می‌ترسم نمایشگاه مجازی به کتاب‌فروشی‌ها آسیب بزند!

مهدی فیروزان، مدیرعامل موسسه شهر کتاب درباره ویژگی‌های نمایشگاه کتاب تهران بیان کرد: نمایشگاه کتاب تهران به‌عنوان جشن ملی کتاب، دارای ابعاد مختلفی است؛ آنچنانکه هم به اقتصاد نشر کمک می‌کند و هم جشنی ملی است که در آن یک میلیون نفر از مردم در ظرف مکانی و زمانی مشخص با گفتمان «کتاب ـ تفریح» و یا «اندیشه ـ تفریح» گرد هم می‌آیند. سومین بُعد، گفت‌وگوی رو‌در‌روی مخاطب و نویسنده است. در طرح نمایشگاه مجازی تقریبا هیچ‌کدام از این ابعاد وجود ندارد.  

نمایشگاه مجازی و از بین رفتن امکان گفت‌وگو
وی با نگاهی تطبیقی، راجع‌به نمایشگاه کتاب مجازی و امکان برگزاری‌اش افزود: در نمایشگاه مجازی بین مخاطب و نویسنده، گفت‌وگویی شکل نمی‌گیرد؛ چراکه در نمایشگاه فیزیکی، بسیاری از کتاب‌ها نخستین‌بار در نمایشگاه عرضه می‌شود و مخاطب فرصت دارد با پدید‌آور و یا ناشر گفت‌و‌گو کند. علاوه‌براین، مخاطب بدون مراجعه به نمایشگاه با این اثر آشنا نخواهد شد.

فیروزان درباره بُعد اقتصاد نشر در نمایشگاه مجازی کتاب، افزود: ایده نمایشگاه مجازی کتاب با هدف تامین اقتصاد نشر طرح شده‌است اما به‌نظرم تحقق این هدف نیز با نمایشگاه مجازی کتاب محقق نمی‌شود؛ چراکه نه مخاطب و نه ناشر هنوز با تکنولوژی، آشنایی قرابت‌بار پیدا نکرده‌اند. تعداد ناشرانی که از فضای مجازی برای فروش کتاب استفاده می‌کنند، در مقایسه با دیگر ناشران نسبت یک به 10 هم نیست.  

مدیرعامل موسسه شهر کتاب بیان کرد: نمایشگاه مجازی، مشابه خانه کتاب، بانک اطلاعات بزرگی از کتاب، همراه با راهرو‌های دیجیتالی از غرفه‌های‌ ناشران است. آیا بانک اطلاعاتی خانه کتاب به فروش کتاب کمک کرده‌است؟ علاوه‌براین، امکان لمس کتاب، گفت‌و‌گو با غرفه‌دار و گردش در نمایشگاه با نمایشگاه مجازی از بین می‌رود.    
 
فیروزان، درباره اینکه نمایشگاه مجازی کتاب به‌دنبال شیوع کرونا را می‌توان به فرصت هدایت بودجه نمایشگاه به سمت آشتی مردم با کتاب‌فروشی‌ها تبدیل کرد، گفت: اگر قرار است، خروجی نمایشگاه مجازی کتاب به‌دنبال شیوع کرونا، آشتی مردم با کتاب‌فروشی‌ها باشد، قطعا نقض‌غرض است؛ چراکه مردم با سایت‌ها آشتی و با کتاب‌فروشی‌ها قهر می‌کنند. شاید 10 سال آینده موفق به برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب شویم اما اگر سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه در قالب مجازی با موفقیت برگزار شود، مردم از کتاب‌‌فروشی‌ها دور خواهند شد.  
 
وی افزود: اگر قرار است فضای مجازی در شرایط فعلی، نمایشگاه را به نمایشگاه حرفه‌ای تبدیل کنیم، باید بدانیم، مسئولان نمایشگاه‌های قدیمی‌تر مانند فرانکفورت اصرار دارند این رویداد، همچنان در فضای واقعی برگزار شود.
 
