کارگردان فیلم رستاخیز: نمی‌شود نعل به نعل تاریخ را نشان داد

به گزارش خبرنگار شهر فیلم سینمایی «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش که درباره نهضت و قیام امام حسین (ع) و روز عاشورا است، امروز 16 بهمن در محل کاخ جشنواره‌ی فیلم فجر به نمایش درآمد و پس از اکران سه ساعته این اثرسینمایی،نشست پرسش و پاسخ این فیلم با حضور کارگردان ،تهیه کننده،عوامل فنی و بازیگران فیلم از جمله بابک حمیدیان و پوریا پورسرخ برگزار شد.

درویش در این نشست تصریح کرد: نمی‌توان از فیلم دوساعت و نیمی نعل به نعل تاریخ را نشان داد. ما در کار خود در پرداختن به تاریخ چند شرط را در نظر گرفتیم. ما نمی‌خواستیم فیلم مستند بسازیم و فقط روایتی داستانی ارائه دهیم. ما تقویمی از مرگ معاویه تا شهادت امام حسین (ع) را پیش رو داشتیم و نمی‌توانستیم به همه وقایع بپردازیم در حالی که ساختار دراماتیک حفظ شود.

درویش در ادامه گفت:در تحقیقات خود شخصیت بکیر را یافتیم که تاریخ فقط یک فصل از زندگی او ارائه داده است. تاریخ در باره زندگی خود و پسرش سکوت کرده است و ما شخصیت بکیر را  نخ تسبیح فیلم قرار دادیم. ما حق تخیل داشتیم در جایی که تاریخ سکوت می‌کرد. از وقایع تاریخی نیز گزینشی نیز انجام دادیم به طور مثال از حضور 4 ماهه امام در مکه تنها 3 صحنه را انتخاب کردیم.خطبه امام در مسجد بدون هیچ دخل و تصرفی در فیلم آمد. در مورد ترور امام نیز تاریخ سکوت کرده است و چگونگی آن را توضیح نداده است. تاریخ در مورد نماز حر پشت سر امام حسین (ع) سکوت کرده است ولی ما در سینما به آن پرداختیم.

کارگردان فیلم رستاخیز خاطرنشان کرد: رستاخیز تنها یک فیلم در مورد عاشورا است و قرار نیست که همه حرفها در این فیلم زده شود.

وی افزود: از صبح و عصر عاشورا اتفاقات زیادی افتاده است. آمدن حر به میدان یکی از نقاط مهم جنگ بوده که باعث یورش دشمنان به وی شده است. در انتهای نبرد عاشورا نیز دشمنان به صورت دسته‌جمعی به خیمه‌ها حمله می‌کنند.

کارگردان فیلم رستاخیز در خصوص بخش جنگ‌های فیلم توضیح داد: همه جنگهای کربلا تن به تن نبوده است. در مورد جنگهای کلاسیک آن دوران تحقیقات وسیعی انجام شد. وسایل جنگ و جغرافیای جنگ عاشورا بخش وسیعی از تحقیقات را شامل می‌شد. جنگ‌های آن دوران متفاوت با جنگ‌هایی است که در فیلمها و برخی سریال‌ها ایرانی و خارجی نشان داده می‌شود.در جنگ‌های آن زمان پیاده شدن از اسب یک اشتباه بزرگ به شمار می‌آمد. جنگ‌های آن دوران به اینگونه است که در ابتدا افراد به رجزخوانی می‌پرداختند و رفته رفته تعداد افرادی که شروع به جنگ می‌کردند بیشتر می‌شد و جنگ سراسری می‌شد.

درویش در خصوص چگونگی شکل‌گیری این فیلم توضیح داد: حدود 14 سال پیش به همراه احمد مسجدجامعی به شهر دمشق سفر کرده بودیم که در حال برگشت از مزار حضرت زینب (س) به دلیل بارش باران زیر آلاچیقی به مدت زمان 2 ساعتی ماندیم و درباره بررسی مسائل سینمای ایران با موضوع فتح اسلام گفت‌وگویی داشتیم.

درویش اضافه کرد: مسجدجامعی از علاقه خود درباره ساخت فیلمی با موضوع عاشورا گفت و من هم به او گفتم که خیلی دوست دارم که چنین اثری نیز در کارنامه من وجود داشته باشد و زیر باران عهد بستیم که بدون زمان و مکان این کار تولید شود و امروز آن عهد به ثمر رسید و مسجدجامعی شخصا با استفاده از توان و اعتبار فرهنگی خود همواره در تمام فراز و فرودها بوده است.

وی درباره منابع و ماخذ استفاده در این فیلم با بیان اینکه در انتهای تیتراژ به منابع قابل استناد فیلم اشاره شده است، گفت: هرچقدر هم منابع و ماخذ در این فیلم به کار گرفته شده باشد آنقدر زیاد است که ده‌ها سال زمان می‌برد.

