نقاشی شهدای مقاومت در لبنان رونمایی می‌شود

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، محمد اسدی جوزانی در ۱۷ سالگی مدرسه را رها کرد و به  جبهه‌های حق علیه باطل رفت و در قسمت تبلیغات مشغول شد. بعد از دو سال که خط مقدم بود، ۶ ماه از طرف لشکر محمد رسول‌الله(ص) به پشت جبهه مأمور شد. سال ۱۳۶۵ در سپاه شهرری نزد آقای خالفی‌نژاد استعدادش در نقاشی را کشف کرد و شد «نقاش چهره شهدا». خودش می‌گوید آنقدر دستش در خلق اثر تند بوده که روزی ۵ تابلو از شهدا می‌کشیده است، به همین دلیل تعداد آثاری که خلق کرده قابل شمارش نیست و فکر می‌کند بسیاری از خانواده شهدا، حداقل یک نقاشی از او در خانه‌شان دارند!

اسدی جوزانی مجموعاً ۴ سال و نیم در جبهه‌های حق علیه باطل بود. او پس از پایان جنگ، به استعداد و تجربه‌اش اکتفا نکرد و ادامه تحصیل داد و از دانشگاه تهران لیسانس نقاشی گرفت و سپس در سال ۱۳۷۴ در مقطع کارشناسی ارشد نقاشی از دانشگاه تربیت مدرس فارغ‌التحصیل شد.

این هنرمند پرکار از آنجایی که در نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشغول خدمت بود، تا پیش از بازنشستگی امکان برپایی نمایشگاه در داخل کشور را نداشت، هر چند که در اکثر کشورهای همسایه نظیر افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، عراق و حتی بوسنی و هرزگوین به عنوان چهره هنری نمایشگاه آثار خود را برپا کرده بود. وقتی خبر شهادت سردار دل‌ها را شنید، بلافاصله دست به کار شد و پرتره «شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی» را در حوزه هنری خلق کرد. می‌گوید: خلق هر پرتره با تکنیک آبرنگ تقریباً در مجموع یک شبانه‌روز زمان می‌برد. ممکن است یک روز ۲ ساعت وقت بگذاریم، روز دیگر ۵ ساعت.

اسدی یادآوری می‌کند: تا کنون حدود ۱۰ بار پرتره حاج قاسم سلیمانی را کشیده‌ام و هر بار که نقاشی ایشان را می‌کشیدم، صحبت‌هایش درباره شهادت را در ذهنم مرور می‌کردم و آرزو می‌کردم به آرزویش برسد؛ چون ۴۰ سال جهاد کرده بود و حقش این نبود که در بستر بیماری از دنیا برود. ان‌شاءالله آن دنیا شفیع ما باشد. به عقیده ما که ایشان فرمانده‌مان بود، شهید زنده بود و الحمدلله شهادت قسمتش هم شد.

مشروح گفت‌وگو با این استاد ۵۳ ساله نقاشی آبرنگ را در ادامه بخوانید.

 * با توجه به شیوه کرونا، کلاس‌های آموزشی شما که هفته‌ای یک بار برگزار می‌شد، آیا به فضای مجازی منتقل شده است یا تعطیل شده؟

ـ متأسفانه امکانات مناسب برای برگزاری جلسات آموزشی به صورت آنلاین را ندارم و کلاس‌هایم تعطیل شدند، هر چند که هنرجویان خواستار آن بودند که در فضای مجازی آموزش ادامه یابد اما متأسفانه میسر نشد.

* کیفیت کلاس‌های آموزشی آنلاین را چطور می‌بینید؟ آیا نقاشی را می‌توان به صورت مجازی آموزش داد؟

ـ نه اینکه نشود، اما آموزشی که چهره به چهره و رودررو است و هنرحو کار استاد را از نزدیک می‌بیند، تأثیرش بیشتر است. چون در آموزش مجازی، کادر دوربین نقاط محدودی را پوشش می‌دهد، ضمن اینکه برخی ریزه‌کاری‌ها مانند قلم‌گیری و ضربات قلم را شاید منتقل نکند.

در آموزش مجازی نقاشی، برخی ریزه‌کاری‌ها مانند قلم‌گیری و حس و حال استاد منتقل نمی‌شود

ضمن اینکه ترکیب رنگ‌ها هم شاید در نمایشگرهای مختلف، متفاوت دیده شود. در مجموع، چون هنرجو حس و حال استاد را نمی‌بیند پس تأثیرش کمتر است.

