشگاه تهران كار خود را آغاز كرد و هدف از انتشار آن به دو زبان عربی و فارسی تبادل اطلاعات ميان كارشناسان هر دو زبان و ايجاد پل ارتباطی بين عرب ها و ايرانيان بود.
وی افزود: انتشار اين فصلنامه به دليل مشكلات مالی متوقف و سپس پس از پيرزوی انقلاب اسلامی ايران با تلاش های دكتر سيد احمد لواسانی و دكتر ويكتور الكك انتشار آن بار ديگر آغاز شد و تا زمان درگذشت دكتر ويكتور الكك در سال 2017م ادامه داشت.
خانم دكتر دلال عباس در پايان گفت: ما امروز با همت و تلاش و اصرار دكتر خامه يار رايزن فرهنگی ج.ا.ايران در لبنان شاهد انتشار مجدد اين فصلنامه به دو زبان فارسی و عربی هستيم تا به عنوان منبعی ادبی و فكری برای پژوهشگران اين دو زبان قرار گيرد.
سپس دکتر طونی الحاج؛ استاد زبان و ادبیات فارسی و رئیس اسبق دانشکده ادبیات دانشگاه لبنان، ضمن اشاره به سفرهای سعدی به كشورهای مختلف و كسب علم و معرفت و تجربه در اين مسير، گفت: سعدی در گلستان خود داستان های بسياری از شخصيت هايی را نقل می كند كه با آنها در سفرهای خود آشنا شده بود و تمام تلاشش اين بود كه اين داستان ها را همراه با پند و ارشاد به مريدان خود ارائه دهد.
وی افزود: سعدی اضافه بر اين كه پدر نثر فارسی به شمار می رود، همچنين وی از ارباب حكمت و غزل سرايی است و شرق شناسان او را معلم انسانيت در سطح عرفان و حكمت توصيف كرده اند.
استاد بازنشسته زبان و ادبيات فارسی دانشگاه لبنان گفت: سعدی در سفرهای خود حول سه محور، معرفت و علم، ماجراجويی و اكتشاف و استنباط حكم تمركز كرده بود و با اين كه سفرنامه ای از خود مانند ناصرخسرو و ديگر اديبان برجای نگذاشت اما در آثاری كه از خود برجای گذاشته است،از حكايات، نصائح و توصيف برخی سرزمين ها و اماكنی كه به آنجا سفر كرده بود نشان می دهد كه هدف او از اين سفرها علم آموزی، كسب معرفت و زيارت اماكن مقدس بود.
وی در پايان گفت: سعدی، توانست مفاهيمی را برای برخی واژه ها خلق كند كه پيش از او مورد استفاده قرار نمی گرفت.
در ادامه خانم دكتر رنا جونی، استاد دانشگاه تشرين شهر لاذقيه از سوريه، در پيامی كه در اين نشست قرائت شد، زبان را يكی از ابزارهای مهم برقراری ارتباط با ديگر ملت ها دانسته و آن را فراتر از محدوده مرزها و ملت ها برشمرد و گفت: از دروازه دوران كنونی به دنيار سعدی وارد می شويم، سعدی، اين شاعر بزرگ، نمونه ای از يك اديب و انديشمندی بود كه از نظر ادبی و اخلاقی تأثير به سزايی نه تنها در ايران بلكه در تمام جهان بر جای گذاشت. وی تصويری عملی از انسان رو به كمال ارائه داد و ما در اين مقطع حساس تاريخی و در دوران جهانی شدن كه استخوان های اسلام و مسلمانان را به بهانه تروريسم خرد كرده است، به مراجعه به اشعار وی نيازمنديم.
اين استاد دانشگاه شهر لاذقيه افزود: ما امروز بايد به اشعار سعدی اين شاعر بزرگ اسلامی مسلح شويم چرا كه همچنان با گذشت بيش از ششصد سال، سروده هايش تأثيرگذار بوده و بر وجدان انسان ها اثری عميق برجای می گذارد.
وی در پايان گفت: سعدی شيرازی همواره در ميان ما حضور دارد و در مقابله با زشتی چهره فرهنگ آمريكايی صهيونيستی و تروريسم آنها بر ضد اسلام با اشعارش، محبت به انسان و آزادی را به ارمغان می‌آورد.