مدیرعامل موسسه شهر کتاب به‌عنوان عضو شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه کتاب تهران گفت: نمایشگاه مجازی کتاب، نه از حیث اقتصاد نشر، نه از حیث  تحول اجتماعی به‌عنوان گفتمان اندیشه ـ لذت و اندیشه ـ تفریح و نه از حیث گفت‌و‌گو بین مخاطب و پدید‌آور، پدید‌آور با پدید‌آور و یا مخاطب با مخاطب، انتظارات را محقق نمی‌کند؛ بنابراین از این ترس دارم، در نمایشگاه مجازی، اتفاقاتی شکل بگیرد که همین میزان علاقه مخاطبان به محافل کتابی و کتاب‌فروشی‌ها هم متزلزل شود.

صبور باشیم
فیروزان، درباره لغو کامل نمایشگاه کتاب تهران با نظر ستاد مقابله با کرونا بیان کرد: در هر دوره، یک میلیون نفر هم به نمایشگاه کتاب تهران نمی‌روند. آمار‌های 4 و یا 5 میلیون نفر بازدید‌کننده به نظرم اغراق‌آمیز است. 20 درصد اقتصاد کتاب در نمایشگاه کتاب تهران گردش پیدا می‌کند و بین 800 هزار تا یک میلیون‌ نفر از این رویداد بازدید می‌کنند. این آمار‌ها، آمار‌هایی نیست که با جایگزین کردن نمایشگاه مجازی، بخواهیم ریسک دست دادن 80 درصد باقی مانده را هم به‌ جان بخریم. بنابراین -همانطور که از موعد برگزاری نمایشگاه‌های خارجی هم گذشته و برگزار نشده‌اند- بهتر است صبر کنیم.
 
وی افزود: با توجه به جریان بازگشایی کسب و کار‌ها و مراکز مختلف در ایران و البته بسیاری از کشور‌های دنیا، قطعا نمایشگاه‌ها در آینده برگزار می‌شود. بنابراین در وضعیت فعلی؛ نمی‌شود لغو کامل این دوره از نمایشگاه کتاب تهران را پیش‌بینی کرد. شاید امکان برگزاری سی‌و‌سومین دوره مهیا شد و نباید امتیاز گفت‌و‌گوی پدید‌آور با مخاطب و اهالی نشر، همچنین جشن ملی نمایشگاه کتاب را از دست بدهیم.  
 
فیروزان درباره اهمیت بعد اقتصادی نمایشگاه در اقتصاد نشر، گفت: ناشران بعد گذشت چند ماه توقف نقدینگی‌شان در دست کتاب‌فروشان و موزعان، در نمایشگاه به نقدینگی دست‌ پیدا می‌کنند و برای پرداخت تعهدات سال قبل توانمند می‌شوند. آن‌ها با این نقدینگی، می‌توانند برای آینده نشرشان هم برنامه‌ریزی کنند. همچنین از نظر اجتماعی، ناشر با مخاطب و همکاران در ارتباط مستقیم قرار می‌گیرد که این ارتباط، مانند تبلیغات عمل می‌کند و به تعبیر فیلسوفان، بین اندیشه‌ورزان و مخاطبان «بینیت» ایجاد می‌شود.

مدیرعامل موسسه شهر کتاب درباره تخصیص بودجه نمایشگاه برای تقویت کتاب‌فروشی‌ها با افزایش مدت زمان طرح‌های حمایتی بیان کرد: کتاب‌فروشی‌های بزرگ، ظرفیت عرضه 40 هزار عنوان کتاب را دارند؛ درحالی که کتاب‌،روشی‌ها امکان عرضه همه کتاب‌ها را ندارند. در چنین شرایطی، نمایشگاه کتاب تهران فرصت عرضه کتاب را حتی به ناشرانی که تنها 10 عنوان کتاب دارند، می‌دهد

منبع: خبرگزاری کتاب