زاکانی در همایش ملی سیاستگذاری و حکمرانی شهری:
راهکار حل مشکلات، مشارکت دادن مردم در امور است
شهردار تهران در همایش ملی سیاستگذاری و حکمرانی شهری که سه شنبه، ۲۰ آبان در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به تشکیل ۱۳ جلسه مفصل برای تبادل نظر، اظهار داشت: حاصل این جلسات، به اشتراک گذاری اندیشه‌ها در فضایی نقادانه و تحسین‌برانگیز بود که به اصلاح رویه‌ها کمک کرد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر به نقل از خبرگزاری صدا وسیما، علیرضا زاکانی، با اشاره به برخی مشکلات و ناترازی‌ها در کشور، گفت: حل مسائل تنها با اندیشه، فکر، اراده و مشارکت امکان‌پذیر است. ما باید دایره مشارکت را باز کنیم و برای آن الگو‌های مختلفی تعریف کنیم.
وی افزود: موضوع حکمرانی، مشارکت و حضور مردم از جمله محور‌هایی است که زمینه تحقق بسیاری از اهداف جامعه را فراهم می‌کند. اگر مدیران کشور بتوانند این ظرفیت‌ها را به درستی به‌کار گیرند، بسیاری از گره‌های موجود در اداره جامعه گشوده خواهد شد.
شهردار تهران تأکید کرد: هر جا که به مردم اعتماد شد، نتایج بزرگ و ماندگار به دست آمد. مدیران باید با واگذاری واقعی امور به مردم و ایجاد بستر‌های مشارکت، بار اداره کشور را سبک کنند؛ چرا که سپردن این بار سنگین بدون همراهی مردم نه‌تنها دشوار، بلکه غیرممکن است
مشارکت مردم در تصمیم‌سازی‌ها از ضروریات حکمرانی مؤثر است
زاکانی ادامه داد: مشارکت مردم در تصمیم‌سازی‌ها و ورود آنان به میدان عمل از ضروریات حکمرانی مؤثر است. باید به مردم میدان داد تا در تصمیم‌گیری‌ها نقش‌آفرینی کنند، مسیر حرکت را مشخص کنند و خود به‌صورت فعال در اداره امور مشارکت داشته باشند تا کشور بتواند در کوتاه‌ترین مسیر ممکن به اهداف خود برسد.
وی با اشاره به وضعیت اقتصادی کشور افزود: امروز ایران با ناترازی‌های گوناگونی مواجه است که ریشه آن به مسیر غلطی برمی‌گردد که ده‌ها سال پیش آغاز شد؛ مسیری که بر پایه برداشت بی‌محابا از منابع و هزینه‌کرد آنها بدون تبدیل به سرمایه شکل گرفت. این نگاه هنوز هم در برخی بخش‌ها ادامه دارد و اجازه نداده نظام اقتصادی کشور به پایداری برسد.
زاکانی تصریح کرد: در نگاه درست، منابع باید به سرمایه تبدیل شوند و این سرمایه‌ها در مسیر توسعه زیرساخت‌ها و توانمندسازی کشور به‌کار گرفته شوند. اگر این رویکرد جایگزین نگاه مصرفی شود، بخش عمده‌ای از مشکلات اقتصادی برطرف خواهد شد.
مصرف آب روزانه در تهران معادل نیاز ۲۴ میلیون نفر است
شهردار تهران با اشاره به موضوع مدیریت منابع آبی اشاره کرد و گفت: بر اساس اعلام وزارت نیرو، مصرف آب در تهران روزانه معادل نیاز ۲۴ میلیون نفر است، در حالی که جمعیت تهران کمتر از ۱۰ میلیون نفر است. این یعنی در مصرف آب، ۳۰ تا ۵۰ درصد بیش از ظرفیت واقعی مصرف می‌کنیم و باید با اصلاح الگوی مصرف و مدیریت هوشمند منابع، از هدررفت جلوگیری کنیم.
