به گزارش شهر، علی عابدی اظهار داشت: گلیم در واقع نوعی فرش بدون پرز است که با درگیری تار و پود به یکدیگر بافته میشود. گلیم از جمله قدیمیترین زیراندازهایی است که بشر ابداع کرده و استفاده میکند تا جایی که محققان سابقهی تولید و استفاده از آن را هفتهزار سال میدانند. الیاف استفادهشده در این زیرانداز عمدتا طبیعی است و غالبا بهعنوان زیرانداز یا برای تزیین بهکار میرود.
او ادامه داد: طرح گلیمها از فرهنگ سنتی و محیط جغرافیایی طبیعی بافندگان گرفته میشود. در بیشتر روستاهای خراسان شمالی هنگام بافت، بهجای نقشه از نقوش ذهنی که دارای تنوع بیشتری است استفاده میشود. گلیمها بافت یکرو و دورو دارند و از آنها بهعنوان روفرشی، رومیزی، جوال، خورجین، پادری، کناره، زیرانداز، شیء تزیینی مانند تابلو، رختخواببند، کولهپشتی، رومبلی، کفش و کیف زنانه، جوراب، دستکش و زانوبند استفاده میشود.
سازهای سنتی
معاون صنایع دستی استان خراسان شمالی با معرفی ساخت سازهای سنتی بهعنوان یکی از رشتههای محبوب صنایع دستی استان، اظهار کرد: موسیقی بهعنوان یکی از ارکان مراسم، جشنها و آیینهای مختلف در فرهنگ بومی، مذهبی و ملی این استان جایگاه ویژهای دارد. بنابراین ساخت سازهای سنتی ایرانی در این استان رایج است و حضور هنرمندان کمالگرا و مبتکر در ساخت این سازها بهخوبی مشهود است. از سازهای بومی و رایج در این استان میتوان به دوتار، سهتار، دهل و سرنا، دایره، کمانچه و قشمه اشاره کرد.
او گفت: ساز قشمه جزو سازهای اصیل این استان است که هفت بند در بالا و یک بند در زیر دارد و بدنهی نی آن از جنس چوب است. این سازها غالبا از چوبهای گردو، سنجد، توت و افرا تهیه میشوند و ملزومات آنها نیز از موادی مانند استخوان و شاخ قوچ تولید میشود.
سفرهی کردی
معاون صنایعدستی خراسان شمالی با بیان اینکه رایجترین هنر عشایر کُرد، بافت نوعی گلیم به نام سفرهی کُردی است توضیح داد: این هنر مختص خراسان و از بافتههای منحصربهفرد زنان کُرد عشایر در این منطقه است. این هنر در شهرستانهای بجنورد، مانه و سملقان، شیروان، فاروج و اسفراین رواج دارد. این محصول در نقشهای زیبا با مضامین و مفاهیم عمیق که در باورهای این منطقه ریشه دارد بافته میشود. نقوش بهکار رفته در این دستبافتهها تنوع زیادی دارد که نقوش انتزاعی گیاهی، حیوانی و هندسی را با سه شکل مربع، مثلث و دایره شامل میشود. جنس این گلیم از پشم است.
چاروقدوزی
او با معرفی چاروقدوزی بهعنوان یکی از رشتههای رایج صنایع دستی خراسان شمالی دربارهی آن گفت: به استناد لغتنامهی دهخدا، چاروق کلمهای ترکی است و به نوعی کفش گفته میشود که از پوست تهیه شده باشد. این کفش را با ریسمانهای ضخیم و بلندی بهپا میبندند. از این پاپوش سنتی از زمانهای دور استفاده میشد. متأسفانه از زمان پیدایش اولین نمونههای آن، تاریخ دقیقی در دست نیست. قدیمیترین نمونههای چاروق موجود در این استان به حدود 70 سال پیش مربوط است. در حالی که قدمت این نوع پاپوش به سالهای بسیار دورتر میرسد.
او ادامه داد: چاروق با ویژگیها و ظاهر خاصش، از گذشتههای دور در مناطق شمال شرقی ایران از جمله بجنورد رایج بوده است. اغلب چاروقهای این منطقه قرمز است. این رنگ شاد و زنده در باورها واعتقادات خاص مردم این منطقه جایگاه ویژهای دارد. همواره چاروق به دو شیوهی متفاوت تهیه میشد؛ نوعی از آن با ظرافت کمتر مخصوص اقشار کمدرآمد جامعه بود و از تزیینات و گلدوزیهای کمتری برخوردار است. نوع دیگر آن از چرم با کیفیت تولید میشود. در این نوع چاروق ظرافت و دقت بیشتری به کار رفته است و سطح آن با نخهای ابریشمی و گلابتون و با روش دوختهای تزیینی و حکاکی زینت داده میشود.
نساجی سنتی
عابدی با بیان اینکه نساجی سنتی یکی از رشتههای پررونق صنایع دستی خراسان شمالی است دربارهی آن توضیح داد: این هنر با زندگی مردم این سرزمین گره خورده و دیر زمانی است که از رونق و شکوفایی برخوردار است و درصد بالایی از مواد اولیهی مورد نیاز برای تولید لباس و پوشاک را در استان تأمین کرده است. در حال حاضر بخشی از این منسوجات مانند چادرشب و حوله در روستای رویین شهرستان اسفراین بافته میشود. ابعاد بزرگ آن برای پیچیدن رختخواب و ابعاد کوچک آن بهعنوان رومیزی و پرده استفاده میشود.
کلاه کرکی
او با بیان اینکه کلاه کرکی یکی از محصولات ویژهی صنایع دستی خراسان شمالی است گفت: این محصول بهدلیل داشتن حفاظی روی گوش، در اصطلاح محلی به «کلاه گوشی» معروف است. این هنر از هنرهای دستی خاص و کهن استان است و در شهرستانهای گرمه و جاجرم رونق بیشتری دارد. مادهی اولیهی این محصول کرک بز است و بهصورت کاملا خام و با رنگ خودش استفاده میشود. مراحل بافت این محصول بسیار ساده است و با پنج میل چوبی بافته میشود. از خواص آن هم میتوان به غیرقابل نفوذ بودن در برابر سرما، نم و رطوبت اشاره کرد.