بررسی نقش زنان مجاهد در دفاع مقدس

به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران؛ مراسم رونمایی از کتاب زندگی به سبک اطلسی‌ها در آستانه روز عرفه و اولین روز از هفته دفاع مقدس با حضور سردار «عبدالله روشن» مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان تهران، «مریم مجتهدزاده» رییس سازمان نشر آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس، «لاله افتخاری» نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، «سعید رنجبریان» مدیر فرهنگی هنری منطقه ۱۹ سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و رییس فرهنگسرای مهر، «پروین مومن زحمتکش» مدیر ادبیات و هنرهای نمایشی سازمان نشر آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس، «یوسف سخنور» مدیر انتشارات امینان، «محبوبه زارع» نویسنده کتاب و سرهنگ «فرهانیان» برادر شهیده «مریم فرهانیان» در سالن اجتماعات فرهنگسرای مهر برگزار شد. 

 

سعید رنجبریان مدیر فرهنگی هنری منطقه ۱۹ در این مراسم گفت: رویدادهای بزرگ در طول تاریخ عوامل مختلفی دارد، فارغ از اینکه، این رویداد‌ها منجر به پیروزی یا شکست شده باشد، عوامل مختلفی در نتایج آن دخیل بوده است.

  

 رییس فرهنگسرای مهر توضیح داد: امروز که در اولین روز گرامیداشت هفته دفاع مقدس هستیم، ۸ سال دفاع مقدس نگین درخشانی بر تارک انقلاب است که عوامل و عناصر مختلفی در درخشندگی آن دخیل بودند که از جمله مهم‌ترین آن رهبری ولایت فقیه حضرت امام خمینی (ره) و نیروهای مردمی بوده‌اند.

 

سعید رنجبریان ادامه داد: هفته دفاع مقدس چون نگینی تا همیشه زمان، بر تارک تاریخ حماسه و ایثار و پایداری آزادگان جهان می‌درخشد، تاریخ ۸ ساله دفاع مقدس که پر از عشق و ایثار و مقاومت است و دعای شبانه پرچمدار وادی عشق و یاور بسیجیان و رزمندگان حضرت امام(ره)، خروش سپاهیان، بسیجیان، ارتشیان و پشتیبانی خالصانه پیر و جوان، مرد و زن را در دل خود دارد و همواره در سینه تاریخ خواهد ماند.

  

وی با تاکید بر اینکه ذکر فداکاری و مجاهدت رزمندگان دوران دفاع مقدس موجب زنده نگه داشتن و پویایی اسلام و انقلاب اسلامی و بیانگر آمادگی و حفظ قدرت دفاعی ملت قهرمان ایران است، گفت: حضور زنان مبارز و مجاهد در دفاع مقدس از جمله عناصری بوده است که در دفاع مقدس بسیار دخیل بوده است، هرچند که شاید مستندات کمی از آن در دست باشد.

 

سعید رنجبریان با ابراز تاسف از اینکه مستندات کمی از مجاهدت‌های زنان در طول ۸ سال دفاع مقدس باقی مانده است، گفت: در طول ۸ سال دفاع مقدس زنان هم حضور مسلحانه داشته‌اند و هم در پشت خط مقدس جبهه حماسه‌های بزرگی را به ثبت رسانده و به منصه ظهور گذاشته‌اند. 

 

وی در بخشی از صحبت‌های خود به مجاهدت‌های خانم فاطمه نواب‌صفوی فرزند نواب‌صفوی اشاره کرد و گفت: فاطمه نواب‌صفی، همپای دکتر چمران در سوسنگرد می‌جنگیدند و اسلحه به دست گرفته بودند و یا خانمی که با چوب دستی در سوسنگرد سربازان عراقی را به اسارت گرفته بود و چه بسیار چنین مجاهدت‌هایی که نیاز به بازبینی و بازنگری توسط تاریخ نگاران و نقل کنندگان تاریخ شفاهی ایران اسلامی دارد.

 

رنجبران با ابراز تاسف از اینکه انعکاس مجاهدت‌های زنان در طول دفاع مقدس کمتر دیده شده است، گفت: زمانی کتابی همانند کتاب دا، منتشر می‌شود و نگاه‌ها متمرکز و معطوف به آن می‌شود و تازه مشخص می‌شود که چقدر زنان در مستندات کمتر دیده شده‌اند.

