فرهنگ رفت‌وآمد ایمن را به کودکان آموزش دهیم
یادداشت/ علی‌اکبر اسماعیلی جوبنی/ مدیر خانه فرهنگ امام علی (ع)
هفتم اردیبهشت در تقویم ملی به عنوان روز ایمنی حمل و نقل نامگذاری شده است. بی‌تردید یکی از راهکار‌های اصلی بهبود وضعیت ترافیکی در شهر‌های بزرگ، آموزش فرهنگ ترافیک است و در این بین کودکان گروه مهمی به شمار می‌روند، چراکه بیشتر در معرض خطر سوانح ترافیکی به ویژه در محیط‌های شهری هستند. آن‌ها جزئی از عابران، دوچرخه سواران، استفاده‌کنندگان از اسکیت و اسکوتر‌ها هستند، بنابراین آموزش فرهنگ ترافیک برای ایمنی این گروه حساس لازم است. بنا بر یک گزارش، آموزش فرهنگ ترافیک به کودکان تقسیم‌بندی سنی خود را دارد. اگر کودکان را به چهار گروه سنی تقسیم کنیم، مفاهیم آموزشی خاص هر گروه به صورت جدا توصیه می‌شود.
** کودکان زیر ۴ سال:
برای این گروه سنی به دلیل عدم آشنایی با خواندن و نوشتن، باید آموزش‌های لازم از سوی والدین، مهد‌ها و مراکز فرهنگی ارائه شود. از جمله:
- دست بزرگسال را در نزدیکی خیابان بگیرند.
- فقط در پیاده‌رو راه بروند.
- در مکان‌های ایمن (دور از خیابان) و جلوی چشم بزرگسالان بازی کنند.
- یکسری لغات و اصطلاحات ساده مربوط به ایمنی ترافیک را یاد بگیرند.
- تشخیص دهند خیابان قبل از هرچیز محل ترافیک است و نه عبور مردم.
- تشخیص دهند خیابان‌ها خطرناک هستند.
- بدانند قبل عبور از خیابان باید بایستند، نگاه کنند و گوش دهند.
- بدانند کودکان کوچک توسط رانندگان همیشه قابل دیده شدن نیستند.
- بدانند ممکن است به طور غیر منتظره با خودرو‌ها مواجه شوند.
- قبل از هر چیز دیگر نحوه استفاده از خط‌کشی‌های عابر پیاده را یاد بگیرند.
- از ایمن‌ترین محل عبور از خیابان در نزدیکی خانه‌شان آگاه باشند.
** کودکان ۵ تا ۷ سال:
به این گروه سنی، برای حفظ ایمنی‌شان باید مسئولیت بیشتری داده شود.
- بهتر است کودکان در کنارخیابان‌های شلوغ تنها نباشند.
- دایره لغات ایمنی ترافیک آن‌ها وسعت داده شود.
- افرادی که می‌توانند آن‌ها را در عبور از خیابان کمک کنند، تشخیص داده و آن‌ها را پیدا کنند.
- بدانند چگونه و کجا به طور ایمن بازی کنند.
- جهت ترافیک را با دیدن و شنیدن تشخیص دهند.
- قبل عبور از خیابان کجا بایستند و گوش دهند و کوتاه‌ترین فاصله را برای رد شدن مستقیم از خیابان انتخاب کنند.
- در صورت امکان، از خط‌کشی‌های عابرپیاده و علامت‌گذاری شده استفاده کنند.
- چگونه از چراغ‌های راهنمایی استفاده کنند.
- شیوه رفت و آمد ایمن به مدرسه را آموزش ببینند.
- از خطرات دیده نشدن یا ندیدن سایر عوامل ترافیکی به‌دلیل وجود ماشین‌های عظیم‌الجثه آگاهی پیدا کنند.
- بدانند تصادف ممکن است منجر به جرح و مرگ شود.
** کودکان ۸ تا ۱۲ سال:
از این گروه کودکان انتظار می‌رود توانایی رویارویی با خطر ترافیک را به تنهایی داشته باشند، بنابراین لازم است نکات زیر را یاد بگیرند:
- مکان‌های ایمن برای بازی کردن را تشخیص دهند و آن‌ها را به کودکان کوچک‌تر توصیه کنند.
