مراسم نمایش و بررسی مستند اجتماعی «هیچ‌کس منتظرت نیست»

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر؛ مستند اجتماعی «هیچ‌کس منتظرت نیست»، محصول مرکز مستند سوره، به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محسن‌ اسلام‌زاده که از 28 آذرماه اکران عمومی خود را آغاز کرده است، با حضور شیوا مقدم(رییس فرهنگسرای خانواده)، زهرا اردکانی (پژوهشگر حوزه زنان و رسانه)، محسن اسلام‌زاده (سازنده اثر) و «مونا» یکی از شخصیت‌های مستند در فرهنگسرای خانواده به نمایش درآمد.

مقدم: نهادهای عمومی باید به حوزه مسایل اجتماعی ورود کنند

پس از نمایش مستند، ابتدا شیوا مقدم رییس فرهنگسرای خانواده در این نشست مطرح کرد: در مستند «هیچ‌کس منتظرت نیست» قصه زنانی به تصویر کشیده شده است که قشر مهمی از زنان جامعه ما را تشکیل می‌دهند. همچنین این اثر به حوزه‌ای ورود کرده است که کمتر کسی وارد می‌شود؛ حوزه‌ای که شاید سیاستگذاران ما در این عرصه وارد نشوند و این فضا را نبینند اما محسن اسلام‌زاده کارگردان مستند وارد این عرصه شد و اثری را از این فضا خلق کرد.

وی ادامه داد: زمانی که من برای اولین بار اسم این مستند یعنی «هیچ‌کس منتظرت نیست» را شنیدم، برای خودم تلخ بود چراکه به هر حال مربوط به حوزه زنان آسیب دیده است و این قشر فضای عاطفی خود را دارند. اینکه یک فرد احساس می‌کند هیچکس منتظرش نیست برای ما که این حس را داریم که همیشه کسانی منتظر ما هستند و به ما عشق می‌ورزند، نام غم‌انگیزی‌ست و وقتی این عنوان را می‌شنویم انگار چیزی به انتها رسیده است. ناگفته نماند که اسم این مستند شاید بدین دلیل انتخاب شده است که به مخاطب تلنگر بزند.

رییس فرهنگسرای خانواده با بیان اینکه عنوان این اثر اجتماعی می‌تواند تغییر نگرش در حوزه آسیب‌های اجتماعی ایجاد کند، مطرح کرد: اعتیاد یک مساله مهمی در همه جوامع است و اینکه چرا عرصه زنان در این موضوع مهم می‌شود به دلیل محوریت زن در خانواده و ظرافت و شکننده بودن آن است.

مقدم ادامه داد: وقتی زن آسیب می‌بینند، خانواده و فرزندان که آینده‌سازان جامعه هستند، آسیب می‌بینند. به همین دلیل عرصه زنان در حوزه اعتیاد مهم است. ناگفته نماند که اعتیاد پیش از این همیشه به عنوان کُنش یا رفتار مردانه دیده می‌شد اما اینکه زنان به سراغ مصرف مواد مخدر و کشیدن سیگار رفتند، بحث دیگری را می‌طلبد.

وی با اشاره به اینکه نگاه سپیده علیزاده و شیوه برخوردش با زنان آسیب‌دیده از منظرهای مختلف می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد، بیان کرد: ایشان احترام ویژه‌ای برای این قشر قائل است و آن‌ها را دختر و پسر خطاب می‌کند، بی‌اجازه به پاتوق آن‌ها ورود نمی‌کند، به اصطلاح از درِ نصیحت وارد نمی‌شود، ارتباط عاطفی با آن‌ها برقرار می‌کند و... . همچنین همسر و فرزندان سپیده علیزاده همیشه با ایشان همراه هستند و زنان آسیب‌دیده احساس می‌کنند خانواده در کنارشان است.

رییس فرهنگسرای خانواده در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: پرسنل مرکز «نور سپید هدایت» بهبود یافتگان اعتیاد هستند. زمانی که افراد معتاد وارد مرکز می‌شوند، افرادی را می‌بینند که شبیه خودشان بودند و این مساله به آن‌ها امید می‌دهد که روزی می‌توانند ترک کنند. البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست در کنار سیاست‌گذاران و دولت‌ها که وظیفه و مسئولیت دارند در این حوزه کار کنند، تمام نهادهای عمومی هم باید به این حوزه‌ها ورود پیدا کنند.