وی تأکید کرد: اصلاح الگوی حکمرانی و بازنگری در شیوه مدیریت منابع، به‌ویژه در حوزه آب و انرژی، یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای بازگرداندن تعادل به اقتصاد کشور است.
زاکانی با اشاره به ضرورت اصلاح ساختار‌های اقتصادی کشور گفت: سالانه در ایران حداقل ۱۳۷ میلیارد دلار یارانه پنهان انرژی پرداخت می‌شود؛ عددی بسیار سنگین که بخش بزرگی از منابع کشور را به خود اختصاص داده است.
وی افزود: در واقع حدود ۶۳ تا ۶۵ میلیارد دلار از این مبلغ مستقیماً به بخش‌های خاص تخصیص می‌یابد، در حالی که این یارانه‌ها عملاً به سود اقشار پردرآمد تمام می‌شود و عدالت اقتصادی را مخدوش می‌کند. این روند باید متوقف شود و به‌جای پرداخت یارانه غیرهدفمند، منابع به سمت تولید، زیرساخت و بهبود معیشت مردم هدایت شود.
زاکانی تأکید کرد: اگر بتوانیم در این بخش مسیر درستی اتخاذ کنیم، بسیاری از مشکلات ساختاری کشور برطرف می‌شود و افق جدیدی پیش روی توسعه ملی گشوده خواهد شد. اما تحقق این هدف نیازمند مشارکت واقعی مردم و استفاده از ظرفیت‌های مردمی است.
۵۱ درصد خانواده‌های تهرانی مستأجرند
شهردار تهران در ادامه به بحران مسکن اشاره کرد و گفت: امروز ۵۱ درصد خانواده‌های تهرانی مستأجرند و بخش عمده‌ای از درآمد آنها صرف اجاره‌بها می‌شود. وقتی خانواده‌ای از خانه خارج می‌شود تا قرارداد جدیدی امضا کند، در عمل با سنگین‌ترین هزینه موجود در سبد خانوار مواجه است.
وی با اشاره به آمار رسمی ثبت‌نام در طرح‌های تأمین مسکن افزود: طبق گزارش دستگاه‌های مسئول، ۸۵۰ هزار نفر در کشور برای دریافت مسکن ثبت‌نام کرده‌اند، اما تنها برای حدود ۷۲ هزار واحد تأمین انجام شده است. برای تأمین بقیه این نیاز، حدود ۱۸۲۹ همت منابع مالی مورد نیاز است که باید مشخص شود از چه مسیری قرار است تأمین شود.
زاکانی خاطرنشان کرد: مسئله مسکن از مهم‌ترین چالش‌های امروز کشور است و حل آن تنها با نگاه بلندمدت، مشارکت مردم و اصلاح سیاست‌های اقتصادی ممکن خواهد بود.
هم‌افزایی خوب دولت، شهرداری و مردم در بازسازی منازل آسیب دیده در جنگ
شهردار تهران با اشاره به ضرورت هم‌افزایی میان نهاد‌های مختلف اظهار کرد: برخی مشکلات تنها از مسیر مشارکت و همکاری میان نهاد‌ها حل می‌شود؛ گاهی میان مدیریت شهری و دولت، و گاهی میان دولت و مجلس.
وی با ذکر مثالی درباره بازسازی منازل آسیب‌دیده گفت: مدیریت شهری داوطلبانه مسئولیت بخشی از بازسازی‌ها را پذیرفت. در حالی که حدود ۹۵ درصد از آسیب‌دیدگی منازل مسکونی کشور مربوط به تهران است، دولت برای آن ۵ درصد دیگر در سایر استان‌ها تاکنون ۵۴۰۰ میلیارد تومان اختصاص داده، اما استقبال چندانی از اجرای طرح نشده است. در واقع، الگوی داوطلبانه‌ای که در تهران به‌کار گرفته شد، به‌خوبی نشان داد که همکاری دولت، شهرداری و مردم می‌تواند نتیجه‌بخش‌تر باشد.