درویش افزود: در خصوص چگونگی قیام امام حسین(ع) از مورخین، نقاش‌ها، نویسندگان در طول تاریخ آثار بسیاری وجود دارد که این منابع داخلی و خارجی محدود به ایران نبوده و بسیاری از علما و اهل سنت درباره امام حسین(ع) منابعی را گردآوری و منتشر کردند. حتی مورخین غیرمسلمان هم آثاری را به وجود آوردند که به فارسی ترجمه شده است.

کارگردان رستاخیز تصریح کرد: مراحل تحقیق و پژوهش تا انتهای پروژه ادامه داشته و از حدود 300 سال پیش از زمان پیامبر(ص) تا 200 سال پس از عاشورا در ساخت این پروژه تحقیق شده است و فیلمنامه رستاخیز توسط مورخین و منتقدین نیز نگارش مجدد شده است.

در ادامه نشست علی قلی‌زاده تهیه کننده فیلم رستاخیز گفت: در ساخت این فیلم تنها از امکانات سینمای ایران استفاده شده و عنصر اصلی در این پروژه انگیزه عوامل و دست‌اندرکاران فیلم بوده که پروژه را به اثر درخور توجهی رسانده است.

وی افزود: فیلم رستاخیز از سال 80-81 آغاز شد که سرانجام در بهمن سال 88 به مرحله فیلمبرداری رسید که با 11 ماه تصویربرداری افراد زیادی تلاش کردند تا این اثر فاخر به تولید برسد.

قلی‌زاده درباره بودجه ساخت فیلم رستاخیز توضیح داد: این سوال درباره فیلم دوئل هم مطرح بود که سیاست دولت یازدهم درباره نحوه تخصیص اعتبار و اعلام آن نیز کار درستی است. اما پروژه‌ای که بودجه خصوصی دارد و از هیچ ارگان دولتی منابع مالی نگرفته است بودجه آن می‌تواند بیان نشود. این پروژه صرفا منابع خصوصی متعلق به افرادی داشته که به تولید چنین آثاری اعتقاد داشتند و این اثر تولید شد.

تهیه‌کننده رستاخیز گفت: بیش از 50 درصد منابع تولید فیلم از خارج از کشور و دو شرکت سرمایه‌گذاری خارجی بوده و آنهایی که نامشان در تیراژ پایانی مطرح شده تنها نقش حمایتی داشته‌اند و سهامداران آن کاملا خصوصی هستند.

وی اضافه کرد: تولید این فیلم حدود 12 سال طول کشید که زمان بیشتر آن صرف مطالعه و تحقیقات مضمونی و میدانی بوده است.

حسین جعفریان فیلمبردار رستاخیر درباره نحوه تصویربرداری این فیلم گفت: زمانی که فیلمنامه را خواندم ایده بصری برای ساخت و تصویربرداری این فیلم به ذهنم رسید که با گفت‌وگو با احمدرضا درویش کارگردان فیلم ساختار آن کامل شد.

وی افزود: در این فیلم از حضور یک فیلمبردار استفاده کردم که آقای برازنده کار فیلمبرداری را انجام می‌داد و من در کنار درویش درباره تصویربرداری و قاب‌گیری فیلم مشاوره می‌دادم.

جعفریان رستاخیز را جزء فیلم‌های فاخر سینمای ایران دانست و اضافه کرد: در تولید این فیلم ابزارهای فنی و وسایل کافی روز دنیا را نداشتیم و با همان امکانات سینمای ایران کار را به تولید رساندیم.

میرفخرایی طراح صحنه رستاخیز گفت: بهترین فیلم و آخرین کارم را که فیلم سینمایی رستاخیز است را با احمدرضا درویش ساختم که در این راستا در تمام تاریخچه مسلمین و موضع ترکاپیچ تکیه کردیم و در این راستا از قلعه‌رودخان شمال به دلیل فضای تصویری زیبا بهره گرفتیم.

میرفخرایی اضافه کرد: در تولید رستاخیز طراحی‌ها را نیز از صفر شروع کرده و بعضی‌ها را نیز بازسازی کرده‌ایم و مطابق با امکانات روز دنیا اثر تولید شد.

در ادامه قائم مقامی گفت: من از اولین کسانی بودم که به این پروژه پیوستم. در ابتدا نام این فیلم «روز رستاخیز» در تابستان 86 عوامل طراحی و ساخت لوکیشن‌ها شروع شد. ما در یکسال باید از 350 سوارکار و حدود 2 هزار سیاهی لشکر استفاده می‌کردیم که کار سختی است. البته ما از پیش می‌دانستیم که در هر سکانس به چه تعداد نیرو و تجهیزات نیاز داریم.

