پژوهش همراه آدمی‌زاد است

وی افزود: هیچ کس از نعمت پژوهش بی بهره نیست و هیچ کس نمی تواند خود را از دایره و حلقه پژوهش به دور بدارد. پژوهش برای همه است؛ چه آنهایی که در این میدان وارد می‌شوند و جنبه رسمی می یابند و چه آنان که به این نام مشهور نمی شوند. هر کسی در دامنه ای از فکر و اندیشه فرو می رود ماحصل آن پژوهشی است که از این کوزه سر برمی آورد.

 به گزارش ایرنا شالویی در ادامه گفت: پژوهش الزاما از میان منابع رسمی حاصل نمی شود و نمی توان آن را منحصر کرد. از لحظه ای که انسان به سیمایی می نگرد یا در فکری فرو می رود، در همان لحظه در مقام پرداختن به این است که از وهن ذهنی و گمانی خویش برخیزد و به حقیقتی ورود پیدا کند که آن حقیقت امر قطعی قلمداد شود.

شالویی اضافه کرد: معتقد نیستم که پژوهش را به یک روز یا یک هفته پژوهش کنیم بلکه پژوهش همزاد آدمی است و لحظه لحظه او با فکر و تحقیق همراه است و از دل آن انسان می تواند هر لحظه حیاتی نو را برای خود رقم بزند.

مدیرکل حوزه وزارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: آنان که پژوهشگرند چراغ های روشنی را برای روندگان در مسیر راهشان برمی افروزانند و این چراغ های روشن است که زندگی را از ظلمت به روشنایی هدایت می کند.

وی افزود: گاهی پژوهش ها محدود به خواصی می شود که از آن بهره های متناسب با نیاز و اندیشه خویش می برد ولی آنچه که بتواند عموم مردم را از آن مفید فایده بگرداند و موجب شود که همه از آن بهره گیرند آن وقت جامعه انسانی رو به شکوفایی و تعالی می برد چون همه از عواید آن بهره مند شده اند و عالمان برای این آمده اند که زندگی مردم را تا جایی که می توانند به رشد و تعالی برسانند و حیات را برای آنان با نشاط و شادابی و عقل و منطق سازگار کنند و رشته های معقولانه ای را برای آنان بپیچانند.

تلاش برای آثاری که در گردباد تاریخ از بین رفته‌اند

حسن بلخاری نیز در این مراسم گفت: همانگونه که نمی توان برای عبادت روز و هفته ای قرار داد، برای پژوهش نیز نمی توان یک روز و  هفته مشخص کرد. پژوهش مانند عبادت است و اگر عبادت یک امر مستمر است پژوهش هم مستمر است و این مناسبت ها برای تکریم و یادآوری است.

وی افزود: یکی از جنبه های فوق العاده در عرصه پژوهش تلاش در جهت یافتن و احیای برخی آثاری است که فوق العاده در تاریخ اندیشه بشر موثر بوده و هست ولی بر اثر گردبادهای تاریخی و تاراج ناجوانمردانه زمان گمشده است.

بلخاری ادامه داد: کتاب بسیار مهم ارسطو در فلسفه هنر (بوطیقا) دو جلد بوده و خودش در جلد اول اشاره می کند بحثی را در جلد دوم بیان می کنم و نکات جالبی را در آن جلد گفته و این اثر ارسطو در واقع انجیل فلسفه هنر محسوب می شود. ابن سینا نیز رساله ای در حوزه موسیقی با نام اللواحق داشته که در شفا نیز اشاره به این کتاب کرده و شرح مطلبی را به اللواحق واگذارده است. لواحق یعنی پیوست ها و مشخص است که به تفصیل نکاتی را بیان کرده ولی این کتاب گم شده است.

یکی از جنبه های پژوهش این است که در نسخه های خطی بگردیم و آثاری را در این جست و جوها پیدا کنیم. برای نمونه کتاب موسیقی کبیر اثر ابونصر فارابی نیز یکی از آثار بی نظیر در حوزه موسیقی است که جلد دوم آن مفقود شده است.

وی افزود: وجه دوم پژوهش در این زمینه این است که با تامل کافی و توجه به پژوهش به رساله هایی رجوع کنیم که هم عرض رساله های مفقود است یا به دنبال نقل و گفت و گوهایی برویم که میان این بزرگان بوده است. این روش می تواند به شکلی ما را به بخشی از مسائل مفقود آگاه کند.

بلخاری با بیان یک تجربه گفت: فارابی در مقدمه موسیقی کبیر در باب نظریه مشهور فیثاغورث و اخوان الصفا مطالبی دارد. پژوهشگری که به نتایج علمی دست می یابد، بیشترین لذت را می برد و لذت پژوهش، سبب ژرفایی آن می شود و از طرف دیگر یک نوع کشف و شهود عقلی است.

