در جلسه شاهنامه‌خوانی فرهنگسرای گلستان مطرح شد
فردوسی دقیق‌تر از یک درجه‌دار نظامی، صحنه جنگ را بلد است
حمید تجریشی در نشست شاهنامه‌خوانی فرهنگسرای گلستان گفت: اگر بپذیریم که فردوسی فردی از طبقه دهقانان طوس بوده و طبیعتاً مردمان این طبقه هرگز نیاز به شناخت ابزارآلات رزمی جنگجویان آن اعصار نداشته‌اند، پس فردوسی چگونه و از چه راهی با نام تمام ادوات جنگی آشنا شده است؟
به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، دهمین نشست ادبی شاهنامه‌خوانی در فصل تابستان با حضور حمید تجریشی در کتابخانه گلستان برگزار شد. در این برنامه که با هدف آشنایی بیشتر مخاطبان با گنجینه‌های اصیل و غنی ادبیات فارسی اجرا می‌شود، کارشناس برنامه به شرح و تفسیر ابیات شاهنامه فردوسی پرداخت.
فردوسی اشراف کامل بر فرهنگ و آیین ایران باستان داشته/ شناخت دقیق او از ادوات جنگی شگفت‌آور است
او در ابتدای سخنان خود ضمن اشاره به حماسی بودن شاهنامه گفت: یک شاهکار جاوید هنری چون شاهنامه را می‌توان از جهات گوناگون بررسی کرد و خلاقیت‌های طبع سلیم فردوسی را در آن زمینه‌ها نشان داد. از آنجا که شاهنامه یک اثر حماسی و مربوط به سرنوشت اقوام ایرانی از بدو پیدایش است، بدیهی به نظر می‌رسد اگر بگوییم که خالق آن می‌بایست در شناخت جمیع مقولات فرهنگی، اخلاقی، دینی، سیاسی، عرفانی و هنری آن مردم دانش کافی داشته باشد. باید اعتراف کرد که فردوسی چنین ویژگی‌ای را همراه با توانایی‌های شگفت‌انگیز منحصر به خود داشته است. برای مثال، اگر بپذیریم که فردوسی فردی از طبقه دهقانان طوس بوده است و طبیعتاً مردمان این طبقه هرگز نیاز به شناخت ابزارآلات رزمی جنگجویان آن اعصار نداشته‌اند، پس فردوسی چگونه و از چه راهی با نام تمام ادوات جنگی و آلات سپاهی‌گری چون کوس، طبل، سرنا، دهل، تبیره، طبل روئین و... و نحوه به‌کارگیری هر کدام و جایگاه استفاده آشنا شده است؟
فردوسی دقیق‌تر از یک درجه‌دار نظامی، صحنه جنگ را بلد است
وی ادامه داد: او در صحنه‌پردازی‌های رزمی حکایات خود، آن‌چنان درست و به‌جا از این آلات استفاده کرده که شاید صدها داروغه و گزمه که اصلاً کاری جز سر و کله زدن با آن وسایل نداشته‌اند، قادر نباشند مانند او به کاربرد دقیق آن وسایل جنگی واقف شوند. درست مثل این است که امروز مثلاً یک کارمند ادارات دولتی در شناخت وسایل جنگی، نام آنان، نحوه کاربرد و میزان کارایی ادواتی چون خمپاره، توپ، انواع تفنگ و تیربار و تانک، بیشتر از یک سرباز یا افسر نظامی مهارت داشته باشد. این موضوع یکی از موارد شاخص و کوچک اطلاعاتی فردوسی را نشان می‌دهد. اگر در کنار این موضوعات، اطلاعات او از امور متعالی فرهنگی مانند اخلاق، دین، عرفان، زبان‌شناسی، موسیقی و هنر داستان‌پردازی را بیفزاییم آن گاه در خواهیم یافت که وقتی او می‌گوید «بسی رنج بردم در این سال سی»، چه سخن بایسته و شایسته تکریمی را نقل کرده است.
حماسه و آیین دینی دو رکن شاهنامه
این کارشناس ادبی تاکید کرد: بنابراین شاهنامه‌شناسی و شاهنامه‌پژوهی، هنگامی به مرحله کمال می‌رسد که پژوهشگران آن نیز معارف لازم برای فهم همه زمینه‌ها را داشته باشند. البته دشواری بیش از حد چنین کاری بر هیچ کس پوشیده نیست. اگر دقت کنید، می‌بینید که فردوسی در گرماگرم حکایات رزمی خود، ناگهان از قول یکی از قهرمانانش سخنی نقل می‌کند که مضمون آن دقیقاً منطبق بر مضمون یکی از احادیث نبوی یا آیات قرآن کریم است و یا به عنوان مثالی دیگر، حرکت خاصی از یک پرسوناژ داستان را به نمایش می‌گذارد که آن حرکت ساده در واقع نقل یک ضرب‌المثل مشهور فارسی است. گاه دیده می‌شود که فردوسی در سخنان خود از فحوای سخن یک لولی دوره‌گرد، اصطلاح موسیقایی خاصی را به ما القا می‌کند و یا از تشبیه و استعاره‌ای مجازی، معنای حقیقی بسیار عمیقی را به مخاطب خود گوشزد می‌کند. بدین ترتیب باید گفت که در شاهنامه می‌توان نشانه‌های وجودی خالق آن را گاه در کسوت یک عارف صاحب اسرار، گاه به عنوان محقق تاریخ ادیان، سیاستمدار ورزیده هوشیار، یک رند خراباتی لاابالی یا یک نظامی کهنه‌کار یا موسیقی‌دان مقام شناس و .... مشاهده کرد.
در ادامه جلسه، ادامه داستان زال و رودابه خوانده شد و حمید تجریشی به شرح و تفسیر این ابیات پرداخت و گفت: زال نامه پدرش را نزد منوچهرشاه می‌آورد. منوچهرشاه از زال خوشش می‌آید و به او می‌گوید که من خواسته تو را درباره ازدواج با رودابه می‌دانم و کمکت می‌کنم. فعلاً استراحت کن تا به تو خبر بدهم. سپس، منوچهرشاه موبدان و ستاره‌شناسان را صدا کرد تا با آنان مشورت کنند، آنان نیز در جواب این مشاوره می‌گویند که آینده خوبی در این ازدواج است و پهلوانی به نام رستم حاصل این ازدواج خواهد شد که بسیار خوش‌یمن است. در ادامه، موبدان زال را صدا می‌زنند و از او چندین سؤال می‌پرسند تا از علم و آگاهی او اطلاع یابند. زال به راحتی تمام سؤالات آنها را پاسخ می‌دهد. موبدان از او می‌خواهند تا قدرتش را به نمایش بگذارد، زال نیز با دلاوری تمام پهلوانان را شکست می‌دهد و منوچهر را به تحسین وا می‌دارد.
این نشست با پرسش و پاسخ حاضران به پایان رسید.
گزارش خطا
پسندها:
۰
ارسال نظر