آیا تئاتر در ایران مخصوص قشر خاصی است؟

معصومه نصیری

تئاتر در ایران به شیوه کلاسیک آن یک محصول غربی است که از نخستین رویارویی ایرانیان با نمایش‌های غربی در اوایل سده سیزدهم ه.ق. آغاز شد. اما اولین مواجه جدی ایرانیان با تئاتر به شیوه امروزین آن پس از ۲۸ مرداد ماه سال ۱۳۳۲ به وجود آمد که تابع شرایط پس از کودتا بود. رویکرد به تئاتر بیشتر مایل به نقد اجتماعی و اخلاقی بود و تئاتر و هنر را به مصداق کریتیکا می‌دانست. رویکرد دیگر تمایل به ایجاد نمایش سرگرم‌کننده و عامه‌پسند بود. اما نقطه عطف تئاتر در ایران با جریانی به نام موج نو شناخته می‌شود که به طور جدی از نیمه دوم دهه ۳۰ آغاز شد. این موضوع یکی از نشانه‌های فاصله‌گیری گروهی از عاملان و مولدان فرهنگی، ادبی و هنری بود که خواهان تغییر در شکل‌ها و سیاق‌های هنری و ادبی زمانه بودند و تمایل آنها به ایجاد یک نظام خلاف ذائقه رایج، حاصل موضع‌گیری آنها و اتحاد تدریجی در قطبی بود که رویه متعارف را به چالش می‌کشید و منازعه‌ای را شکل می‌داد. در حقیقت هدف این گروه تکوین و تدوین دسته‌بندی تازه‌ای از هنر بود.

شاید بتوان گفت همین رویکرد به هنر تئاتر که در ابتدا هنری مردمی و متناسب با ذائقه عموم مردم بود، فاصله میان قشر به اصطلاح فرهیخته و هنری را با جامعه افزایش داد که تا امروز نیز این روند ادامه یافته است. از طرف دیگر فضای حاکم بر خود هنر تئاتر نیز می‌تواند عامل دیگری برای جدایی این هنر از عامه مردم باشد. بیشتر تئاترهای اجرا شده در ایران برگرفته از ادبیات فرهنگ‌های دیگر است که با تجربه زیسته و نظام معنایی جامعه ایرانی فاصله داشته و برای مخاطبی که با این فرهنگ نا آشناست، حس بیگانگی ایجاد می‌کند. در صورتی که شاهد هستیم نمایش‌هایی که با ادبیات و فرهنگ ایرانی مأنوس تر است، قرابت بیشتری با عموم مردم پیدا کرده و شاهد استقبال گسترده مردم از این نمایش‌ها بوده‌ایم.

تأثیر قیمت بلیط؟

یکی از نکات دیگری که بر روند کاهش و یا افزایش مخاطب تئاتر تاثیرگذار بوده است افزایش قیمت بلیط‌ها طی چند سال اخیر است که با وجود تأسیس تماشاخانه‌های خصوصی (که در ابتدا هدفشان گسترش تئاتر در میان عموم مردم بود) هر روز شاهد افزایش قیمت بلیط نمایش‌ها هستیم. اما در این میان موضوع مهم این است که سالن‌های خصوصی مخاطب خاص خود را داشته و نمایش‌ها از جنبه عمومی خارج شده و مختص قشر خاصی از افراد جامعه شده است. البته این نکته را هم باید در نظر داشت که تئاتر در سبد فرهنگی همان قشری که در بالا به آن اشاره شد وجود دارد و عموم مردم به دلیل غیر ضروری بودن این هنر معمولاً آن را در سبد فرهنگی خود نمی‌گنجانند.

کیفیت تئاترهای اجرا شده؟

کیفیت اجرای نمایش‌های برگزار شده در این سال‌ها از نمایشنامه گرفته تا کارگردانی، اجرا، بازیگری، طراحی صحنه و لباس و... بسته به هر نمایشی متفاوت است. اما بی‌شک در میان آثار اجرا شده نمایش‌هایی وجود داشته‌اند که با کیفیت بالا در تمامی ابعاد روی صحنه رفته باشند. بنابراین نمی‌توان گفت عدم کیفیت در اجرای نمایش‌ها می‌تواند دلیل دوری و یا عدم استقبال مخاطبان از تئاتر باشد.

گزارش خطا

پسندها:

اشتراک گذاری

فیسبوک سروش واتس‌اپ لینکدین توییتر تلگرام

برچسب‌ها:

تئاتر ایران

ارسال نظر