به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، در آستانه عید غدیر خم، کتاب «علی از زبان علی» تألیف حجت‌الاسلام محمد محمدیان روز دوشنبه پنجم شهریور ماه به همت فرهنگسرای تهران در مجموعه فرهنگی اجتماعی امام علی (ع) منطقه ۲۲ معرفی و بررسی شد. علاوه بر نویسنده کتاب، محمدحسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام و حجت‌الاسلام حامد کاشانی استاد حوزه و دانشگاه نیز به عنوان کارشناس حضور داشتند.
در آغاز نشست، حجت‌الاسلام محمد محمدیان نویسنده کتاب درباره جایگاه امام علی (ع) عنوان کرد: حقیقت این است که امیرالمؤمنین (ع) امروز هم زنده است و در عمق وجود میلیون‌ها انسان حضور دارد. هزاران هزار انسان دلشان به یاد علی (ع) می‌تپد. ما با چنین شخصیتی روبه‌رو هستیم و خدا را شکر می‌کنیم که از چنین کسی پیروی می‌کنیم. کسانی که طعم محبت امیرالمؤمنین (ع) را چشیده‌اند، نعمتی بالاتر از این سراغ ندارند. ایشان معجزه زیاد دارند، یکی از معجزاتشان این است که همه زندگینامه حضرت از تولد تا شهادت را می‌توان از کلام خودشان استخراج کرد. این ویژگی در هیچ یک از معصومین دیگر مشاهده نمی‌شود. امیرالمؤمنین (ع) همه زندگی خودش را گفته و من معتقدم تعمد هم داشته، چون می‌دانسته بعد از او دیگر اینها گفته نمی‌شود.
وی با بیان اینکه همه صحبت‌های امیرالمؤمنین (ع) نهج‌البلاغه نیست، ادامه داد: نهج‌البلاغه در خوشبینانه‌ترین حالت، یک پنجم صحبت‌های حضرت است. چهار پنجم دیگر در کتاب‌های ما موجود است و نیاز به جمع‌آوری دارد. مرحوم محمودی نزدیک ۱۰ جلد خطبه‌ها و نامه‌های امام علی (ع) را جمع‌آوری کرد. سید رضی خدمت بزرگی کرد، از این جهت که بخش‌های ویژه و ادبی سخنان امام (ع) را در قالب نهج‌البلاغه گردآوری کرد، ولی خیلی از صحبت‌های حضرت در نهج‌البلاغه نیست. در نتیجه بقیه منابع را هم باید دید، از جمله منابع اهل سنت که سخنان و نکات زیادی از حضرت علی (ع) در آن وجود دارد.
رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها افزود: روزی که نوشتن کتاب «حیاه علی» را شروع کردم، فکر می‌کردم حداکثر یک جلد می‌شود، ولی دیدم مطلب بسیار زیاد است و به هفت جلد رسید. اما از آنجایی که کتاب به زبان عربی بود و برای هموطنان قابل استفاده نبود، سعی کردم از آن هفت جلد، از بخش‌های عمومی و به دور از فضای پژوهشی، یک جلد به زبان فارسی استخراج کنم. ترجمه سخنان امیرالمؤمنین (ع) به زبان فارسی روز کار سختی بود و از مترجمان زیادی بهره گرفتیم و از زحمات آنها تشکر می‌کنیم. این کتاب قطره‌ای از اقیانوس امیرالمؤمنین (ع) است و هنوز خیلی از سخنان ایشان مغفول مانده است.
حجت‌الاسلام محمدیان درباره تشابه نام کتاب با کتاب «علی از زبان علی» مرحوم سید جعفر شهیدی بیان کرد: مرحوم شهیدی بر گردن همه دوستداران امیرالمؤمنین (ع) حق دارند و بنده خودم را خاک پای ایشان می‌دانم. من دیدم هیچ نامی به خوبی «علی از زبان علی» نمی‌تواند حق مطلب را ادا کند و نویسندگان دیگر هم از این تکرار ابایی ندارند. زیباتر از نامی که آقای شهیدی برگزیده بودند، مشاهده نکردم و به همین دلیل این نام را انتخاب کردم. در تألیف، این کار مرسوم است و البته کاری که ایشان در آن کتاب انجام داده‌اند، با کار ما تفاوت دارد.