اردکانی: «هیچ‌کس منتظرت نیست» تصویر زنان قدرتمند را به نمایش می‌گذارد

زهرا اردکانی (پژوهشگر حوزه زنان و رسانه) نیز در این نشست مطرح کرد: زنان آسیب‌دیده جزو قشری هستند که ما کمتر صدایشان را شنیدیم پس بدین دلیل ساخت مستندی مانند «هیچ‌کس منتظرت نیست» ارزشمند است چراکه ما را با مسایل، دغدغه‌ها و احساساتی که این افراد تجربه می‌کنند، دخیل می‌کند.

وی ادامه داد: شاید بسیاری از مخاطب قشر زنان آسیب‌دیده را نمی‌شناختند اما با این مستند توانستند با این افراد آشنا شوند؛ به ویژه رابطه «سپیده علیزاده» با این افراد هم می‌تواند برای مخاطب الهام‌بخش باشد.

پژوهشگر حوزه زنان و رسانه تاکید کرد: ما زمانی که از بیرون نگاه می‌کنیم، تصویر عجیبی از معتاد و کارتن‌خواب می‌بینیم و یک فاصله‌ای بین خودمان با آن‌ها احساس می‌کنیم اما زمانی که مخاطب اثر را می‌بیند، احساس همدلی و نزدیکی با شخصیت‌های مستند که دچار عارضه شدند و از آن گذر کردند، می‌کند که قابل توجه است.

اردکانی با بیان اینکه تصویری که «هیچ‌کس منتظرت نیست» از زنان ارایه می‌دهد، برایش جالب بود، تصریح کرد: ما در فیلم دو کاراکتر زن مهم داریم؛ «مونا» و «سپیده علیزاده» قهرمانان فیلمی هستند که ما دیدیم. همچنین یکی از ویژگی‌های مثبت اثر این است که زنان را ضعیف نشان نمی‌دهد یعنی در عین حال که آسیب‌دیده هستند همچنان زنان قوی را می‌بینیم.

وی افزود: کاراکتر «مونا» در عین حال که 20 سال مصرف‌کننده مواد مخدر بوده و مشکلات متعددی داشته است، شخصیت ضعیفی نیست یعنی بر مشکلاتش غلبه کرده است و با قدرت به افراد شبیه خودش تا جایی که می‌تواند کمک و آن‌ها را یاری می‌کند. این که مستند در عین حال که درباره زنان آسیب‌دیده صحبت می‌کند، تصویر قدرتمندی از زن نشان می‌دهد و این بسیار مهم است به ویژه در جامعه ما که زنان معمولا ضعیف تصور می‌شوند.

پژوهشگر حوزه زنان و رسانه تاکید کرد: این مستند تصور ایجاد شده نسبت به زنان را تغییر می‌دهد و می‌گوید آن‌ها می‌توانند تغییراتی ایجاد کنند. به عنوان مثال سکانسی که «آرزو» با «مونا» صحبت می‌کند، «مونا» به او می‌گوید که می‌تواند مادر خوبی باشد.

اردکانی درباره شخصیت «سپیده علیزاده» نیز بیان کرد: ایشان فردی توانمندست که زندگی خودش را دارد اما در عین حال از زندگی شخصی و خانوادگی خود فراتر رفته و خود را وقف کارهای اجتماعی کرده است. تصویر ایشان هم جذاب است چراکه نشان می‌دهد زنان زمانی که وارد عرصه‌های اجتماعی می‌شوند چه قدر می‌توانند موثر باشند. ایشان به عنوان زن دارای لطافت‌هایی‌ست که شاید اگر یک مرد کار ایشان را انجام می‌داد، موفق نبود.

