در تعریف «نمایش خلاق» باید گفت این گونه نمایشی از نظر اهل فن دارای تعاریف گوناگونی می باشد که از جمله آن ها می توان به چند تعریف پیش روی اشاره کرد:
"نمایش خلاق شیوه ای برای آموزش و یادگیری بر مبنای گرایش جهانی به بازی نمایشی است که در همه انسان‌ها یافت می‌شود."1
و یا:
"نمایش خلاق، نمایشی است که هدف و تمرکزش روی خود است، بیشتر به توانایی‌ها توجه دارد و کمتر به محصول نهایی می‌اندیشد. این نمایش دنبال آن نیست تا بازیگری خاصی را تربیت بکند، بلکه این امر برایش جمعی است و روی تمام افراد اثر خود را می‌گذارد. این نمایش می‌خواهد حل مساله بکند که همه به آن احتیاج دارند: از کودکان در مهد کودک‌ها تا دانش آموزان و حتی مردم عادی شهر، کسانی که مشکلات درونی دارند، بیماران روانی و زندانیان و به طور کل هر کسی که نیاز به آموزش دارد."2
نگین مهرانی از کارشناسان آموزش و پرورش در مقطع پیش دبستان و دبستان که خود از مدرسین تئاتر کودک و نوجوان در وبلاک شخصی خود اینچنین «نمایش خلاق» را تعریف می کند که:
"خلاقیت را می توان جزء جدانشدنی هر هنری دانست از جمله هنر نمایش. از هنر نمایش نیز می توان به نمایش خلاق اشاره نمود که براساس بازی نمایشی به وجود می آید و یک شکل طبیعی نمایش برای کودکان است.
درحقیقت نام دیگر نمایش خلاق را می توان نمایش غیر رسمی دانست که در آن صحنه ای وجود ندارد و اعمال و گفتار کودکان بداهه شکل می گیرد. مربی با کودکان حرف می زند تا نظرهای آنها شکوفا شود. این نظرها در تمرینها و بازیهای نمایشی پرورش می یابد." 3
در اینجا چند نکته وجود دارد:
اول- اینکه «نمایش خلاق» براساس «بازی نمایشی» به وجود می آید.
دوم- اینکه «نمایش خلاق» یک شکل طبیعی نمایش برای کودکان است.
اما داوود کیانیان «نمایش خلاق» را به صورت ساده و جامع تری تعریف می کند. ایشان معتقد است که «نمایش خلاق»: "فرآیندی خلاق و آگاهانه، ساده و نشانه گرا که مخاطب (بازیگر و تماشاگر) با نقش آفرینی بداهه پرداز و فاصله گذار بر اساس فطرت خویش در اجرا مشارکت می کند."4
آنچه در این تعریف مشهود است بیان «فرآیندی خلاق و آگاهانه» است که اساس شکل گیری «نمایش خلاق» می باشد.
همچنین در این تعریف چند نکته را باید مد نظر قرار دارد:
اول- فرآیند
دوم- ساده گرایی
سوم- نشانه گرایی
چهارم- بازیگری
پنجم- نقش آفرینی مخاطب (بازیگر و تماشاگر)
ششم- بداهه پردازی
هفتم- فاصله گذاری
این‌ها همان عناصر اصلی «نمایش خلاق» هستند که در «تئاتر خلاق» نیز به صورت مشترک وجود دارند. این دوگونه نمایشی، علیرغم سباهتهای فراوان، دارای تفاوت هایی نیز با یکدیگر هستند که ناشی از وجود دو واژة کاملاً متمایز در تعریف آنهاست: الف- فرآیند
ب- برآیند
در یک جمع بندی کلی باید گفت تعریف استاد «داوود کیانیان» پیرامون «نمایش خلاق» صحیح است و باید آن را پذیرفت منتهی باید مد نظر داشت که «نمایش خلاق» درست است که با مخاطب «کودک و نوجوان» سر و کار دارد و یک شکل طبیعی نمایش برای کودکان است، اما با «تئاتر کودک و نوجوان» فاصله دارد و به زعم اینجانب «مکمل» آن می باشد به گونه ای که می توان «تئاتر کودک و نوجوان» را که حالت اجرای صحنه ای دارد به خوبی از «نمایش خلاق» که صرفاً انگیزه اش پرورش «ذهن» و «تخیل» کودک به منظور «پرورش استعدادهای اجتماعی و نمایشی کودکان» است تا سبب «رشد توانمندی‌های هنر نمایشی، شناخت و درک زیبایی‌شناختی در کودکان» در جهت نیل به «اهداف تربیتی، آموزشی و اجتماعی» شود -متمایز ساخت و «تئاتر کودک و نوجوان» را به زعم نگارنده، زیر مجموعة «نمایش خلاق» خواند.
از طرفی باید دانست «نمایش خلاق» براساس «بازی نمایشی» به وجود می آید و از آنجاییکه «بازی های نمایشی» خاستگاه «تئاتر خلاق» به ویژه «نمایش خلاق» هستند .
پس در اینجا باید افزود که «نمایش خلاق، فرآیندی خلاق و آگاهانه، ساده و نشانه گرا که مخاطب (بازیگر و تماشاگر)و با نقش آفرینی بداهه پرداز و فاصله گذار بر اساس فطرت خویش در اجرا مشارکت می کند.»
1. پاملاریچ، ترجمه یدالله آقا عباسی، برگرفته از پایگاه اینترنتی سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی/معاونت امور هنری به نشانی amoozeshehonar.farhang.gov.ir/fa/maghaleh/namayeshekhalagh
2 . صنیعی، سحر، مقاله آینده زیباتری برای کودکانمان رقم بزنیم، منتشره در روزنامه اعتماد, شماره ۳۲۰۱, به تاریخ ۱۳۹۳/۱۲/۱۹, صفحه ۱۱.
3 . مهرانی، نگین، کارشناس آموزش و پرورش پیش دبستان و دبستان و مدرس تئاتر کودک و نوجوان مقاله "تئاتر کودکان آریایی" منتشره در وب سایت شاپرک به نشانی shaparak-theatergroup.persianblog.ir یکم آبان ۱۳۸٩.
4 . کیانیان، داوود، تئاتر خلاق، تهران، چاپ اول 1390، انتشارات سوره مهر، بخش چهاردهم ص 113.