سپس دکتر مهى خير بك؛ رئیس کمیته پژوهشی زبان و ادبیات عرب مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه لبنان،در سخنان خود، اشعار سعدی را نشانه تأثيرگذاری متقابل زبان فارسی و عربی بر روی يكديگر برشمرد و گفت: عظمت انساني كه با زبان شعر سخن می گويد و لذت معنوی كه او بهره ای از آن داشت، در اشعارش منعكس شده است. سعدی با اشعار صوفی مسلكانه اش، آداب و اخلاق را هم آميخته و به نصيحت می پرداخت.
وی افزود: ابداع و جمال و خلاقيت و بهره بردن از واژه های مختلف خواننده را به تأويل های مختلفی سوق می دهد و از سوی ديگر مفاهيم عرفانی و صوفی نگرش، با زبان اشاره به محبوب و معشوق واقعی اشاره می كند.
اين استاد دانشگاه لبنان گفت: زهد، ساده زيستی، حياء، عشق الهی و مكاشفاتی كه به آنها دست يافته بود باعث گرديد تا اشعارش تؤام با اين مفاهيم گردد و او كه از شراب الهی نوشيده بود تجربه باطنی و مكاشفات خود را بازگو می كرد.
دكتر مهی بك در پايان گفت: قصائد سعدی حالتی از وجد و اتحاد عاشق با معشوق را بيان می كند، چرا كه از صفای درونی برخوردار بود. و بايد گفت قصائد سعدی با زيبايی تمام، ارزش های اخلاقی و صفای باطنی، همراه با تجربيات معنوی كه با زبان عرفانی و مفاهيم ظاهری بيان شده بود را نمايان ساخت.
در ادامه دکتر علي حجازی؛ رئیس اسبق دانشكده ادبیات و نویسنده و پژوهشگرلبنانی،ضمن تبريك اين مناسبت گفت: صدای سخن ادب و شعر فراتر از صدای سلاح های جنگی است. بايد گفت سعدی گل های گلستان ايران را به حكمت و داستان هايی هدفمند تبديل كرد و اشعارش توسط مترجمين به زبان های مختلف ترجمه شد.سعدی به شرق و غرب عالم سفر كرد و حكمت ها و داستان های سرزمين های مختلف را جمع و در دو كتاب بوستان و گلستان به نثر و شعر، تقديم تشنگان سروده ها و كلامش كرد.
وی افزود: او در آثارش از قرآن كريم، احاديث پيامبر اكرم و نهج البلاغه بهره ها برد. شهرت سعدی در دوره رنسانس به اروپا رسيد و بسياری از ادبای اروپا را تحت تأثير خود قرار داد. اشعار وی همچنين بر ادبيات هندی و تركی تأثير گذاشت و اما تأثير او بر ادبيات عرب، بسيار روشن تر از آن است كه بخواهيم بيان كنيم، ادبايی مانند محمد الفراتی، محمد هندوای، محمد خليفه التونسی و ديگران تحت تأثير ادبيات كلامی و شعری او قرار گرفتند.
وی در پايان ضمن تشكر از رايزنی به جهت گراميداشت از اين شخصيت گفت: نام سعدی همچنان زنده است و مرزهای جغرافيايی را درنورديده و همواره اين نام زنده خواهد ماند.
سپس دکتر حسن حيدر؛ مدير دپارتمان زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لبنان، در سخنان خود به اين نكته اشاره كرد كه يكر از سفرهای سعدی به شهر بعلبك بوده و نام اين شهر در آثار او آمده است و اميدواريم كه مراسم بعدی نيز در اين شهر برگزار شود.
وی افزود: يكی از مهمترين ابعاد آثار سعدی، بُعد آموزشی و علمی سروده ها و نوشته هايش است، هنگامی كه از بهار و گل و طبيعت و شب و روز ياد مر كند، هدفش تنها توصيف آنها نبوده بلكه در پس آن، به توصيف چهره خالق آنها می پردازد.
دكتر حسن حيدر در پايان با آرزوی موفقيت برای فصلنامه الدراسات الادبيه، آمادگی دپارتمان زبان و ادبيات فارسی دانشگاه لبنان جهت ارائه هرگونه خدمات به اين فصلنامه، خواستار برگزاری مراسم مشابهی برای حافظ شد.
در پايان مراسم، استاد حسين جواد يونس؛ شاعر لبنانی سروده های خود را قرائت كرد كه مورد تشويق بسيار حاضران قرار گرفت. وی در اشعارش ضمن ستودن سعدی و جايگاه وی، به نقش ج.ا.ايران ايران، امام خمينی و امام خامنه ای و سردار شهيد قاسم سليمانی به عنوان رمز موفقيت كشورمان در عصر كنونی اشاره کرد
