یادبود فیلمسازی که هدفش معرفی نمادها و اسطوره‌ها بود

روزنامه ها در 14 آذر ماه سال 75 تیتر زدند « علی حاتمی داستان مرگ را کلید زد» حالا بیش از 24 سال از آن روزها گذشته است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، ۱۴ آذرماه سالگرد درگذشت علی حاتمی است. حاتمی یکی از تأثیرگذارترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران بود؛ فیلمساز مؤلفی که ژانر‌های مختلف را در سینما تجربه کرد؛ خبرگزاری ایسنا در ادامه نگاهی دارد به زندگی و آثار حاتمی که مرگ نابهنگامش، سینمای ایران را از یک استعداد بزرگ محروم کرد. خالق دلشدگان، مادر ،سوته دلان ،هزاردستان و.... همچنان با آثارش برای ما زنده است و هر بار که آثارش را می بینیم، بخشی از خاطراتمان را مرور می کنیم.

آن طور که عباس بهارلو ( غلام حیدری ) نوشته است: "علی حاتمی در خیابان شاهپور تهران، کوچه اردیبهشت متولد می شود؛همان محله ای که رضا خوشنویس هزاردستان در زیر سه پایه و داغ به عنوان نشانی محل سکونتش به مستنطق شش انگشتی بروز می دهد.

یکی از آرزوهای حاتمی همواره این بوده است که خاطرات خودش را از آن محله در داستانی بلند نقل کند،و او خود را آدم بخت یاری می داند که می تواند دایم به دوره شورانگیز سکونت در آن محله بیندیشد و ظاهرا این سفر ذهنی باعث شده است که او نقطه چین های گم شده ذهنش را پیدا کند؛ از جمله بازی های دوره کودکی و اسم بچه های محله شان را.

مادرش خانه دار بود و پدرش سمت مهم صفحه آرا در یک چاپ خانه را داشت. دومین فرزند ذکور خانواده اش بود. تابستان با تعطیل شدن درس و مشق نزد پدرش در چاپخانه می رفت و در حیرت دقت و ظرافت پدر در کار صفحه بندی فرو می رفت که چگونه صفحه ها را با کلیشه های ستاره و گل دسته و گل و بوته و بلیل تزیین می کرد؛ یعنی در حقیقت با شگردهای محدود اما پیچیده صفحه ها را به هم می پیوست یا از هم جدا می کرد و این پیوستن و یا گسستن گاه در محدوده یک صفحه چند بار لازم می امد.

حاتمی می گوید از همان جا، در محل کار پدر،در فضایی آغشته به ذرات سرب و در لابلای گارسه و صدای ماشین ملخی با رمز حروف آشنا می شود و به تدریج کلام برایش اهمیت پیدا می کند. ابتدا با حروف سربی زیر دست پدر کلمه هایی می سازد و گاهی هم این کلمه ها را سرهم می کند که می شود،چند جمله من در آوردی،یعنی نوعی بدیهه و بدعت که ذهن کودکانه او را به خلجان وا می دارد.»

این جملات بخشی از نوشتار عباس بهارلو مورخ سینما درباره علی حاتمی بود، در کتابی با عنوان "معرفی و نقد فیلم های علی حاتمی" که در این روزگار قرنطینه خانگی،خواندنش خالی از لطف نیست.

اما به بهانه سالروز درگذشت علی حاتمی، ما این کتاب را ورق زدیم و بخشی از آن را در بالا منتشر کردیم.

و در پایان یادی می کنیم از آخرین جملاتی که علی حاتمی نوشت:« حالا مثل این که از این سینما هم باید بروم و یا به قول دیالوگ فیلم‌هایم طعمه دام و صید صیاد شدم و یا می‌شوم و شاید این پایان عشق است و یا آغاز راه و اگر مرگی هست هیچگاه چیز ترسناکی نیست.»

این کارگردان هنگامی که در جریان ساختن آخرین فیلم ناتمامش «جهان پهلوان تختی» در بستر بیماری افتاده بود، این سخنان را مطرح کرد.