حجت‌الاسلام کاشانی: مطالب کتاب «علی از زبان علی» زنده و متناسب با امروز است
حجت‌الاسلام حامد کاشانی استاد حوزه و دانشگاه سخنران بعدی نشست بود که با بیان اهمیت نهج‌البلاغه گفت: محبوب‌ترین کتاب شیعه از جهت استقبال عمومی در طول تاریخ پس از قرآن کریم، نهج‌البلاغه است. وقتی کتابخانه‌هایی را که نسخ خطی دارند، بررسی می‌کنیم، با تعداد بسیار بالایی نسخه خطی از نهج‌البلاغه مواجه می‌شویم. کتاب اصول کافی که اهمیت بالایی دارد نیز این تعداد نسخه خطی ندارد. این نشان می‌دهد که استقبال از نهج‌البلاغه خیلی زیاد بوده، به طوری که کاتبان مختلف آن را می‌نوشتند و با نسخه‌های دیگر مقابله می‌کردند. سید رضی گردآوری کننده نهج‌البلاغه ادیب بسیار برجسته‌ای بوده و ذکاوت به خرج داده و به جای بخش‌های مذهبی و حساسیت‌برانگیز کلام امیرالمؤمنین (ع)، بیشتر سراغ بخش‌های ادبی رفته است. هدف سید رضی موضوع نبوده و قصدش جمع‌آوری کلمات شامخ حضرت بوده است.
وی اضافه کرد: کتاب «علی از زبان علی» سخنان امیرالمؤمنین (ع) در جاهای مختلف را جمع‌آوری و موضوع‌بندی کرده و کتاب خیلی مهمی است. بعضی از سخنان حضرت به گونه‌ای است که انگار درست در زمان حاضر و شرایط کشور ما گفته شده است. وقتی مردم درباره بیت‌المال بحث دارند و بخشی از اشراف درخواست می‌کنند که پول بیشتری از بیت‌المال دریافت کنند، حضرت می‌فرمایند: «ای مردم! ما اکنون با مردانی روبه‌رو هستیم که دنیا آنان را در خود فرو برده و غرق دنیاداری شده‌اند. زمین‌های فراوان به دست آورده، بر آنها چشمه‌ها روان ساخته، بر مرکب‌های راهوار سوار شده‌اند.» آن زمان شتر گرانی وجود داشته که می‌شد با آن ۵۰۰ شتر خرید، امروز هم ماشینی وجود دارد که می‌توان با آن ۵۰۰ سمند خرید. حضرت ادامه می‌دهد: «نرم‌ترین جامه‌ها را بر تن کرده‌اند، با این عیش و نوش ننگ و عاری برای خود ساخته‌اند که خداوند بخشنده از آنها در نگذرد. عاقبت سختی در پیش رو دارند. اکنون اگر متعرض آنها شوم و بخواهم آنها را از این گرداب نجات دهم و به راهی که سعادتشان در آن است راهنمایی کنم و در نتیجه این مال و امکانات را از دست بدهند، اینها نباید بگویند که پسر ابوطالب در حق ما ظلم کرده است.»
حجت‌الاسلام کاشانی در پایان گفت: چیزی که در کتاب «علی از زبان علی» اهمیت دارد، زنده بودن مطالب است. اگر شما به محتوا توجه کنی و از اشخاص بگذری، می‌بینی که طلحه و زبیر و مالک و اشعث و... شخصیت‌هایی بوده‌اند که امروز نیز مشابه آنها دور و برمان یافت می‌شود.
رجبی دوانی: هیچ کس مانند حضرت علی (ع) نمی‌تواند تاریخ رسالت پیامبر (ص) را نقل کند
محمدحسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام نیز با تبریک پیشاپیش عید سعید غدیر عنوان کرد: از آقای محمدیان به خاطر گردآوری این کتاب تشکر می‌کنم که خدمتی به ساحت امیر مومنان (ع) کرده‌اند. هیچ کس مانند حضرت علی (ع) نمی‌تواند تاریخ رسالت پیامبر (ص) را نقل کند، چرا که هر ۲۳ سال رسالت ایشان را درک کرده و نخستین کسی بوده که به اسلام روی آورده است. ایشان مسائل دوران پرتلاطم امامت خودشان را هم نقل کرده‌اند که شامل ۲۵ سال غصب خلافت و چهار سال و ۹ ماه دوران حکومتشان است. در نتیجه کتاب «علی از زبان علی» ۲۳ سال رسالت پیامبر (ص) و ۳۰ سال امامت امیرالمؤمنین (ع) را روایت می‌کند و از این حیث می‌توان گفت معتبرترین کتاب در این حوزه محسوب می‌شود.
وی افزود: در تاریخ کلام منسوب به امیرالمؤمنین (ع) زیاد است، اما آیا همه اینها صحت دارد و واقعاً از حضرت صادر شده است؟ من معتقدم برخی مطالب از حضرت صادر نشده و آقای محمدیان متوجه این نکته شده‌اند و مطالبی را که سند ضعیف‌تری داشته، در کتاب نیاورده‌اند. پیشنهاد می‌کنم علاوه بر این کتاب، کتابی تحلیلی از تاریخ صدر اسلام نیز نوشته شود که در آن بیانات امام علی (ع) درباره این تاریخ ۵۳ ساله به کار رود. این کتاب می‌تواند مستقیماً نقل قول از حضرت هم نباشد و فقط به کلام ایشان استناد شود.
