پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، عباس خامه یار ، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان در یادداشتی نوشت: امروز در آستانه عید کریسمس و پس از دیدار و گفتگوى صمیمانه‌ای که با «جاثليق آرام کشیشیان»، اسقف اعظم و رهبر مذهبی مسیحیان ارمنی حوزه سيليسى لبنان برای تبریک خجسته سالروز میلاد حضرت مسیح(ع) در مجموعه مذهبی، فرهنگی و هنری مرکز انطلیاس و در کلیسای کاتولیک خانه بزرگ كليكيا ارمنیان ارتدوکس، واقع در شرق بیروت و متعلق به این طایفه داشتم، از ساختمانی موسوم به «موزه کلیکیا» نیز به اتفاق همکاران و همراهانم بازدید کردم. در دیدارهای پیشین با جناب اسقف اعظم، کرونا و تعمیرات اساسی مانع از بازدید از این محل شده بود.
در پی رویدادهای خونین و تأسف‌باری که منجر به كشتار ارمنی‌ها در سال ۱۹۱۵ و تبعید آنان از کلیکیا بین سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۲۱ همزمان با سال‌های پایانی جنگ جهانی شده بود، انتقال کلیسا از مرکز اصلی آن در شهر «سیس»، پایتخت کلیکیای ارمنی، پس از آوارگی‌های بسیار به لبنان پایان یافت و باعث تأسیس هسته اولیه مجموعه مذهبی انطلیاس با کلیسای کوچکی به نام «شهدای ارمنی» در سال ۱۹۳۸ گردید و به تدریج گسترش یافت و به شکل امروزی در آمد.
موزه، تنها بخشی از این مجموعه بزرگى است که اندیشه اولیه تأسیس آن در سال ۱۹۹۳ با کوشش کراکین دوم سرکسیان، اسقف اعظم ارمنیان بوده است که در سال ۱۹۹۵ به عنوان رهبر همه ارمنیان اتشمیادزین (ارمنستان) انتخاب گردید.
بنای این موزه در سال ۱۹۹۷ پایان یافت و توسط اسقف اعظم فعلی در ۳۰ آذار ۱۹۹۸ افتتاح گردید که سه طبقه قرار دارد، مجموعه بسیار فاخری است که اخیرا توسط یک شرکت آلمانی بازسازی و اشیای آن به زیبایی چینش شده و حاوی آثار تاریخی، اشیای عتیقه و ارزشمندی متعلق به کلیساهای ارمنی و کشیشان و حواریون، فرش و نسخه‌های خطی کتاب مقدس عهد قدیم و جدید و دیگر کتاب‌های مذهبی متعلق به اندیشمندان و حواریون مسیحی است.
راهنمایمان که یک كشيش جوان و دانشجوی رشته جامعه‌شناسی دانشگاه لبنان و نیز فارغ‌التحصیل مدرسه عالی لاهوتی ارمن ارتودوکس دیر العذراء لبنان بود به همراه تنی چند از کارشناسان موزه توضیحات تاریخی مهمی ارائه داد.
او مدعی بود که آثار موجود در این کلیسا، بخش كوچكى از هزاران شيئ و اثری است كه راهبان مسیحی هنگام فرار، توانستند اشیاء قيمتى و دست‌نوشته‌هاى قديسان و آنچه که ممکن بود را جمع‌آورى و همراه خود بیاورند. این آثار به گفته او هنگام قتل ارامنه توسط دولت عثمانی در سال ۱۹۱۵ نجات و از سیس كليكيا با دشواری‌های زیاد به حلب انتقال و پس از آن به انطلیاس آورده شدند و هزاران اثر باقی مانده دیگر توسط مهاجمان عثمانی به‌کلی نابود گشته اند.
ارامنه مدعی هستند که میراث فرهنگی خود در ترکیه اعم از کلیساها و صومعه‌ها، مراکز علمی و فرهنگی، کتاب‌های دست‌نویس که قدمتی چندین صدساله و گاهی بیش از هزار سال داشتند و اموال غیرمنقول کلیساها توسط دولت عثمانی و جمهوری ترکیه هنگام حوادث خونين تخریب، مصادره و غارت شدند.
در گزارش ارائه شده از سوی مورخان ارمنی، شمار مراکز مذهبی و فرهنگی که دارایی‌های آن‌ها به دست دولت عثمانی و جمهوری ترکیه غارت و مصادره شده بود، بالغ بر ۲۳۰۰ کلیسا و صومعه، ۲۶ مدرسه عالی، ۱۴۳۹ مدرسه ابتدایی و ۴۲ یتیم‌خانه می‌شد که همه آن‌ها در نظارت ۸۳ اسقف نشین در کل ارمنستان غربی فعالیت داشتند و بسیاری از آنان این اقدام را «نسل‌کشی فرهنگی» نام نهادند.
در طبقه سوم و در سالنِ فرش و تابلو فرش که چند اثر نفیس ایرانی نیز در آن به چشم می‌خورد، تابلو‌فرشی رنگارنگ و زیبا چشم‌هایمان را نوازش می‌داد و در صدر سالن بر دیوار آویز بود؛ بیش از آنکه سِرِّ آن تابلو فرش را جویا شویم، خیلی زود راهنما خود توضیح داد که این تصویرِ حضرت مسیح هنگام ورود به شهر قدس شريف است و چگونگى استقبال قُدسيان از ايشان با شاخه‌هاى رنگى درخت خرما و زيتون را بازگو می‌کند كه امروزه ما آن را «عيد بزرگ شعانین» می‌نامیم؛ عیدی مذهبی که از یکشنبه هفتم روزهای روزه بزرگ و آخر قبل از عید پاک آغاز می‌شود. همان هفته‌ای که به آدینه نیک موسوم است و این جشن نماد ورود حضرت مسیح به قدس بوده و در تمام اناجیل اربعه ذکر شده است.
وى با اندوه تمام، ادامه داد که حضرتش پس از یک هفته از این ماجرا مظلومانه «مذبوح» گشت! بلافاصله از او پرسیدم توسط چه کسانی «عیسای مسیح مذبوح گشت»؟!
درنگی کرد و نگاه معنی‌داری حواله‌ام داد و به زبان عربی گفت: «نَفْس الذين يذبحوننا اليوم! الصهاینه!!» یعنی: «توسط همان كسانى كه امروزه ذبحمان مى‌كنند؛ صهيونيست‌ها»!
سری تکان دادم و اندوهگین به بازدیدم ادامه دادم…