 

وی در بخشی از صحبت‌های خود از سازمان نشر آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس و سایر نهادهایی که در راستای حفظ و اشاعه فرهنگ ایثار و شهادت و ثبت و ضبط خاطرات سال‌های دفاع مقدس تلاش می‌کنند، تشکر کرد.

 

سعید رنجبریان در این مراسم اظهار امیدواری کرد تا برگزاری این مراسم از سوی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و فرهنگسرای مهر بابی برای اقدام‌های بزرگ‌تر در راستای حفظ و نشر نقش زنان در دفاع مقدس باشد. 

 عبدالله روشن معاون رئیس بنیاد و مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان تهران که در فرهنگسرای مهر سخن می‌گفت، دفاع مقدس را یک قطعه نورانی از تاریخ پرفراز و نشیب ملت ایران دانست و گفت: دفاع مقدس، حادثه بزرگی است که افتخاری برای ملت ایران محسوب می‌شود. او گفت: دفاع مقدس، افتخاری است که ما به آن مباهات می‌کنیم و پس از گذشت ۳۰ سال هنوز در گرامیداشت و یاد آن ایام شکیبا هستیم.

 

عبدالله روشن به فرموده مقام معظم رهبری اشاره کرد که اگر حادثه عاشورا که نصف روز در تاریخ به وجود آمد و تمام شد تا به امروز با گذشت بیش از ۱۴۰۰ سال، تاریخ تشیع و مکتب تشیع را دارد آبیاری می‌کند و ادامه حیات آن مدیون این راه بزرگ است، چگونه جنگ ۸ ساله ما با این همه فداکاری و پایمردی‌ها نمی‌تواند در کشور ما نقش اساسی ایفا کند؟!

 

وی ادامه داد: در کشور ما جنگ‌های بزرگی اتفاق افتاده است که در تاریخ کمتر به آن توجه شده است، حوادث بزرگی رخ داده است، اما دفاع مقدس حادثه بسیار بزرگی بود که ملت وقتی حضور پیدا کردند، آن را در تاریخ به عنوان یک دوره تاریخی مشعشع و درخشان ثبت کردند و تا به امروز آن را زنده نگه داشتند.

روشن به ۴ بار اشغال خرمشهر در طول تاریخ ایران اشاره کرد و گفت: در سال ۱۲۲۷ هجری قمری در دوران سلطنت قاجاریه، بندری به نام خرمشهر پایه گذاری شد، وقتی که این بندر کار خود را شروع کرد، در رقابت با بندر بصره که در آن سوی اروند بود، شرایطی را به وجود آورد که حاکم بغداد در دوران حکومت عثمانی به خرمشهر حمله کرد و آن را تصرف کرد. دولت قاجار هیاتی را به ارزروم عثمانی فرستاد و در آنجا برای اینکه متجاوزین به کشور خرمشهر را تخلیه کنند، سلیمانیه را به حکومت عثمانی واگذار کرد.

وی دومین تسخیر خرمشهر گفت: ۲۰ سال بعد در ۱۲۷۳ انگلیس حمله می‌کند و خرمشهر و بوشهر را برای دومین بار تصرف می‌کند. در واقع خرمشهر نقطه‌ای از کشور بوده که همیشه مورد نظر سایر کشور‌ها بوده و نقطه استراتژیکی بوده است که در تاریخ دنیا می‌توانست، نقش آفرینی کند. او گفت: قبل از شروع جنگ جهانی دوم نیز آلمانی‌ها از آن مبدا راه آهن را تا شمال ایران کشیدند تا به روس‌ها دسترسی داشته باشند.

سردار روشن ادامه داد: آن موقع انگلیس دولت ایران را تهدید کرد که برای باز پسگیری خرمشهر، هرات را تخلیه کند. اینگونه هرات نیز به انگلیسی‌ها واگذار می‌شود و خرمشهر از انگلیسی‌ها باز پس گرفته می‌شود.

رئیس بنیاد و مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان تهران گفت: مجددا برای بار سوم در ۱۳۲۰ مقارن با جنگ جهانی دوم، انگلیسی‌ها مجددا خرمشهر را تصرف کردند و با گرفتن سرپل به نام خرمشهر ایران را به مانند کشور تحت اشغال برخورد کردند و شاه ایران را از تخت ساقط کردند.

