به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، سینمای کودک و نوجوان در دهه‌های اخیر به دلیل برخی حواشی از دوران طلایی خود دور شده بود، اما در چند سال گذشته با برنامه‌ریزی‌های صحیح جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان روح تازه‌ای در آن دمیده شد؛ به گونه‌ای که می‌توان در آینده‌ای نزدیک شاهد بازگشت دوران طلایی آن برای تأثیرگذاری بر تعلیم، تربیت و انتقال فرهنگ به نسل آینده باشیم. المپیاد فیلمسازی، یکی از مهمترین بخش‌های جنبی جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در سال‌های اخیر است و امسال نیز پنجمین دوره آن همزمان با سی و چهارمین دوره این جشنواره در حال برگزاری است. در این المپیاد نوجوانان علاقمند پس از پذیرفته شدن به صورت آنلاین در کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی حضور می‌یابند و از تجربیات فیلمسازان استفاده می‌کنند.
ایمنا در این زمینه با حبیب ایل بیگی، قائم‌مقام بنیاد سینمایی فارابی و مدیر المپیاد فیلمسازی گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
جزئیاتی از المپیاد فیلم سازی در پنجمین دوره خود بگویید؟
پنجمین المپیاد فیلمسازی نوجوانان ایران از ۱۷ مهر ماه آغاز شده است و امسال ۵۰ نوجوان که از این تعداد ۳۱ دختر و ۲۱ پسر هستند، با ۳۷ ایده و ۲۴ فیلم کوتاه از ۱۵ استان به المپیاد فیلمسازی راه یافتند، امسال شهرها و استان‌های بیشتری با المپیاد همراه شدند و آئین پایانی آن روز ۲۱ مهر خواهد بود. همچنین نشست‌های انتقال تجربه را با پوران درخشنده، حبیب احمدزاده و بهروز شعیبی خواهیم داشت که با نوجوانان به گفت‌وگو خواهند نشست. در پنجمین المپیاد فیلمسازی نوجوانان ایران آثار رسیده در دو بخش «ایده» و «فیلم» داوری خواهد شد.
وحید گلستان، بیژن میرباقری و پوران درخشنده که سال‌های پیش منتور جشنواره بودند، داوری این دوره را به عهده دارند و بهترین گزینه برای قضاوت هستند، زیرا جریانی که نوجوانان در المپیاد طی می‌کنند را می‌شناسند. هدف ما از المپیاد این نیست که نوجوانان یک شبه فیلمساز شوند، چرا که کسی در طول چند روز فیلمساز نمی‌شود، اما شرکت در این المپیاد می‌تواند در مسیر آینده آنها تأثیرگذار باشد.
برگزارکننده المپیاد فیلمسازی، انجمن سینمای جوانان ایران و بنیاد سینمایی فارابی هستند؛ انجمن سینمای ایران می‌تواند ادامه مسیر این نوجوانان باشد، یعنی پس از این دوره بسیاری از آنها به انجمن راه پیدا کرده و به کار خود ادامه می‌دهند.
حضور نوجوانان در آینده فیلمسازی سینمای کودک و نوجوان چه تأثیری دارد؟
هدف این بود که در المپیاد اگر در کار سینمای کودک و نوجوانان کمبود داریم، از همین جا شروع و کسانی که انگیزه دارند و می‌خواهند وارد این حوزه شوند را تربیت کنیم تا در آینده بتوانند وارد حوزه فیلم سازی شوند. کودکان و نوجوانان در همین المپیاد و جلسه‌های دیگر که می‌تواند اجرا شود، انگیزه می‌گیرند و در آینده وارد دانشگاه و فیلم سازهای خوبی خواهند شد و می‌توانند کار خود را شروع کنند. حفظ سینما در آینده با نگه داشتن نوجوانان این حوزه و علاقمند کردن آنها به فیلم سازی برای کودکان و نوجوانان از همین جا شروع می‌شود.