* شاید یکی از دلایلی که کپی‌کاری زیاد شده است، همین فضای مجازی باشد...

وقتی شخصی هنرمند نباشد و فقط بتواند تکنیک را اجرا کند، طبیعی است که به سمت کپ‌کاری می‌رود. یعنی معمولاً برای درآمد به این کار روی می‌آورند و چاره‌ای هم نیست، بالاخره شخص باید امرار معاش کند و نقاشی می‌تواند کمکش کند و روزگار بگذراند. نباید از همه توقع خلق اثر به معنای واقعی خلق را داشته باشیم.

* آیا نقاشی به عنوان یک هنر می‌تواند شغل هم باشد؟

ـ به عنوان شغل نمی‌توان روی آن حساب کرد، چون درآمدش مشخص نیست و معلوم نیست سفارش اثر همیشه وجود داشته باشد یا نه، مثلاً ممکن است ۶ ماه بیکار باشید. بنابراین نقاشی هنر است، نه شغل.

* البته ممکن است اثری چند صد میلیون تومانی فروخته شود و جبران همه آن چندماه بیکاری را بکند...

ـ چنین اتفاقاتی مختص یک هزارم هنرمندان نقاش و بلکه کمتر است و همه‌گیر نیست.

در حراج‌های هنری، گاهی قیمت‌های بالاتر از ارزش واقعی می‌‌گذارند و در این میان یا جیب دلال‌ها پر می‌‌شود یا پولشویی صورت می‌گیرد

از آن تعداد هم خیلی‌هایشان به اندازه رقم واقعی اثر فروخته‌شده، بهره‌مند نمی‌شوند. چون قیمت‌های بالاتر از ارزش واقعی می‌‌گذارند و در این میان یا جیب دلال‌ها پر می‌‌شود یا پولشویی صورت می‌گیرد.

* ذات حراج هنری، غیرایرانی است، در حالی‌که هنرهای اصیل ایرانی بسیار داریم. آیا می‌توان هنر مدرن و هنر ایرانی ـ اسلامی را با هم جمع کرد؟

ـ چند نفری را می‌شناسم که دارند هنر مینیاتور و نگارگری را در مجسمه اجرا می‌کنند، یعنی تلفیق مجسمه و نگارکری. مثل آثای عصمتی، این اتفاق‌ها رخ داده و اینطور نیست که بگوییم هنر فقط یا مدرن است یا سنتی و اصیل.

* پیش از این مرحله که هنرمند به درجه‌ای از پختگی و کمال برسد که بتواند هنرهای تلفیقی را اجرا کند، چه توصیه‌هایی دارید برای هنرجویان و نقاشان نوآموز؟

ـ اولین توصیه‌ام این است که طراحی زیاد کنند، بی‌وقفه! اینطور نباشد که هفته‌ای یکی ـ دو روز، هر روز کار کنند و این دست به قلم بودن ممتد باشد، خودشان را موظف کنند به تمرین هرروزه.

توصیه‌ام به هنرجویان رشته نقاشی این است که طراحی زیاد کنند، خودشان را بی‌وقفه به تمرین هرروزه موظف کنند و اینطور نباشد که هفته‌ای یکی ـ دو روز، فقط کار کنند

وقتی طراحی قوی باشد، ضربه قلم قوی می‌شود و احتمال کپی‌کاری پایین می‌آید. یعنی وقتی قلم دست می‌‌گیرد، دستش قدرت دارد و انگار دارد طراحی می‌کند.

زنده‌یاد جمال‌الدین خرمی‌نژاد

* خودتان آثار کدام هنرمند معاصر را می‌پسندید و دنبال می‌کنید؟

ـ مرحوم جمال‌الدین خرمی‌نژاد، مخصوصاً که شاگردی ایشان را کردم و استاد راهنمایم بودند.

 * از میان کارهای خودتان کدام را بیشتر دوست دارید؟

ـ اکثر نقاشی‌هایم را در صفحه اینستاگرامی‌ام گذاشته‌ام و همه را دوست داشته‌ام که در صفحه‌ام گذاشته‌ام، بیننده است که باید بپسندد. اما در میان آن‌ها، یک نقاشی از حاج قاسم کشیده‌ام که کت سرمه‌ای به تن دارد. این نقاشی را خیلی دوست دارم و آن زمان که هنوز شهید نشده بود کشیدم، در واقع ابراز علاقه‌ام به کسی بود که یک زمانی زمان فرمانده‌ام بود.