- نیاز به دیده شدن در نزدیکی و داخل ترافیک را درک کنند و در مورد خطرات خودرو‌های بزرگ و نحوه عبور از خیابان آگاه باشند.
- مفهوم چراغ‌های راهنمایی، تابلو‌های مسیر، خط‌کشی‌ها و علاماتی را که رانندگان و پلیس می‌دهند درک کنند.
- اینکه باید از کدامیک از تابلو‌های مسیر پیروی کنند، کدامیک هشدار دهنده و کدامیک اطلاعاتی هستند را درک کنند.
- مفاهیم قابلیت دیده شدن، وضوح، هوای متغیر، کنترل خودرو و ترمز گرفتن را درک کنند.
- از اینکه کاربران راه همیشه قوانین ترافیکی را رعایت نمی‌کنند، آگاه شوند.
- نیاز‌های گروه‌های خاص مانند افراد بسیار خردسال، پیر و ناتوان را درک کنند.
- عواملی نظیر الکل، مواد مخدر و ارتباط آن‌ها با تصادفات را درک کنند.
- نتایج سریع و بلندمدت تصادفات را درک کنند.
- از اهمیت وجود خیابان‌های امن در نزدیکی مدرسه در زمان تغییر مدرسه‌شان آگاه باشند.
** نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ سال:
از این گروه به عنوان بزرگسالان کوچک یاد می‌شود. آن‌ها یاد می‌گیرند:
- خودشان به خوبی و در ایمنی کامل با وسایل حمل و نقل عمومی، سفر‌های درون شهری را انجام دهند.
- در خیابان دوچرخه سواری کنند.
- با مقررات عبور و مرور در بزرگراه‌ها آشنا شوند.
- دلایل تصادفات و چگونگی ایفای نقش در کاهش خطرات را بدانند.
- با دیدن ترافیک قادر به تشخیص سرعت‌ها و فواصل باشند.
- با قوانین و مقررات مهم و مسئولیت‌های یک کاربر راه در مقابل سایرین آشنا باشند.
- اصول ساده کمک‌های اولیه را بدانند.
** اهمیت آموزش در خانه، مدرسه و مراکز فرهنگی
آموزش این نکات در هر گروه سنی بر عهده نهاد‌هایی از جمله خانواده، مهد و مدرسه است و در کنار آن‌ها مراکزی از جمله فرهنگسراها، سرا‌های محلات و خانه فرهنگ‌ها نیز نقش بسزایی دارند. به عنوان مثال خانه فرهنگ امام علی (ع) در منطقه ۱۸ برنامه‌های مختلفی برای کودکان و نوجوانان در بخش آموزش فرهنگ ترافیک از جمله آشنایی کودکان با مفهوم راهنمایی رانندگی، عابر پیاده، چراغ راهنمایی و... با شعر و بازی خلاقیت دارد که زیر نظر مربیان انجام می‌شود. بی‌تردید آموزش در ترویج هر نوع فعالیت و آموزه‌های فرهنگی نقش بسزایی دارد و بدیهی است خانه و مدرسه به‌عنوان نخستین پایگاه‌های تربیتی هر فرد در این میان حائز اهمیت و نقش پررنگ‌تری هستند. ارائه آموزه‌های رفتاری درست و مناسب در حوزه ایمنی حمل و نقل از سوی والدین در خانه و تربیت صحیح کودکان و نوجوانان در مدرسه قطعاً به ارتقای سطح ایمنی در حوزه حمل و نقل کمک شایانی خواهد کرد. خانواده‌ها باید وظیفه خود را در قبال ایمنی کودکان به خوبی بدانند و ابتدا خودشان عامل به عمل باشند. متأسفانه بخش اعظمی از والدین از آگاهی مناسب در این خصوص برخوردار نیستند. آموزش ندیدن صحیح و کافی در این خصوص موجب لطمات و خسارت‌های بسیاری در حوزه تردد ایمن کودکان در سال‌های اخیر شده است و قطعاً نقش رسانه‌های گروهی اعم از دیداری، شنیداری و نوشتاری در آگاهی بخشی به افراد نباید مورد غفلت قرار گیرد.