«میزها و دیوارها»؛ تأملی دربارۀ اجزای دفتر کار
کتاب «میزها و دیوارها» تأملی است عمیق و همزمان بازیگوشانه دربارۀ فضا، اشیا و سلسله مراتب دفتری به قلم شیلا لایمینگ جستارنویس آمریکایی.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر به نقل از خبرگزاری ایرنا، «این کتاب تلاشی است برای رویارویی با معانی متعدد دفتر کار تاریخچه آن آینده اش در عصر دگرگونی پیوسته و سپس، احتمالاً افول آن کتاب در بحث درباره عوامل متعدد و تو در توی سهیم در این زوال، از تفسیرهایی خاص دفاع می‌کند و همزمان دلبستگی عمیق و شخصی آدم‌ها به دفتر کارشان و کیفیت این دلبستگی را به رسمیت می‌شناسد. بنابراین این کتاب نمی‌خواهد تاریخچه جامع دفترهای کار و فضای دفتری را شرح دهد بلکه تأملی است مفصل درباره نقشی که این دفترها در فرهنگ، در زندگی شخصی بسیاری از آدم ها و تا حدی در زندگی خود من بازی کرده‌اند». این معرفی را شیلا لایمینگ نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه آمریکایی در مقدمه کتاب خود با نام «میزها و دیوارها» نوشته است.
وقتی عبارت «دفتر کار» را می‌شنوید چه تصویری در ذهن‌تان نقش می‌بندد؟ برای قدیمی‌ترها این تصویر احتمالاً خاطرۀ اتاق‌های شلوغ، مهتابی‌های نیمه‌سوخته، کیف‌های سامسونت یا چرم، میز و صندلی‌های فلزی و پنکه‌های سقفی را زنده می‌کند. دفترهایی که معادل کار روتین، کاغذبازی و بوروکراسی بودند. برای نسل‌های جدیدتر دفتر کار یعنی فضای کوچک میان پارتیشن‌ها، کوله‌پشتی، کامپیوتر و لپ‌تاپ، و جلسات ایده‌پردازی. جایی که نظام اداری ظاهراً اهمیتی ندارد و خلاقیت و ایده حرف اول را می‌زنند. اما در سال‌های اخیر حتی این تصویر مدرن هم تا حد زیادی مخدوش شده. ظهور فناوری هوش مصنوعی و همه‌گیری کرونا دو اتفاق مهم و سرنوشت‌ساز در تاریخ دفترهای کار بودند؛ پیامد این دو، دورکاری بخش قابل توجهی از نیروها و حذف برخی از جایگاه‌های کاری بود که در نهایت شکل و شمایل «آفیس»ها را هم متحول کرد. چیزی که باعث شده حالا با این پرسش مواجه شویم که آیندۀ دفترهای کار چه می‌شود؟ آیا زنده می‌مانند؟ لایمینگ در کتابش به دنبال پاسخ همین سؤال است. برای رسیدن به جواب، او به گذشته و دورۀ شکل‌گیری دفترهای کار می‌رود و روند تکامل این دفترها، ظهور مفهوم فرهنگ سازمانی و از همه مهم‌تر، تجربیات انسانی کارکنان در محیط کار را مرور می‌کند.
در بخش دیگری از مقدمه این کتاب در صفحه ۲۰ و ۲۱ می‌خوانیم:
«به هر حال مدت‌هاست که به پایان عمر دفتر کار نزدیک می شویم. مجموعه برنامه های کاربردی با مسمای مایکروسافت آفیس که برای افزایش بهره‌وری و آسان کردن کار در دفترهای امروزی طراحی شده نخستین بار در سال ۱۹۸۸ با این وعده به بازار آمد که دفتر کاری سیار و نرم افزار مبنا فراهم می‌کند. برای همین هم انواع دستگاه‌ها و وظایف معمول اداری را در خود گنجاند، مثلاً ابزارهای محاسبه (در اِکسل) ابزارهای واژه پردازی (در وُرد) و حتی ابزارهای حروف چینی و طراحی گرافیک لازم برای تبلیغات در پاورپوینت حالا آفیس ۳۶۵، نسخه به روز شده این مجموعه در ازای پرداخت حق عضویت دسترسی ابری به این ابزارها و ابزارهای دیگر را فراهم می‌کند و بیش از یک میلیارد کاربر در سرتاسر جهان دارد. کامپیوترهای ما دفتر کارمان شده اند پس دیگر چه نیازی به دفتر کار است؟»
لایمینگ بیشتر شهرتش را مدیون کندوکاو در ادبیات برای شناخت «نهاد»هایی مثل دفتر کار و کتابخانه است. او می‌گوید در حین همین پژوهش‌ها بود که «آفیس»های مدرن توجهش را جلب کرد؛ کافه/باشگاه/مکان‌های اشتراکی‌ای که کارمندان برای بودن در آن پول می‌دهند. چیزی که ظاهراً با ماهیت کار و دفتر کار در تضاد است. همین بهانه‌ای شد تا او در مورد این دفترها بیشتر جست‌وجو کند. لایمینگ در کتاب «میزها و دیوارها» نشان می‌دهد که هیچ‌چیز در رابطه با فضا، اشیا، سلسله‌مراتب دفتر کار و فرهنگ آن اتفاقی نیست: می‌توان با دقت در اندازۀ اتاق و وسایل درونش – حتی با دیدن شئی به سادگی زیرسیگاری – به شکاف میان کارکنان دفتر پی بُرد. یا بررسی فرم آسمان‌خراش‌های اداری گونه‌ای تبعیض نژادی و اعمال سلسه‌مراتب را برملا می‌کند. حتی این‌که زنان مجبورند در فضایی باز و در دیدرس مردان کار کنند تا حد زیادی به خاطر تبعیض جنسیتی است و نگاه نابرابر مدیران به منشی‌ها و کارکنان زن را نشان می‌دهد. لایمینگ تمام این موضوعات را با لحنی ساده و صمیمی و گاهی سرخوشانه مطرح می‌کند و برای توضیح‌شان از کتاب‌های داستانی و فیلم‌ها و سریال‌های آشنا و مطرح کمک می‌گیرد و به آن‌ها استناد می‌کند؛ آثاری مثل «بارتلبی محرر»، جانشین هادساکر، آپارتمان، مَدمِن و آفیس.
«دفتر کار به منزلۀ فضا»، «دفتر کار به منزلۀ موزۀ اشیا»، « دفتر کار به منزلۀ سلسله‌مراتب» و «دیگر چه نیازی به دفتر کار؟» چهار فصل کتاب «میزها و دیوارها» با زیر عنوان «آیا دفترهای کار زنده می‌مانند؟» را تشکیل می‌دهند. این اثر را نشر اطراف با ترجمه مریم پوراسماعیل در ۱۶۸ صفحه و قطع رقعی منتشر کرده است.
کتاب میزها و دیوارها همزمان عمیق و بازیگوشانه است. لایمینگ در کنار تأمل دربارۀ فلسفۀ دفترها و رابطۀ انسان با آن، به جنبه‌های سرخوش و حواشی آن هم می‌پردازد؛ چیزهایی همچون روابط میان کارمندها، صعودها و سقوط‌های ناگهانی در سلسله‌مراتب اداری یا توصیف دفترهای پردنگ‌وفنگ و متظاهرانۀ ابرشرکت آمازون. این کتاب اثری در ستایش مکان‌ها و کارمندان و اشیایی است که دفترها را خلق کردند و به آن زندگی بخشیدند.