سرمایه مردمی، عامل تحول اقتصادی
زاکانی افزود: در بخش آموزش و بهداشت نیز پیشنهاد کرده‌ایم با رویکردی مشارکتی عمل شود. به‌عنوان نمونه، مدارس فرسوده که دارای دارایی و ارزش مشخصی هستند می‌توانند در طرح‌های نوسازی وارد شوند. اگر ارزش املاک مدارس بیش از هزینه ساخت بود، درآمد آن در اختیار آموزش و پرورش قرار گیرد و اگر کمتر بود، دولت مابه‌التفاوت را جبران کند. این مدل نوعی مشارکت میان دولت و مدیریت شهری از مسیر مردم است.
شهردار تهران در ادامه درباره اصلاح الگوی مصرف انرژی گفت: هیچ راهی جز همراهی مردم وجود ندارد. هر اندازه مردم از انرژی‌های آلاینده به سمت انرژی‌های پاک حرکت کنند و در مصرف انرژی صرفه‌جویی نمایند، منافع مستقیم آن را در زندگی خود خواهند دید. با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، امکان ثبت و بازگشت دقیق منافع حاصل از صرفه‌جویی به خانوار‌ها وجود دارد و این مسیر کاملاً قابل اجراست.
وی تصریح کرد: برآورد‌ها نشان می‌دهد حدود ۱۳ هزار میلیارد دلار معادل نقدینگی ارزی و دارایی‌های نقدی در دست مردم است؛ اگر سازوکار مشارکت مردمی به درستی شکل بگیرد، همین سرمایه مردمی می‌تواند عامل تحول اقتصادی شود.
زاکانی تأکید کرد: عدالت در جامعه یعنی اینکه فرصت‌ها به‌صورت برابر در اختیار همگان قرار گیرد. اگر کسی توان پیشرفت دارد، باید مسیر برایش باز باشد، و اگر فردی در نقطه‌ای عقب‌تر قرار دارد، نظام حکمرانی باید با ایجاد زیست‌بوم عادلانه، امکان حرکت و رشد را برای او نیز فراهم کند.
در تهران بیش از سه هزار و ۵۰۰ مدیر محله انتخاب شده‌اند
شهردار تهران با بیان اینکه بافت‌های فرسوده یکی از اصلی‌ترین چالش‌های شهری کشور هستند، اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۱۷۰ هزار هکتار از بافت‌های کشور ناپایدار و نیازمند بازسازی است. اگر دولت شرایط و ضوابط طرح‌های تفصیلی را تسهیل کند و در این مسیر متعهد شود، می‌توان ظرف ۱۵ سال بخش قابل‌توجهی از این بافت‌ها را به مسکن اجتماعی و ایمن تبدیل کرد.
وی افزود: مسیر فعلی مدیریت شهری در تهران بر پایه مشارکت مردم و هم‌آفرینی با جامعه محلی است. اعتقاد ما بر این است که بدون حضور مردم، بازآفرینی شهری ممکن نیست. نخستین گام در این زمینه، تقویت نقش مدیران محلات و چهره‌های اثرگذار در تصمیم‌سازی‌های شهری است.
زاکانی گفت: در حال حاضر در تهران بیش از سه هزار و پانصد مدیر محله انتخاب شده‌اند که هر یک از آنان به‌عنوان حلقه ارتباطی میان مردم و مدیریت شهری عمل می‌کنند. این مدیران از میان گروه‌های مختلف اجتماعی همچون معلمان، اساتید دانشگاه، روحانیون، ورزشکاران، هنرمندان و فعالان جهادی انتخاب شده‌اند و وظیفه هدایت، نظارت و پیگیری امور محلی را بر عهده دارند.
