اهمیت درک دوقطبی جبر و اختیار در تن دادن به اسارت و بندگی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، بیست و سومین نشست عصرانه با کتاب روز چهارشنبه ۲۱ شهریورماه با خوانش و بررسی داستان کوتاه «کبوتران ایلیا» اثر هانس بندر در فرهنگسرای فردوس برگزار شد.

در آغاز این نشست که با حضور بهبد بهلولی کارشناس و منتقد ادبی برگزار شد، داستان کوتاه «کبوتران ایلیا» اثر هانس بِندِر، نویسندۀ دادائیست معاصر ادبیات آلمان به صورت جمع‌خوانی خوانده شد و پس از آن توسط اعضای کانون ادبی و کارشناس برنامه تحلیل و بررسی شد.

بهلولی در ارتباط با پیوند‌های محتوایی اثر به عنوان وجه قالب کلّیت داستان در این برنامه گفت: «کبوتران ایلیا» بر خلاف تصور، عامیانه‌تر و در میزانی به غایت همتراز با واقعیت‌های ظاهری داستان در نهی مقولۀ جنگ، رویکرد واقعی‌اش را در مورد مسئله‌ای والاتر؛ یعنی اسارت و بندگی در تمثیلی اعجاب‌انگیز و درون‌مایه محور به رخ می‌کشد.

به گفتۀ بهلولی، ترکیب واژگانی «کبوتران ایلیا» علاوه بر عنوان داستان، واگویۀ انزوای معنای اسارت در هیئت توصیف پرندگانی است که در آشیانۀ محصور به بام خانۀ یک رزمندۀ جنگی یا حتی با یک جانمایی درشت در عزلت ذهن مخاطب جای گرفته‌اند. کبوترانی که در بادیۀ پرتلاطم و پر تنش اسارت و بندگی، آنچنان خود را گمگشته ادراک می‌کنند که حتی هویتشان را نیز به دست باد می‌سپارند و مخاطب و حتی اثر نیز آنها را با صرف عنوان «کبوتران متعلق به ایلیا» یا «کبوتران تحت مالکیت ایلیا» به خاطر می‌آورد.

منتقد ادبی عصرانه با کتاب فردوس در خصوص نتیجه‌گیری نویسنده افزود: بندر در خاتمۀ این اثر با مساعدت از تمثیل عام جنبندگانی به مثابه کبوتران سرسپرده، بدون اینکه مقصودی برای واکاوی و شکافت مفاهیمی مانند جنگ، عصیان و ایضاح مفهومی ایشان داشته باشد، برای مقام مافوق این دو مفهوم؛ یعنی اسارت و بندگی، در دادگاه فلسفی حکم قطعی صادر می‌کند که آن همانا تباهی و اضمحلال است.

دبیر کانون ادبی فردوس در پایان نتیجه‌گیری کرد که آنچه از برونداد معنایی این اثر و پس از درک تمثیل روایی آن و بعد از عبور از نهلیسم بنیادینش ادراک می‌شود، اهمیت درک دوقطبی جبر و اختیار در وادادن به این اسارت و بندگی است. اوج حسن اختیار را برای پرندگان، می‌توان در پرواز و کوچ دائمی‌شان از استعارۀ بام خانه و برای انسان، تمتع از عقلانیت و ادراک در مقام مقایسۀ میان صلح و مرگ برای گذار از مفهوم جنگ و ستیز استفهام کرد.

«هانس بندر» (۲۰۱۵-۱۹۱۹) نویسنده و ویراستار آلمانی را به ویژه در نوشتن داستان‌های کوتاه، بحق استاد می‌دانند؛ به طوری که نوشته‌های او حتی به کتاب‌های درسی کشور‌های آمریکا، هلند، دانمارک، ژاپن و ... راه یافته است. تعدادی از داستان‌های کوتاه هانس بندر در نشریات و مجموعه‌هایی از آثار نویسندگان برجسته‌ی آلمانی، از جمله «اولین عشق من» و «چهره‌ی غمگین من» به فارسی ترجمه و منتشر شده است. بندر درباره‌ی موضوعات آثارش می‌گوید: «من موقعیت‌هایی را به تصویر کشیدم که می‌توانستم درباره‌ی آنها با ایمان و اعتقاد کامل سخن بگویم ... پایان هیچ یک از داستان‌های من چنان نیست که بتوان آن را پوچ نامید».

سبک بندر در نگارش، ساده و دلنشین و روان و در عین حال از استواری کلام برخوردار است. از میان داستان‌های کوتاهش، داستان «کبوتر‌های ایلیا» جزء آثار برجسته‌ی اوست.

«عصرانه با کتاب» چهارشنبه‌های هر دو هفته یک بار، از ساعت ۱۶.۳۰ در فرهنگسرای فردوس میزبان دوستداران کتاب و کتابخوانی خواهد بود و حضور در آن برای عموم آزاد است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای حضور در این برنامه به فرهنگسرای فردوس، واقع در فلکۀ دوم صادقیه، بلوار فردوس شرق، بعد از خیابان شهید سلیمی جهرمی، کتابخانه فردوس مراجعه کنند. برای اطلاعات بیشتر به نشانی ferdos.farhangsara در شبکه‌های اجتماعی مراجعه فرمایید یا با شماره تلفن ۴۴۰۸۱۰۴۳ تماس بگیرید.