در ادامه مراسم بررسی نقش زنان مجاهد در دفاع مقدس که در فرهنگسرای مهر برگزار شد، لاله افتخاری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، گفت: حضور محسوس امدادهای الهی در جبهه‌ها، عنایات اهل بیت (ع)، همبستگی، وحدت، غرور و هرچه خوبی که بود، در صف دوستان ما و همبستگی علیه حق مداران و عدوان و نادیده گرفتن مظلومان و شکستن همه حریم‌های انسانی از طرف مقابل ما است و هم اکنون مرور آن روزهاست و ما همه لحظات مدیون کسانی هستیم که این حماسه‌ها را آفریدند.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: کسانی که در راه خدا و برای دین خدا حرکت کنند، ارزشمند می‌شوند و به همین دلیل که شهید را با لباس خودش دفن می‌کنند و جایگاه شهید بر لباس و بدن او هم که جسم مادی است اثر می‌گذارد و دیگر غسل و کفن نیاز ندارد.

وی با اشاره به آیات بسیاری که درباره مقام والای شهید است، گفت: در کلام خدا حتی جرقه سم اسبان رزمندگان اسلام به قدری ارزش دارد که سوگند یاد کردنی است. بنابراین اگر قلمی در خدمت نگارش و ثبت و ضبط سبک زندگی و خاطرات این بانوان شهید در می‌آید و هر آنچه که در خدمت این فرهنگ در می‌آید، این‌ها نیز قطعا سوگند یادکردنی می‌شوند.

لاله افتخاری گفت: در سال‌های جنگ تحمیلی مادران همواره باعث قوت روحیه رزمندگان اسلام می‌شدند و فرزندان خود را با روی خندان به جبهه‌های جنگ روانه کردند و حالا باید خاطرات بسیار این مادران ثبت و ضبط شود.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: اگر حضرت زینب (س) سکوت می‌کردند نه خبری از عاشورا بود و نه از کربلا، بنابراین ما باید این نهضت را راه اندازی کنیم و از ظرفیت‌های مختلف فرهنگی اشاره کنیم. او ضمن تقدیر از مدیریت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و فرهنگسرای مهر به دلیل برگزاری چنین مراسمی گفت: آنچه که همه رزمندگان در آن شریک بودند، این بود که به لبیک گویی به ولی امرشان رفتند و اینکه سفارش کردند، نگذارید ولی تنها بماند.

وی یادآور شد گفت: هم اکنون در مقابل جنگ نرمی یا ناتوی فرهنگی که دشمن به راه انداخته است، باید گوش به فرمان ولی امر مسلمین باشیم و با ثبت و ضبط سبک زندگی شهدای انقلاب اسلامی راه و الگو را به نسل جوان نشان دهیم. 

محبوبه زارع، نویسنده کتاب زندگی به سبک اطلسی‌ها در مراسمی که به مناسبت رونمایی از این کتاب در فرهنگسرای مهر برگزار شده بود، گفت: کتاب زندگی به سبک اطلسی‌ها براساس توصیه مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت توجه به الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، در اردیبهشت ۹۳ و به پیشنهاد سازمان مشارکت زنان شروع شد و در شهریور‌‌ همان سال به سرانجام رسید.

وی با اشاره به اینکه این اثر در ۳ مجلد منتشر خواهد شد، گفت: دفتر اول، بعد فردی زندگی، دفتر دوم، بعد خانوادگی و دفتر سوم، بعد اجتماعی خواهد بود که تاکنون مجلد اول چاپ شده است. 

سرهنگ فرهانیان، برادر شهید مریم فرهانیان نیز در مراسم «بررسی نقش زنان مجاهد در دفاع مقدس، همزمان با آیین رونمایی از کتاب زندگی به سبک اطلسی‌ها» در فرهنگسرای مهر گفت: در نگارش تاریخ سال‌های دفاع مقدس باید بر مردمی بودن و حضور مردم در سال‌های دفاع مقدس تاکید کرد.

او با بیان اینکه در سال‌های آغاز جنگ و در خرمشهر مقاومت سازماندهی شده‌ای وجود نداشت، تاکید کرد که این مردم بودند که شیوه‌های مختلف جنگی را در مقابل دشمن بعثی به کار می‌بردند. 

وی با تاکید بر اینکه هرچه بود، کار مردم بود، گفت: ناگفته‌های جنگ بسیار است که باید به صورت تاریخ شفاهی و ثبت خاطرات نوشته شود و ثبت و نگهداری شود. مردم این مقطع را هدایت کردند و ما باید مردم را ارج دهیم و با ثبت خاطراتشان آن صحنه‌ها را تجسم کرده و حفظ کنیم.