آیا امروزه آثار سینمای کودک مانند گذشته است؟
در هر دوره سینمای کودک باید مطابق با آن دوره باشد، کودکان و نوجوانان ما امروزه با گذشته تفاوت دارند و حتی نیازها و توقعاتشان نیز متفاوت است، اگر کودکان گذشته را می‌توانستیم با یک ترفند تصویری ساده نسبت به موضوعی قانع کنیم، اکنون کودکان این دوره را به دلیل دیدن انواع فیلم‌های متنوع با چهره‌های بصری بسیار شاخص نمی‌توان با جلوه‌ها قانع کرد؛ نسل امروز، نسل تصویر است و این موضوع از همان خردسالی با موبایل و تلویزیون و … شروع می‌شود و قطعاً سینمای امروز و نیازهای کودکان امروز با دهه‌های گذشته بسیار متفاوت بوده و دست‌خوش تغییراتی شده است. بنابراین باید برای ساختن فیلم کودک و نوجوان با این تغییرات همسو شویم تا بتوانیم فیلم‌های ماندگاری تولید کنیم.
پس از انقلاب اسلامی، بنیاد سینمایی فارابی در دهه ۶۳ تأسیس شد که مهمترین مأموریت آن حمایت از سینمای کودک و نوجوان بوده است، حتی جشنواره بین‌المللی کودکان و نوجوانان را این بنیاد برگزار می‌کند و این همان نقشی است که بنیاد در همان سال‌های ابتدایی تأسیس به عهده گرفته است و به تولید شاخص فیلم‌های سینمای کودک و نوجوان توجه دارد. در همه دوره‌ها بنیاد سینمایی کودک یکی از ارکان اصلی در پخش نمایش فیلم‌های کودکان و نوجوانان و معرفی این سینما در خارج از مرزهای ایران بوده، اما در دوره‌هایی فراز و نشیب داشته و این طبیعی است، در چهار سال گذشته از سال ۹۶ شورای راهبردی سینمای کودک و نوجوان ایجاد شد و مسئولیت این حوزه در اختیار بنیاد فارابی نبود و اعضای شورا و مسئولیت شورا با افراد خارج از بنیاد فارابی بود.
اما سخت‌ترین بخش جریان سینمایی کودکان و نوجوانان، اکران فیلم‌ها است، چراکه در دورانی شورای راهبردی سینمای کودکان و نوجوانان نتوانست شرایطی را ایجاد کند که فیلم‌های کودکان و نوجوانان بتواند در سینماها اکران شود. از سال ۹۶ تلاش‌هایی در بنیاد سینمایی فارابی انجام شد که دوباره مسئولیت این حوزه به بنیاد فارابی بازگردد و شورای صنفی نمایش، خانه سینما و به طور کل مجموعه سازمان سینمایی تلاش کردند که مشکلات برطرف شود. از سال ۹۷ اکران فیلم‌های سینمایی کودکان و نوجوانان به شکل مستقل در کشور اتفاق افتاد و مدارس و دانش‌آموزان با همکاری سامانه اردوی مدارس و بنیاد فارابی در سانس‌های صبح فیلم‌ها را دیدند و تلاش شد تا اکران موفقی برای این حوزه انجام شود.
مهمترین انتقادی که به جشنواره فیلم کودک و نوجوان وارد است، چیست؟
تلویزیون و صدا و سیما با پخش تبلیغات و تیزر فیلم‌ها به کار سینمای کودک کمک کرد و باعث شد که اکران و رقم فروش این فیلم‌ها بیشتر شود، پس در سال ۹۷ جهش خیلی خوبی را در این زمینه شاهد بودیم و در سال ۹۸ هم شرایط خوب بود، اما متأسفانه با شیوع ویروس کرونا این بخش با مشکل مواجه و اکران فیلم در سالن متوقف شد، در همین سال‌ها حمایت بنیاد فارابی برای کودکان و نوجوانان جدی‌تر شد و با مشارکت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چند فیلم سینمایی ساخته شد و با بخش خصوصی نیز چند فیلم تولید کردیم، فیلم سینمایی "یدو" که سال گذشته با همکاری کانون پرورش فکری کودکان ساخته شد، توانست مهمترین جوایز فیلم فجر را به دست آورد.
امسال هم در جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان نمایش به شکل ویژه انجام شد، کاری که در این حوزه انجام گرفت این بود که فقط برای جشنواره کودکان و نوجوان فیلم نساختیم. انتقادی که وجود داشت این است که چرا باید فقط فیلم‌هایی ساخته شود که کارکرد آن در جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان است و بعد از جشنواره هیچ اتفاقی برای این فیلم‌ها نمی‌افتد، همچنین یک مجموعه فیلم در اختیار داشتیم که به دلایل متعددی امکان اکران در سینما را نداشتند و سینمادارن حاضر به اکران آنها نمی‌شدند، اما اکنون در فارابی اکران هر فیلمی که پیش از کرونا تولید شده، تمام شده است و امیدواریم بعد از کرونا نیز فیلم‌هایی که قابلیت نمایش در سینماها را دارد و در حال حاضر کارهای آماده سازی آن انجام می‌شود به نمایش عمومی در آید.