شهردار تهران تأکید کرد: اگر بخواهیم در موضوعاتی مانند فرهنگ مصرف آب، نظافت شهری و ارتقای رفتار اجتماعی موفق عمل کنیم، باید از ظرفیت همین نخبگان و مدیران محلات بهره ببریم. این همان مدلی است که می‌تواند حکمرانی محلی را تقویت کند.
وی با اشاره به نقش نخبگان علمی در تصمیم‌سازی‌های شهری افزود: از ابتدای آغاز مسئولیت در شهرداری تهران، تلاش شد تا ارتباط مؤثری با مراکز علمی کشور برقرار شود. نخستین اقدام، تدوین بسته‌های فکری و آغاز گفت‌و‌گو‌های تخصصی با دانشگاه‌ها بود. در این راستا جلساتی در دانشگاه شریف، امیرکبیر و دیگر مراکز علمی برگزار شد که هر جلسه سه تا چهار ساعت به طول انجامید و با حضور رؤسای دانشگاه‌ها، استادان و اعضای هیئت علمی همراه بود.
شهردار تهران گفت: هدف این است که یک میدان عملی طراحی شود که در آن هر شهروند احساس کند مشارکتش مؤثر است؛ مشارکتی که هم در طراحی برنامه‌ها، هم در اجرا و هم در نظارت و سنجش نتایج نقش‌آفرین باشد و بازخورد آن را به‌صورت ملموس ببیند. اگر بتوانیم این مدل را در تهران پیاده کنیم، اثر آن در کل کشور قابل مشاهده خواهد بود.
با مشارکت مردم و نخبگان محلی الگوی موثر مدیریتی تولید کنیم
زاکانی افزود: تهران ظرفیتی بی‌نظیر دارد؛ هم مشکلات جدی و هم فرصت‌های بزرگ. ما باید ظرفیت‌ها را در خدمت حل مشکلات قرار دهیم و از دل تهدیدات، فرصت بسازیم. با مشارکت مردم و هم‌آفرینی نخبگان محلی می‌توانیم الگو‌های مؤثر مدیریتی تولید کنیم که در سطوح ملی بازتولید شود.
شهردار تهران در ادامه با تشریح نمونه‌ای از رویکرد مشارکتی گفت: اگر مردم و نهاد‌ها وارد فرآیند شوند (از مدیر مدرسه و استاد دانشگاه تا فعالان جهادی و هنرمندان محله) می‌توانیم کار‌های اجرایی و فرهنگی را به‌خوبی جلو ببریم. هم‌افزایی با نخبگان و تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز محلی، کیفیت تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌ها را افزایش می‌دهد.
وی تأکید کرد: نتایج این رویکرد عملی است؛ می‌توانیم مصرف انرژی را به‌طور چشمگیری کاهش دهیم (در برخی برنامه‌ها هدف کاهش بین ۳۰ تا ۷۰ درصد مطرح است) و اثر اقتصادی آن را در قبض‌ها و هزینه خانوار‌ها مشاهده کنیم. به‌گفته زاکانی، با اجرای مکانیزم‌های دقیق و فناوری‌های نوین، کاهش مصرف می‌تواند ظرف یک تا دو سال باعث شود خانوار‌ها کاهش قابل‌توجهی را در هزینه‌های ماهانه‌شان تجربه کنند؛ همچنین صرفه‌جویی در برق و انرژی به‌صورت متراژ مصرف (مثلاً ده‌ها مگاوات) قابل محاسبه خواهد بود.
زاکانی در پایان گفت: اگر سازوکار‌های مشارکت و نظارت مردمی را تقویت کنیم و فرصت‌های برابر برای همه فراهم شود، نه‌تنها استقلال سیاسی و فرهنگی و اقتصادی تقویت می‌شود، بلکه از ظرفیت مردمی برای مدیریت بحران‌ها و ساختن آینده بهتر بهره خواهیم برد.