بهروز محمودی بختیاری عضو هیات علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر در حوزه های مختلف زبان شناسی به ویژه گویش های ایرانی نکاتی را در زمینه گویش های ایرانی مطرح کرد و گفت: در کنار زبان فارسی زبان های متنوعی داریم که شامل زبان های مردم ایران و زبان های ایرانی است.

ریشه‌شناسی زبان‌های رایج در ایران

وی افزود: زبان های مردم ایران ریشه ایرانی دارند ولی زبان های ایرانی زبان هایی هستند که یک ریشه اصلی ایرانی دارند و به فارسی اوستایی یا فارسی میانه برمی گردد. مثلا ترکی یک زبان ایرانی نیست هرچند مردم آذربایجان و اردبیل به این زبان صحبت می کنند یا زبان ارمنی یا گرجی یا عربی جزو زبان ایرانی نیست هرچند این افراد ایرانی هستند.

این استاد دانشگاه افزود: زبان های ایرانی زبان هایی هستند که ریشه آنها به فارسی میانه (پهلوی ساسانی) یا پارتی (پهلوی اشکانی) برمی گردد. زبان هایی که اصالتا ریشه انها به پهلوی اشکانی یا پارتی برمی گردد زبان های ایرانی شمال غربی است و زبان هایی که ریشه آن در پهلوی ساسانی است زبان های ایرانی جنوب غربی است.

وی ادامه داد: زبان های ایرانی که امروز تکلم می شوند همگی از نظر زبان شناسی زبان های ایرانی غربی هستند. زبان های ایرانی شرقی در مرزهای ایران تکلم نمی شوند و در کشورهایی مانند افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و بخش هایی از چین صحبت می شوند. معروفترین زبان ایرانی غربی، فارسی و معروفترین زبان ایرانی شرقی پشتو است. زبان های ایرانی پرگویش که با جمعیتی بیش از میلیون در ایران تکلم می شوند شامل فارسی، گیلکی، کردی، مازندرانی، لری و بلوچ است.

محمودی افزود: آنچه برای پژوهش های زبان های ایرانی اهمیت دارد عبارت از شناسایی شمال غربی بودن و جنوب غربی بودن این زبانهاست و دیگر آگاهی نسبی از زبان های ایرانی میانه که بر اساس آن بتوان فهمید گویش مورد مطالعه به کدام تعلق دارد و دیگر مرجع شناسی و منبع شناسی در حوزه زبان شناسی است. همچنین ضرورت رده شناسی زبان ها و گویش های ایرانی نکته مهمی است. چون در زبان های ایرانی شمال غربی به لحاظ آوایی ویژگی هایی وجود دارد که در زبان های جنوب غربی وجود ندارد.

اهمیت شناخت ریشه یک مساله و تاریخچه آن در بحث‌های فلسفی

حجت الاسلام روح الله فروغی استاد حوزه و دانشگاه گفت: یکی از حوزه هایی که پژوهش ها به شکل خوبی در آن جریان دارد، بحث علوم عقلی مانند فلسفه، کلام و عرفان است. پژوهش در این رشته ها مهم است و نباید غافل شویم. اگر این علوم در محافل و موسسات و مراکز علمی مورد توجه قرار گرفته اند بخش قابل توجهی از آن میراث پیشینیان ماست که برای پیشرفت این علوم تحقیقات فراوانی قرار دادند.

وی افزود: شناخت ریشه یک مساله و تاریخچه آن در بحث های فلسفی بسیار مهم است. نگاه فیلسوفان مشاء و اشراقی یا فلسفه ملاصدرا نسبت به یک مساله باید مورد دقت قرار گیرد. بی اعتنایی ما از اتفاقی که در یک مساله فلسفی افتاده آسیب زاست و ما بسیاری از زوایای یک مساله فلسفی را زمانی درک خواهیم کرد که ببییم فیلسوفان بزرگی مانند شیخ الرئیس و ملاصدرا و سایر فیلسوفان مهم چه تصویری از مساله داشتند.

فروغی با بیان این که نباید اسیر تقلید از فیلسوفان دیگر شویم افزود: معضلی که در این زمینه وجود دارد، اکتفا کردن به منقولات دیگران است. گاهی برای ذکر کردن مطلبی از ابن سینا به سراغ اسفار می رویم درحالی که برای نقل اقوال باید به عنوان یک پژوهشگر در علوم عقلی به سراغ مصادر و منابع اصلی برویم.