* خود حاج قاسم هم نقاشی را دیده بودند؟ خاطره‌ای از ایشان دارید؟

ـ زیاد از نزدیک با ایشان در تعامل نبودم، جلسه‌ای جمعی بود و ایشان صحبت می‌کرد و حضور داشتم، شخصاً برخوردی نداشتم. نقاشی را هم خودشان ندیدند، خانواده‌شان هم ندیده است.

* پس از شهادت سردار سلیمانی، بلافاصله در حوزه هنری حضور یافتید و درباره ایشان خلق اثر داشتید؟ بعد از آن هم باز پرتره حاج قاسم را کشیدید؟

ـ یک نمایشگاهی برای چهلم شهید سلیمانی در دانشگاه استاد فرشچیان برپا شد و آنجا هم یک اثر از چهره شهید سلیمانی خلق کردم.

سه ـ چهار بار به حوزه هنری پیام دادم که نقاشی حاج قاسم را برایم بفرستند، اما همچنان آنجا مانده است، انگار دلشان نمی‌آید برایم بفرستند

* آن نقاشی الان نزد خودتان است؟

ـ نه در حوزه هنری مانده است، با اینکه سه ـ چهار بار پیام دادم که نقاشی را برایم بفرستند، اما همچنان آنجا مانده است، انگار دلشان نمی‌آید برایم بفرستند. (با خنده)

* به نظرتان خلق اثر هنری برای یک چهره ملی مانند شهید سلیمانی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

ـ بحث مقاومت مطرح است و نه فقط یک چهره ملی که چهره‌ای جهانی است، باید به نحوی کار شود که مؤلفه‌های جهانی در آن لحاظ شود. باید نگاه و شخصیت و چهره حاج قاسم را در آن منعکس کرد و کسانی که می‌توانند شخصیت واقعی حاج قاسم را در اثر لحاظ کنند، آن را خلق کنند تا حجت تمام شود.

* برای ترسیم پرتره شهید، دانستن خلق و خو و اطلاعات درباره آن تا چه اندازه لازم است؟

ـ قطعاً تأثیر دارد و روی حالات شخصی هنرمند اثرگذار است. مثلاً پرتره شهید قربانی را می‌خواستم کار کنم، یک مستند در تلویزیون از ایشان دیدم، احساس کردم نیاز است بیشتر درباره‌اش بدانم. یک کتاب را هم درباره ایشان خواندم و بعد نشستم و کار کردم.

دانستن خلق و خو و اطلاعات درباره یک شهید، در ضمیر ناخودآگاه هنرمند اثر می‌گذارد

این اطلاعات، تأثیری که در کارم گذاشت، نسبت به بقیه آثارم بیشتر بود، چون روند زندگی آن شهید تا هنگام شهادت را اطلاع داشتم؛ شاید این اثرگذاری مستقیم نبود اما قطعاً در ضمیر ناخودآگاهم اثر داشت.

* تکنیک و شیوه کار هم مهم است؟

شاید زیاد مهم نباشد، چون هر نقاشی یک عادتی دارد. مثلاً عادت دارد که پرتره را از بینی شروع می‌کنم، سپس گونه، پیشانی و چانه‌ها را رنگ می‌گذارم و چشم‌ها را آخر کار می‌کشم. چون چشم در میزان شباهت نقاشی با اثر اصلی خیلی مهم است؛ معمولاً اولین نگاه هم که بیننده می‌اندازد، چشم را می‌بیند. من می‌گذارم رنگ پوست و فضای دور در بیاید، تا رنگ‌ها هماهنگ باشند.

 * برای سالگرد شهادت حاج قاسم، اثری در دست ندارید؟

الحمدلله شهدا لطف دارند و به هنرمند توان می‌دهند. جدیداً برای ششمین جشنواره هنر مقاومت یک کار تولید کردم و پرتره شهید مغنیه را ترسیم کردم و برای دبیرخانه جشنواره فرستادم.

برای نخستین سالگرد شهید سلیمانی، چهره ۱۰ نفر از شهدای مقاومت را کنار هم در یک نقاشی کار کردم که در لبنان رونمایی می‌شود

برای نخستین سالگرد شهید سلیمانی، چهره ۱۰ نفر از شهدای مقاومت را کنار هم در یک نقاشی کار کردم، آنطور که شنید‌ه‌ام قرار است در سالگرد شهید سلیمانی در لبنان رونمایی شود و همراه با یک سردیس از حاج قاسم، به سیدحسن نصرالله تقدیم کنند.