وی ادامه داد: در مستند هم به زنانگی و عواطفی که «سپیده علیزاده» در کار دخیل می‌کند، به نمایش درآمده است و ناگفته نماند که یکی از عوامل موفقیت ایشان در این حوزه همین است. در حقیقت زنانی که کارهای خیر انجام می‌دهند، ویژگی‌های مادرانه و زنانه را وارد حوزه عمومی می‌کنند، مواردی که ما همیشه عادت داریم در خانه و خانواده و در نقش همسری و مادری ببینیم.

این پژوهشگر حوزه زنان و رسانه در پایان خاطرنشان کرد: از هر جهت نگاه کنیم کاراکترهای قدرتمند مانند «سیپده علیزاده» و کاراکترهای دیگر برای همه ما از جمله زنان معتاد و آسیب دیده الهام بخش است یعنی ضعف و یاس را از آن‌ها می‌گیرد و می‌تواند در سرنوشت آن‌ها تغییر ایجاد کند.

اسلام‌زاده: خانواده پذیرای زنان آسیب‌دیده نیست / امیدوارم «مونا»ها هرچه سریعتر به خانواده بازگردند

سپس محسن اسلام‌زاده سازنده اثر نیز در سخنانی اظهار کرد: دستگیری‌های گسترده معتادان با نیت خیر اتفاق می‌افتد اما بارها ثابت شده است که این کارها نتیجه نمی‌دهد چراکه این افراد برف نیستند که آب شوند و در زمین فرو روند. باید به این افراد صحبت شود؛ کاری که «سپیده علیزاده» انجام می‌دهد. در کنار فعالیت سازمان‌ها و نهادهای مسئول باید به نهادهای مردمی نیز امکان و اجازه فعالیت داده شود تا آن‌ها نیز بتوانند افرادی را به جامعه بازگردانند.

کارگردان «هیچ‌کس منتظرت نیست» در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: زنان آسیب‌دیده برای بازگشت به جامعه با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. به عنوان مثال «مونا» اگرچه به زندگی بازگشته و چهار سال است پاک زندگی می‌کند و همچنین افراد بسیاری را نجات داده، اما متاسفانه خانواده همچنان پذیرای او نیست. دعا می‌کنیم که «مونا»ها هرچه سریعتر به جامعه و خانواده خود بازگردند.

«مونا»، یکی از شخصیت‌های مستند، نیز در سخنانی عنوان کرد: خداراشاکرم که توانستم به جامعه بازگردم و پسرم را ببینم. امیدوارم تا زمانی که سرم را زمین نگذاشته‌ام، دخترم را پس از 20 سال ببینم. همچنین دعا می‌کنم کسانی که در عذاب هستند، به زودی دستشان در دست بهبودیافتگان بیاید و به خانواده‌هایشان بازگردند.

وی ادامه داد: از مسئولان گله دارم که مرکز نور سپید هدایت را تعطیل کردند. حداقل سرپناهی داشتیم و خانواده‌ای بودیم اما این مهلت را به ما ندادند که با دخترانمان خداحافظی و جای دیگری را پیدا کنیم. ما به امثال «سپیده علیزاده»ها بسیار نیاز داریم چراکه باید حمایت شویم تا به زندگی بازگردیم.

«مونا»، یکی از شخصیت‌های مستند تاکید کرد: من خود را زنی 51 ساله نمی‌بینیم بلکه کودکی 5 ساله هستم که تازه به زندگی بازگشتم. دست نوازشگر و حمایتگر ایشان باید روی سر زنان آسیب‌دیده قرار بگیرد و شاید بتوان گفت همه ما به یک مادر برای بهبودی نیاز داریم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: زنانی هستند که برای یک تکه نان دست به خودفروشی می‌زنند اما اگر مراکزی مانند نور سپید هدایت باشد حداقل زنان از جای خواب و خوراک خود مطمئن هستند.

مستند اجتماعی «هیچ‌کس منتظرت نیست» که پخش آن با دفتر پخش «رویش» موسسه بهمن‌سبز است و اکران‌های رویدادمحور برای آن در نظر گرفته شده است، تاکنون در شهرهای مشهد و کرمانشاه برای مخاطبان به نمایش درآمده است و اکران آن در سینمابهمن تهران ادامه دارد، همچنین به زودی در شهر قزوین و رشت روی پرده سینما می‌رود.