اغلب در دنیا برای سینمای خانوادگی ارزش زیادی قائل هستند و معتقدیم به جای فیلم کودک بیشتر باید فیلم خانوادگی ساخت، فیلم‌های کودک و نوجوان و حتی انیمیشن‌هایی که خارج از کشور می‌سازند، فیلم‌های خانواده است. در واقع فیلم‌کودک و سینمایی نیست، بلکه برنامه‌های تلویزیونی کوتاه است.
فیلم سازی برای کودک و نوجوانان با چه چالش‌هایی مواجه است؟
چند سال است که کارگردان‌های کمی وارد این عرصه شده‌اند، در دهه ۶۰ فیلم‌های زیادی ساخته شد و اکثر فیلم‌ها فانتزی و خیال پردازانه‌ای بود که همه دوست داشتند، در آن زمان بیشتر روی این فیلم‌ها سرمایه‌گذاری می‌شد و به همین دلیل فیلم سازان به این جشنواره می‌آمدند، جشنواره رونق بیشتری داشت و امکان دیده شدن فیلم‌ها نیز بیشتر بود.
زمانی که فیلم‌ها دیگر فانتزی نبودند و به سمت واقع گرایانه شدن پیش رفتند، کم کم اکران از رونق افتاد و سرمایه‌گذاران کمتر شدند و فیلم سازان با اینکه در خارج درخشیدند، اما در ایران کمتر دیده شدند. یک فیلمساز وقتی که بداند مخاطبانش او را می‌شناسند و در تبلیغات دیده می‌شود در آن حوزه می‌ماند، اما زمانی که فیلمش را اکران نمی‌کنند و سرمایه‌گذار ندارد، قطعاً به حوزه دیگری کوچ می‌کند تا از آن حمایت شود.
اقداماتی برای از بین بردن موانعی که برای اکران وجود داشت، انجام دادیم و با هماهنگی‌هایی که با شورای صنفی نمایش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی انجام شد، این موانع را برداشتیم و این مساله باعث شد که فیلم کودک و نوجوان اکران شود.
آیا حمایت‌های کافی و لازم از فیلم‌های کودک و نوجوان انجام می‌شود؟
وقتی که فیلم‌های کودکان و نوجوانان اکران شد تبلیغ مناسب داشت و به سمت فروش خوب رفت، سرگروه‌های سینمایی توجهی به سینمای کودک نمی‌کردند و با همکاری شورای صنفی نمایش موظف شدند که هر سر گروه سینمایی در سال یک فیلم کودک و نوجوان اکران کند و بعد از آن سرگروه‌ها بودند که به دنبال فیلم کودک و نوجوان می‌گشتند تا با آنها قرارداد ببندند، اما پیش از این هیچ الزام و حمایتی وجود نداشت و بیشتر مواقع استقبالی از فیلم‌های کودک و نوجوان نمی‌شد، اما همین اقدام کوچک گره‌های بسیاری را باز کرد.
در تولید فیلم‌های کودکان و نوجوانان حمایت‌هایمان را از فیلم سازانی می‌کنیم که برای کودکان و نوجوانان با فیلم‌های امیدبخش، فانتزی و نشاط‌آور ظاهر شوند و فیلم آنها یک قهرمان داشته باشد و کودکان خودشان را در آن فیلم‌ها ببینند. پس بیشتر به سمت این فیلم‌ها رفتیم و از فیلم‌هایی که شخصی و واقع‌گرایانه و کارکرد آن فقط در جشنواره‌ها بود پرهیز کردیم، سینما و بخش خصوصی هم وقتی توانست چند فیلم کودک و نوجوان تولید و فروش خوبی پیدا کند، سرمایه‌گذاری را بیشتر کرد.
همین امسال که در گیر کرونا هستیم، حدود ۱۲ فیلم کودک و نوجوان ساخته شده که ما از سه فیلم حمایت کردیم و سایر فیلم‌ها را بخش خصوصی تولید و به سینما ارائه کرده است، باید حیات طبیعی برای سینما در نظر گرفت و حمایت‌هایی لازم را انجام داد تا این حیات باقی بماند.