علی قلی‌زاده‌زاده تهیه کننده فیلم در ادامه در مورد علت استفاده از یک آهنگ ساز خارجی به جای هنرمندان کشورمان،گفت: برای ساخت این  فیلم سعی می‌کردیم متخصصان را پیدا کنیم و بفهمیم انتخاب مناسب نیست و فرقی نمی‌کرد که وی اهل کجاست.موزیسین این فیلم نیز که خارجی است عضو خانواده سینما است. استفاده از یک موسیقی‌دان خارجی به این معنی نیست که هنرمندان ایرانی توانایی انجام این کار را ندارند همانگونه که فیلمساز ما در فرانسه فیلم می‌سازد ما نیز می‌توانیم از عوامل خارجی برای فیلمها اضافه کنیم.

وی افزود: رستاخیز این ظرفیت را دارد که در جای جای دنیا مخاطب داشته باشد. در بازار فیلم تقاضا برای فروش خارجی این فیلم وجود داشت. منتقدان خارجی نیز به این فیلم توجه کردند.

تهیه‌کننده «رستاخیز» در پاسخ به اینکه آیا به دلیل اختلاف با آقای شمقدری (رئیس سابق سازمان سینمایی) فیلمش را به جشنواره‌ی فجر سال گذشته نفرستاده است؟ گفت: بله سوال شما درست است و به دلیل این اختلاف فیلم را به جشنواره ندادم. 

درویش کارگردان فیلم نیز در این رابطه گفت: البته بستر برای نمایش این فیلم در آن زمان وجود نداشت.

درویش در پاسخ یکی از خبرنگاران گفت:‌ حضرت امام حسین (ع) همه لایه‌های ایثار، عشق و حماسه را دارد. ماسعی کردیم این فیلم از همه لایه‌ها برخوردار باشد.

وی در خصوص استفاده از ویژوال افکت در نمایش ما گفت: در 2 صحنه می‌خواستیم ماه را به صورت مجازی نشان دهیم. یکی ماه روی کشتی که در خواب بکیر وجود دارد و بعدی ماه در شب عاشورا است. ما می‌خواستیم در این صحنه با نشان دادن ماه کربلا را فرازمینی و آسمانی نشان دهیم و نشان دهیم که آسمان در حال طواف کردن از این تکه از زمین است.

علی قلی‌زاده در ادامه در خصوص زمان اکران رستاخیز گفت:‌ ما هم‌اکنون اینگونه برنامه‌ریزی کردیم که قبل از محرم اکران را شروع کنیم. تجربه نشان داده است که اکران در زمان محرم ناموفق است که می‌توان به فیلم «روز واقعه» اشاره کرد.

تهیه‌کننده «رستاخیز»  در پاسخ به سوال خبرنگار شهر که چرا نام انگلیسی فیلم را هم رستاخیز نگذاشتید،درحالی که این نام نیز مفهومی جهانی دارد،گفت:‌ما به صورت جمعی نام این فیلم را انتخاب کردیم و فیلم دارای 3 اسم است.نام آن به عربی «قربانی» ، نام انگلیسی آن «حسین» و نام فارسی آن رستاخیز است.نام امام حسین نیز برای جهانیان آشناست و انها این نام را به خوبی می شناسند!

بنابراین گزارش، سوال اصلی خبرنگار شهر مبنی براین که « چرا باوجود این که کشوری شیعه و اسلامی  هستیم اما تعداد فیلم های سینمایی کشورمان در مورد امامان و دین و به ویژه واقعه عاشورا که بستر دراماتیک دارد، کمتر از انگشتان یک دست است و پیام جهانی عاشورا با زبان جهانی سینما برای دنیا به نمایش در نمی آید، پیامی که در فیلم رستاخیز نیز چندان به قوت و به زبان سینما وجود نداشت » توسط کیوان کثیریان مجری نشست خوانده نشد که این انتخاب گزینشی و به شکل مکتوب سوال ها مورد انتقاد و اعتراض این رسانه است.

درویش در خصوص جامعه مخاطب این فیلم گفت:‌مخاطب اصلی این فیلم شیعیان هستند. در درجه دوم جهان اسلام و در انتها همه مردم جهان جامعه مخاطب این فیلم است. جهان غرب حتی اگر با واقعه عاشورا آشنا نباشد می‌توانند این فیلم را به صورت یک اینترتیمنت ببنید.

وی افزود: این فیلم محصول بخشی از ظرفیت بالقوه سینمای ایران است. برخی از سرمایه‌گذاران خصوصی به دلیل اعتقاد قلبی نخواستند که نام آنها در جایی گفته شود.

علی قلی‌زاده در انتهای نشست خبری رستاخیز گفت: نمی‌خواهیم نسخه جدیدی از فیلم ارائه دهیم اما با توجه به بازار فروش فیلم تغییرات مختصری در فیلم صورت می‌گیرد. سالنها می‌توانند این فیلم 3 ساعته را با قیمتی متفاوت اکران کنند. امیدواریم این فیلم فتح‌ بابی باشد برای ساخت این نوع فیلمها تا نسل‌های آینده برای دفاع از خاک و دین خود تربیت شوند.