انتقاد از توسعه آموزش واپس‌گرا در موسیقی/ کلیدواژه مهم حسین علیزاده

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، مراسم رونمایی از مجموعه آموزشی و پژوهشی «دستگاه های موسیقی ایران» شامگاه روز شنبه سی و یکم شهریور با حضور تعدادی از هنرمندان برگزیده موسیقی سینما و تئاتر در فرهنگسرای ارسباران تهران برگزار شد.

داوود گنجه‌ای، محمود دولت آبادی، علی اکبر شکارچی، حمیدرضا دیبازر، علی جعفری پویان، محمدمهدی گورنگی، نیما جوان، سهراب سلیمی، محمدعلی مراتی از جمله هنرمندانی هستند که در این مراسم حضور داشتند.

در ابتدای این برنامه که اجرای آن بر عهده سید عباس سجادی بود، قطعه پیش درآمد اصفهان از پروژه دستگاه های موسیقی ایران برای مخاطبان اجرا شد. پس از این بخش بود که نمایندگان موسسه حامی پروژه به ارایه گزارشی از روند ساخت این آلبوم پرداختند.

هنگام نوشیدن چای این موسیقی را بشنوید

علی بوستان مدیر تولید پروژه دستگاه های موسیقی ایران هم ضمن ارائه گزارشی از روند ساخت پروژه که در نشست خبری پروژه نیز درباره آنها توضیحاتی ارائه داده بود، گفت: این پروژه در سخت‌ترین شرایط ممکن تولید شد و من هر چه قدر از سختی های این پروژه بگویم واقعا سخت است. اما آنچه در این عرصه پیش روی مخاطبان گرفته می‌تواند یکی از مهم‌ترین پروژه‌های موسیقی در کشورمان باشد که بیش از ۱۰۰ نفر در تولید آن مشارکت داشتند.

حامی حقیقی مدیر صدای پروژه هم ضمن ارایه توضیحاتی از روند فنی پروژه عنوان کرد: متوجه حس و حال این آلبوم می شوید. این آثار به شکلی تولید شده اند که شما می توانید فارغ از مسائل آموزشی از شنیدن آن لذت ببرید. وقتی این موسیقی را می‌شنوید با یک چایی در دست بشنوید چون به محض شنیدن آن دیگر چایی نمی خورید و مجذوب شنیدن آن می شوید. شما در این آلبوم به کنسرتی آمدید که فقط برای شما ضبط شده است.
پس صحبت های حقیقی و قرائت متنی در تجلیل از حسین علیزاده، نماهنگی به یاد مرحوم نسترن هاشمی نوازنده فقید سنتور که در پروژه «دستگاه های موسیقی ایران» نیز حضور داشت؛ برای حاضران در سالن نمایش داده شد.

پخش قطعه موسیقایی آوازی «لیلی و مجنون» از این پروژه با صدای مهدی امانی ادامه دهنده این مراسم بود. مستندی به نام «سرشک دیدار» مشتمل بر دیدار حسین علیزاده با محمدرضا شفیعی کدکنی نیز در مراسم پخش شد که نمایش آن با استقبال مخاطبان حاضر در سالن رو به رو شد.

سیروس جمالی نوازنده تار، مدرس معماری و شاعر پروژه دستگاه های موسیقی ایران هم در ادامه این مراسم ضمن ارائه توضیحاتی درباره حضورش در این مجموعه گفت: برای نسل من که ردیف موسیقی را به شکل کلاسیک آموزش دیدیم ماجرا گونه ای است که آن را به عنوان یک گنجینه یاد می کنیم. چنین عنصری به عنوان یک چشمه مشتقاتی دارد که ما نوازندگان آن را در اجراهایمان استقاده می کنیم.

دوران تلخ کرونا که منجر به بودن و سرودن شد

وی افزود: اگر در برهه‌های زمانی اثری ارائه شود ماجرا متفاوت می شود. در این پروژه زمان و مکان و مخاطبان با نسبت دوران تاریخی گذشته ردیف تعییر کرده است. یک اثر هنری وقتی کاملا بدون تغییر به مخاطبان ارائه شود تاثیر آن دوران را ندارد موضوعی که هدف اصلی این پروژه بوده است.

این شاعر بیان کرد: چنین پروژه زیبایی یکی از سطوح زیبای زمانه ماست که عوامل مختلفی روی آن تاثیر داشتند. بخش عمده خلق این اثر متعلق به دوره تعلیق ما انسان ها بود که منجر به کاهش مناسبات اجتماعی شد. دوران تلخ کرونا که منجر به بودن و سرودن شد. ما ساعت ها با هم حضور داشتیم و صحبت می کردیم تا کار به هر نحوی پیش برود.

وی افزود: حسین علیزاده هنرمندی است که من شاگرد مکتب او بودم و امروز فرصت کردم که در هم جواری او حضور داشته باشم. در حوزه شعر این پروژه هم من مجبور بودن موانع در ذهنم را تبدیل به شعر کنم که قطعا برایم تجربه ارزشمندی بود. حسین علیزاده دل و دستم را کاملا آزاد گذاشت و گرچه همیشه از من جلو بود اما توان حیرت انگیزش همیشه همراهم بود تا کار زودتر انجام شود. من مطمئنم چندین سال که بگذرد می توانیم به واسطه همین آلبوم هم‌دیگر را ببینیم و اگر بتوانیم به واسطه این آلبوم عاشقی را به معشوق برسانیم کارمان را انجام داده ایم.