فرهانیان با تاکید بر اینکه زن‌ها در دفاع مقدس کارهای خارق العاده‌ای انجام دادند، گفت: خرمشهر ۱۴ ماه در محاصره بود و هر لحظه احتمال سقوط شهر می‌رفت، کارهاییی که شهیدان زن کردند، اقدام‌های استثنایی بود که در کمتر جای دنیا امکان آن وجود دارد.

او به ذکر خاطره‌ای از خواهر شهیدش پرداخت و گفت: وقتی شهید مریم فرهانیان ترکش خورد به گفته کسانی که ایشان را به ماشین رزمنده برای انتقال به بیمارستان می‌بردند، او همواره حواسش بود و تاکید داشتند که در آن شرایط نیز حجاب کامل را رعایت کنند. او به لزوم تعریف زن در دفاع مقدس و فرهنگ مقاومت تاکید کرد. 

مریم مجتهدزاده لاریجانی، رییس سازمان آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس نیز در مراسم «بررسی نقش زنان مجاهد در دفاع مقدس و رونمایی از کتاب زندگی به سبک اطلسی‌ها» در فرهنگسرای مهر گفت: کتابی که پیش روی است، دفتر اول (بعد فردی) از مجموعه سه جلدی (سبک زندگی اطلسی‌ها) است.

وی افزود: برای رسیدن به این محصول در ابتدا کارنامه هفت هزار زن شهید و اطلاعاتی که با تلاش بسیج خواهران در سراسر کشور به دست آمده و توسط بنیاد شهید انعکاس یافته، بررسی شد.

مجتهدزاده ادامه داد: متاسفانه در خصوص بسیاری از زنان شهید، از ابتدایی‌ترین اطلاعات نیز محروم بودیم و بسیاری از شهدای عزیز فاقد عکس بودند. رییس سازمان آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس،

وی متذکر شد: البته ناگفته نماند که در راستای توصیه مقام معظم رهبری به صورت جدی و با عزمی ملی، تکمیل اطلاعات این بزرگواران را در دستور کار خود قرار گرفت و تیم‌های تحقیقی مربوطه در سراسر کشور در حال تلاش هستند.

مریم مجتهدزاده درباره تدوین این اثر گفت: پس از بررسی اطلاعات موجود از هفت هزار زن شهید، حدود سیصد شهید شاخص احصا و براساس مولفه‌های فرهنگی مورد طبقه بندی محتوایی قرار گرفت.

 

رییس سازمان آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس درباره تالیف جلد اول از این مجموعه سه جلدی ادامه داد: در تالیف جلد اول این مجموعه یعنی سبک زندگی فردی، شاخص‌های بسیاری از شهدا با هم همپوشانی و اشتراک داشت، از این رو سعی شد تا از میان آن مشترکات، مورد جامع‌تر انتخاب شود. البته این انتخاب بسیار سخت بود و کاملا براساس معیار حجم اطلاعات صورت پذیرفت.

 

وی گفت: از میان سیره شهدای انتخاب شده به اضافه شاخص‌های مورد نظر، به محتوای دست یافتیم. با این توضیح که ارایه تاثیرگذار سبک زندگی برای نسل امروز، نیازمند طراحی هنرمندانه و به کار بردن سبک داستانی و جذاب بود.

 

مجتهدزاده ادامه داد: از این رو در خلق این اثر، تلفیقی از هنر داستانی با سبک زندگی شهید، در یک تطابق محتوایی براساس شاخص فرهنگی شهید، انجام شد.

او تصریح کرد: در قسمت ارمغان خون نیز به تحلیل شاخص مورد نظر پرداخته شد. مجتهدزاده اظهار امیدواری کرد تا آنچه پیش رو دارید، برگ سبزی باشد، تحفه دریش، تقدیم به پاک نفسان جاویدان ایران، شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس.

رییس سازمان آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس در بخشی از صحبت‌های خود از فرهنگسرای مهر و مدیریت فرهنگی هنری منطقه ۱۹ سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به دلیل برگزاری این مراسم تقدیر و تشکر کرد. 

در این مراسم نمایش رادیویی «وداع» به نویسندگی علیرضا اسفندیاری و کارگردانی پیمان غریب پناه درباره مقاومت و ایستادگی و نقش زنان در سال‌های دفاع مقدس اجرا شد.