بیش از 50 دقیقه از آن فیلم توسط علی حاتمی ساخته شده بود و گفته می شود، فیلمهای گرفته شده همچنان توسط مرتضی شایسته تهیه‌کننده آن، نگهداری می‌شود.

علی حاتمی در جایی گفته بود:«همیشه در تمام مدت سی سال سابقه کار هنری و بیست و چند سال کار سینمایی به سراغ سنگ‌های بزرگ رفته‌ام. مگر «ستارخان» در زمان خودش سنگ کوچکی بود؟ یا «سلطان صاحبقران» یا «کمال‌الملک» یا «حاجی واشنگتن» یا «هزاردستان» یا«دلشدگان». گناه من نیست که موضوع‌های مورد علاقه‌ من و فیلم‌های من از اندازه‌های معمول سینمای ایران بزرگ‌تر است.

اگر می‌خواهیم پیشرفت کنیم واندازه‌های سینمایی‌مان را بزرگ‌تر کنیم باید دست به کارهای بزرگ‌تر بزنیم و باید کمی خطر کنیم. ما در سینمای ایران قادر به انجام هر کاری هستیم هیچ چیز کم نداریم. از چه بترسیم؟»

حاتمی همواره خواسته بود، نمادها و اسطوره‌ها را معرفی کند و در «جهان پهلوان تختی» نیز هدفش همین بود.

وی درباره‌ی اسطوره تختی گفته بود: « مطالعه و بررسی شخصیت‌هایی چون غلامرضا تختی در آغاز کار آسان می‌نماید. چرا که پژوهش درمورد افراد سرشناس معاصر حداقل مدارک و مستندات زنده وتازه‌ای را در دسترس پژوهش‌گر می‌گذارد. اما شاید مورد تختی استثنایی و شگفت باشد. «جهان پهلوان» در ذهن و باور توده‌ها نشانه قهرمانی‌ها و پهلوانی‌ها بود.»

زنده‌یاد علی حاتمی علاوه بر فیلم‌نامه‌ «جهان پهلوان تختی»، فیلم‌نامه‌های «ملکه‌های برفی» که درباره‌ی زندگی شاه ایران به روایت سه همسرش است و فیلمنامه پیامبر اعظم (ص) را نیز داشت که فرصتی پیدا نشد، آنها را بسازد.

علی حاتمی با نام کامل عباسعلی حاتمی متولد 1323 تهران است.

او در اواخر دوره‌ی متوسطه به اداره‌ی هنرهای دراماتیک رفت و کلاسهای نمایشنامه نویسی را گذراند و بعد از مدتی از دانشکده هنرهای دراماتیک فارغ‌التحصیل شد کار هنری را از سال اول تحصیل در دانشگاه با نمایش «دیب» آغاز کرد.از دیگر نمایش‌های وی می‌توان به «خاتون خورشید» «باف»، «آدم» و «حوا»، «حسن کچل» و «چهل گیس» اشاره کرد.

حاتمی سپس به کار ساخت فیلمهای تبلیغاتی مشغول شد بعدها شروع به همکاری با تلویزیون کرد و اولین کار مهمش در آنجا در مجموعه تلویزیونی «جنگل» 1347 به عنوان نویسنده و بازیگر بود. فعالیت در سینما را از سال 1349 به عنوان نویسنده و کارگردان با فیلم «حسن کچل» آغاز کرد.

علی حاتمی در 14 آذرماه سال 1375 پس از یک بیماری طولانی درگذشت.

از آثار سینمایی زنده‌یاد حاتمی می‌توان از «طوقی» 1349 «باباشمل» 1350 «قلندر» 1351 «سوته دلان» 1356 «حاجی واشنگتن» 1361 «کمال‌الملک» 1363 «مادر» 1368 «دلشدگان» 1370 نام برد.

گزارش خطا

پسندها:

اشتراک گذاری

فیسبوک سروش واتس‌اپ لینکدین توییتر تلگرام

ارسال نظر