جمالی بعد از صحبت هایش متنی را در تجلیل از حسین علیزاده قرائت کرد. پخش فیلمی‌از دیدار کیهان کلهر با حسین علیزاده هم بخش دیگری از مراسم رونمایی از پروژه دستگاه های موسیقی ایران بود که این بخش نیز به شدت مورد توجه قرار گرفت. در این فیلم کیهان کلهر از اهمیت تولید این پروژه برای یادگیری الفبای موسیقی ایرانی صحبت کرده بود.

سخنی با هنرمندان جوان موسیقی

حسین علیزاده مدیر هنری پروژه «دستگاه های موسیقی ایران» هم در بخش پایانی مراسم ضمن قدردانی از دست اندرکاران برگزاری این برنامه بیان کرد: به یک جمع آشنا سلام می کنم که برای من یک خانواده بزرگ هستند. عزیزانی که وقتی رو به روی آنها قرار می گیرم گویی در بهشت هستم و ببخشید که اسم من در این مراسم زیاد گفته شد.

وی افزود: صحبت هایم را با اسم هوشنگ ظریف آغاز می کنم که همواره منقلبم می کند. روی صحبت من با شما هنرمندان جوانی است که از آنها یاد می گیرم که همواره از تجربیات خود با دیگران عشق و درس بگیرید. وقتی من در عرصه ای از زندگی ام در محضر استادانی چون هوشنگ ظریف درس موسیقی گرفتم نکات زیادی دریافت کردم و همیشه هرجا برای سخنرانی می روم به این موضوع می پردازم که این عشق چگونه در موسیقی پدیدار می شود.

علیزاده اظهار کرد: زندگی واژه بزرگی است که اگر آن را درک کنیم در همه جا با ما هست. وقتی من در این کار با اتکای به همین کلید واژه زندگی با نوازندگان و خوانندگان شروع به کار کردیم هر کسی با خود حامل پیام عشق بود. بزرگ ترین دردسر ما این است که تنها با اسم و کلمه امید به عنوان بهترین کلید سروکار نداریم و روزهایی که بچه ها می‌آمدند موجی از عشق و امید همراه ما بود. مسیری که برایش دلتنگم و به زودی هم با آنها دوباره کار می کنم.

علیزاده تصریح کرد: ما باید به آینده نگاه کنیم و امیدوار باشیم. این کارها هیچ وقت تمام نمی شود. این کار دیگر نیازی به کار اداری ندارد. وقتی ما تنها نباشیم و نیروی در کنار هم باشیم می توانیم خلق کنیم.

جهان‌بینی هنرمندان موسیقی دیگر مرز ندارد

وی با ارایه توضیحاتی از آن چه برای این آلبوم رخ داده و در نشست خبری درباره آن توضیح داده بود، بیان کرد: در تاریخ موسیقی ایرانی همواره برای حفظ و حراست موسیقی صحبت های فراوانی مطرح می شود. ردیف هم جزوی از این تاریخ موسیقی است که در اشکال مختلف ارائه شده اند.

علیزاده ادامه داد: متاسفانه در موسیقی ایرانی به دلیل نگرشی مبتنی بر آموزش واپس گرا شرایط به گونه ای نامناسب است. وقتی ردیف های موسیقی بتواند فرهنگ موسیقی غیر واپس گرا را بسازد ما کارمان را انجام داده ایم. کاری که پدیده قلدری در ادبیات انجام داده و ما نمی توانیم درباره آن حرف بزنیم.

وی تاکید کرد: این کار قطعا کار آخر من نیست ولی تلاشی است از سوی یک موسیقیدان ایرانی که تلاش کرده به همه فرهنگ ها توجه کند. پس من موسیقیدان سنتی نیستم. برای من نگاه هویتی به موسیقی مهم است که متاسفانه در این سال‌ها برخورد های خوبی با آن نمی شود. ردیف مقوله صبح تا شب برای موسیقی ایرانی نیست. پس هر کسی ردیف کار کرد اولین چیزی که باید یاد بگیرد این است که چگونه از آن خارج شود. این یک توانایی است و باید نوازندگان امروزی هارمونی خودشان را به آن وارد کنند.

این آهنگساز در بخش پایانی صحبت های خود عنوان کرد: امروز جهان بینی هنرمندان موسیقی دیگر مرز ندارد. ما امروز در یک دهکده جهانی هستیم که حصاری ندارد و هنرمندان ما در هر دوره تاریخی که حضور داشتند تاثیرات خود را منطبق بر روز به جای گذاشتند. ما امروز عشق داریم که در هر شرایطی به عنوان یک ثروت محسوب می شود و ماجرای ردیف هم از این قاعده مستثنی نیست چون واژه امید عینیت پیدا کرده است.

در پایان این مراسم، مستندی نیز از روند تولید این پروژه موسیقایی پخش شد.