وصيت اميرالمومنين كه در ذيل مي‌آيد اگرچه خطاب به حسنين-عليهما السلام-است ولي در حقيقت براي تمام بشر تا پايان عالم است. اين وصيت را عدهاي از محدثان ومورخاني که قبل از مرحوم سيد رضي وبعد از او ميزيستهاند با ذکر سند نقل کردهاند. (1)
البته اصل وصيتبيشتر از آن است که مرحوم سيد رضي در نهج البلاغه آورده است. اينک قسمتي از آن را ميآوريم:
اوصيکما بتقوي الله و ان لا تبغيا الدنيا و ان بغتکما و لا تاسفا علي شيء منها زوي عنکما و قولا بالحق و اعملا للاجر و کونا للظالم خصما وللمظلوم عونا.
شما را به تقوي وترس از خدا سفارش ميکنم واينکه در پي دنيا نباشيد، گرچه دنيا به سراغ شما آيد وبر آنچه از دنيا از دست ميدهيد تاسف مخوريد. سخن حق را بگوييد وبراي اجر وپاداش (الهي) کار کنيد ودشمن ظالم وياور مظلوم باشيد.
اوصيکما وجميع ولدي واهلي و من بلغه کتابي بتقوي الله و نظم امرکم وصلاحذات بينکم، فاني سمعت جدکمصلي الله عليه و آله و سلم يقول:«صلاح ذات البين افضل من عامة الصلاة والصيام».
من، شما وتمام فرزندان وخاندانم وکساني را که اين وصيتنامهام به آنان ميرسد به تقوي وترس از خداوند ونظم امور خود واصلاح ذات البين سفارش ميکنم، زيرا که من ازجد شما صلي الله عليه و آله و سلم شنيدم که ميفرمود:اصلاح ميان مردم از يک سال نماز وروزه برتر است.
الله الله في الايتام فلا تغبوا افواههم ولا يضيعوا بحضرتکم.والله الله في جيرانکم فانهم وصية نبيکم.ما زال يوصي بهم حتي ظننا انه سيورثهم.
خدا را خدا را در مورد يتيمان; نکند که گاهي سير وگاهي گرسنه بمانند; نکند که در حضور شما، در اثر عدم رسيدگي از بين بروند.
خدا را خدا را که در مورد همسايگان خود خوشرفتاري کنيد، چرا که آنان مورد توصيه وسفارش پيامبر شما هستند. وي همواره نسبتبه همسايگان سفارش ميفرمود تا آنجا که ما گمان برديم به زودي سهميهاي از ارث برايشان قرار خواهد داد.
والله الله في القرآن لا يسبقکم بالعمل به غيرکم.و الله الله في الصلاة فانها عمود دينکم.و الله الله في بيت ربکم لا تخلوه ما بقيتم فانه ان ترک لم تناظروا.
خدا را خدا را در توجه به قرآن; نکند که ديگران در عمل به آن از شما پيشي گيرند. خدا را خدا را در مورد نماز، که ستون دين شماست. خدا را خدا را در مورد خانه پروردگارتان; تا آن هنگام که زنده هستيد آن را خالي نگذاريد، که اگر خالي گذارده شود مهلت داده نميشويد وبلاي الهي شما را فرا ميگيرد.
والله الله في الجهاد باموالکم وانفسکم و السنتکم في سبيل الله. وعليکم بالتواصل والتباذل واياکم والتدابر و التقاطع. لا تترکوا الامر بالمعروف و النهي عن المنکر فيولي عليکم شرارکم ثم تدعون فلا يستجاب لکم.
خدا را خدا را در مورد جهاد با اموال وجانها وزبانهاي خويش در راه خدا. وبر شما لازم است که پيوندهاي دوستي ومحبت را محکم کنيد وبذل وبخشش را فراموش نکنيد واز پشت کردن به هم وقطع رابطه برحذر باشيد. امر به معروف ونهي از منکر را ترک مکنيد که اشرار بر شما مسلط ميشوند وسپس هرچه دعا کنيد مستجاب نميگردد.
سپس فرمود:
اي نوادگان عبد المطلب، نکند که شما بعد از شهادت من دستخود را از آستين بيرون آوريد ودر خون مسلمانان فرو بريد وبگوييد اميرمؤمنان کشته شد واين بهانهاي براي خونريزي شود.
...الا لا تقتلن بي الا قاتلي. انظروا اذا انا مت من ضربته هذه فاضربوه ضربة بضربة، و لا تمثلوا بالرجل، فاني سمعت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم يقول:«اياکم و المثلة و لو بالکلب العقور». (2)
آگاه باشيد که به قصاص خون من تنها قاتلم را بايد بکشيد. بنگريد که هرگاه من از اين ضربت جهان را بدرود گفتم او را تنها يک ضربتبزنيد تا ضربتي در برابر ضربتي باشد. وزنهار که او را مثله نکنيد(گوش وبيني واعضاي او را نبريد)، که من از رسول خدا شنيدم که ميفرمود:«از مثله کردن بپرهيزيد، گرچه نسبتبه سگ گزنده باشد».
پينوشتها:
1- مناقب آل ابي طالب، ج3، ص313.تذکرة الخواص، ص 112; تاريخ يعقوبي، ج2، ص213.(ابنداي مطلب)
1- ابو حاتم سجستاني، المعمرون والوصايا، ص149; تاريخ طبري، ج6، ص 85; تحف العقول، ص197; من لا يحضره الفقيه، ج4، ص 141; کافي، ج7، ص 51; در مروج الذهب، (ج2، ص 425) قسمتي از آن نقل شده است; مقاتل الطالبيين، ص 38.
2- نهج البلاغه، نامه شماره47.
