جهت‌گیری‌های بنیادی فرهنگ جهادی

امیرعباس مفرد

بر اساس رهنمودهای حضرت امام(ره)، دو جهت‌گیری اساسی برای فرهنگ جهادی وجود دارد که جهادگران می‌بایست همه فعالیت‌ها و برنامه‌های خود را معطوف به آن دو کند.

۱- جهتگیری اعتقادی: در عرصه اعتقادی، فرهنگ جهاد در مسیر استوار کردن و ترویج و تحکیم اسلام ناب محمدي(ص) پیش می‌رود. تا آنجا که حضرت امام خطاب به فرزندان جهادی خود می‌فرمایند به تنها چیزی که باید فکر کنید استواری پایه‌های اسلام ناب محمدي(ص) است. به همین علت امام چندین بار حاملان فرهنگ جهاد را توصیه به خودسازی، اخلاص در کارها، جهاد با نفس و پرهیز از انحراف کرده‌اند. بنا بر این جهت‌گیری اعتقادی مهم‌ترین نوع جهت‌گیری در فرهنگ جهادی است و معیار اصلی سنجش ارزشی بودن و قداست فعالیت‌ها و هر نوع رفتار سازمانی به حساب می‌آید.

۲- استقلال واقعی: امام راحل سمت و سوی همه سیاست‌ها و برنامه‌های فرهنگ جهادی را از بعد اجرایی تنها و تنها نیل به خودکفایی و استقلال می‌داند نه چیز دیگر. چنان که در آخرین پیام خود خطاب به جهادگران فرموده‌اند: «امیدوارم که از سیاست صحنه‌های سخت نه شرقی و نه غربی جمهوری اسلامی عبور کنید که اگر ایران را بر پایه استقلال واقعی پایه ریزی نکنیم، هیچ کاری نکرده‌ایم.» در جای دیگر می‌فرمایند: «ما باید خودکفا بشویم، در همه چیز من جمله در قضیه کشاورزی.» و باز در جای دیگر تاکید می‌کنند: «مسئله کشاورزی در کشور ما در رأس امور است. به حمدالله مملکت از نظر منابع طبیعی همه چیزش خوب است. آب و زمین خوب دارد و مردمش آگاه و در فکر کشاورزی هستند.» و «آن عده‌ای که می گویند از نظر کشاورزی نمی‌شود خودکفا شد اطلاع دقیق ندارند.»

بایسته‌های فرهنگ جهاد

حال باید دید چگونه می‌شود هم عناصر اساسی فرهنگ جهاد را حفظ کرد و هم جهت‌گیری‌های اعتقادی و اجرایی آن را جامه عمل پوشاند. به این منظور نیز می‌توان با غور در اندیشه‌های امام راحل بایسته‌های زیادی را استخراج و به عنوان ملزومات فرهنگ جهادی ارائه کرد که بی تردید جهادگران یا حاملان این فرهنگ تنها با تمسک به این بایسته‌ها می‌توانند هم بر توفیقات اعتقادی خود یعنی استواری پایه‌های اسلام ناب محمدي(ص) بیفزایند و هم توفیقات اجرایی خود را که نیل به استقلال و خودکفایی است افزایش دهند.

برخی از این بایسته‌ها از منظر امام(ره) عبارت‌اند از:

۱ ـ توجه داشتن به خدا و اخلاص در کارها

۲ ـ خودسازی و جهاد با نفس یا جهاد اکبر در کنار تلاش و سازندگی

۳ ـ پرهیز از انحراف، تخریب، شلوغ‌کاری و امور خلاف مصلحت اسلام و انقلاب

۴ ـ داشتن روحیه اخوت اسلامی و اصل مشارکت و مردم‌گرایی دینی

۵ ـ رعایت قانون و انجام وظیفه و اجتناب از تداخل در سایر امور

۶ ـ تلاش بی وقفه و مستمر در کارها

۷ ـ داشتن روحیه گذشت، ایثار و فداکاری

۸ ـ سنگرساز بی سنگر بودن در عرصه جنگ و دفاع (متناسب با شرایط و در عرصه‌های گوناگون)

۹ ـ اشتیاق خدمت به اسلام و مسلمین به خصوص محرومان جامعه

۱۰ ـ داشتن روحیه شجاعت و دلیری در انجام کارها

۱۱ ـ تلاش و پیکار بر علیه فقر و تنگدستی و رذالت و ذلت