در جنگ ۱۲ روزه، حدود ۹۵ درصد از آسیب‌ها در مناطق مسکونی تهران بود
علیرضا زاکانی، شهردار تهران در حاشیه همایش ملی سیاست گذاری و حکمرانی شهر گفت: در این جنگ ۱۲ روزه، حدود ۹۵ درصد از آسیب‌ها در مناطق مسکونی تهران و تنها ۵ درصد در سایر نقاط کشور رخ داد. در این زمینه، ما با دولت همکاری و مسئولیت مشترک پذیرفتیم و بر اساس ظرفیت‌های موجود در تهران و به‌ویژه توان و مشارکت مردم، طراحی دقیقی انجام شد.
وی افزود: در ۴۸ ساعت گذشته، گزارش نهایی از دستیاری که مسئول پیگیری این موضوع بود، دریافت کردم. طبق این گزارش، تمام کار‌های مربوط به ۸۵۲۰ واحد مسکونی آسیب‌دیده به لطف خدا به اتمام رسیده است. این در حالی است که هیچ بودجه مستقیمی از منابع ملی دریافت نکردیم و با مشارکت مردم کار را پیش بردیم.
شهردار تهران ادامه داد: از مجموع این واحدها، ۵۳۰۰ واحد فقط نیاز به تعمیرات جزئی داشتند که صد درصد تکمیل شده است. همچنین ۲۳۰۰ واحد دچار خسارت متوسط بودند، یعنی بخشی از دیوار‌ها آسیب دیده بود، اما ستون‌ها سالم مانده بودند؛ این واحدها هم بازسازی و تحویل شده‌اند. در کنار آن، ۶۷ واحد نیازمند مقاوم‌سازی بودند که کار آنها در حال انجام است و توسط پیمانکاران پیگیری می‌شود.
به گفته وی، ۶۶۰ واحد نیز باید تخریب و نوسازی شوند که ممکن است این فرایند بین یک تا دو سال زمان ببرد.
زاکانی تصریح کرد برای تمام این خانواده‌ها خانه‌های اجاره‌ای تأمین شده و هم‌اکنون هیچ‌کس بی‌سرپناه نیست و هزینه اجاره‌ها نیز به‌صورت ماهانه پرداخت می‌شود.
کنترل آلایندگی در تهران به‌صورت جدی دنبال می‌شود
شهردار تهران همچنین بااشاره به وضعیت آلودگی هوای تهران گفت: دیشب هم جلسه‌ای با شرکای خارجی داشتیم تا کیفیت سوخت و کنترل آلایندگی در تهران را ارتقا دهیم. این موضوع به‌صورت جدی دنبال می‌شود و خدمات ویژه در این حوزه استمرار دارد.
زاکانی افزود: هم‌اکنون ۵۰۰ دستگاه اتوبوس در حال خدمت هستند و ۳۹۰ دستگاه دیگر در مرحله تأمین و آماده‌سازی قرار دارند. علاوه بر آن، ۷۵ اتوبوس سه‌کابین ۲۶ متری نیز در حال ساخت است و منابع مالی آن تأمین شده است.
وی تصریح کرد: در مجموع حدود ۴۰۰ دستگاه اتوبوس جدید به ناوگان اضافه می‌شود که این یک تصمیم اختیاری نیست، بلکه ضرورتی برای شهر تهران است.
شهردار تهران گفت: در حوزه تاکسیرانی نیز ۱۵۰ دستگاه تاکسی شاسی‌بلند جدید وارد کشور شده و در حال توزیع است. پیش‌تر هم ۱۷۱ دستگاه تاکسی جدید خریداری کرده بودیم و اکنون با مذاکرات اخیر به دنبال خرید تاکسی‌های باکیفیت‌تر و کم‌مصرف‌تر هستیم تا ناوگان حمل‌ونقل عمومی تهران به‌صورت کامل نوسازی و پاک‌سازی شود.