كارنامه بهزيستي در پيشگيري از بيماري‌هاي ژنتيك و معلوليت‌هاي ذهني

سازمان بهزيستي در اين خصوص در سال هاي اخير اقدامات چشمگيري را انجام داده است كه از جمله آن پيشگيري از آمبليوپي و ساير اختلالات بينايي است. برنامه غربالگري و تشخيص زودهنگام آمبليوپي و ساير اختلالات بينايي در ميان كودكان سراسر كشور ( 3 تا 6ساله تحت پوشش مهدها و آمادگي ها 4 تا 6 ساله غير تحت پوشش ) در آبان ماه هر سال اجرا مي شود.

 هدف از اجراي اين برنامه كاهش شيوع آمبليوپي و ساير اختلالات بينايي از طريق تشخيص و درمان به موقع در سنين طلايي زير 5 سالگي است. آگاه سازي عمومي و ترغيب والدين در مراجعه به موقع به متخصص چشم پزشك و بينايي سنج براي كنترل وضعيت كودكان از مهمترين راهبردهاي اين برنامه است.

اين برنامه در پايگاه هاي دائمي سنجش بينايي علاوه بر اجراي برنامه غير دائمي (آبانماه هر سال) در تمام طول سال براي كودكان گروه سني 2 تا 6 ساله با استفاده از چارت E و دستگاه غربالگري تنبلي چشم مورد سنجش ديد قرار مي گيرند.

درخصوص اجراي اين برنامه ها از سال 84 تا كنون يك ميليون هشتصدوهشت هزار و 844 نفر از اين امكانات استفاده كرده اند.

غربالگري، تشخيص و مداخله به هنگام شنوايي نوزادان و شيرخواران

براساس اين گزارش طرح غربالگري، ‌تشخيص و مداخله به هنگام شنوايي نوزادان و شيرخواران نيز با هدف شناسايي اختلالات شنوايي قبل از سه ماهگي و شروع مداخلات طبي و توانبخشي قبل از 6 ماهگي از سال 84 در مراكز استان ها به اجرا درآمده است. هدف از اجراي اين طرح پيشگيري از عوارض ناشي از ناشنوايي مانند اختلالات گفتاري، ارتباطي، شناختي، اجتماعي و اقتصادي است كه با استفاده از دستگاه هاي غربالگري شنوايي (AOAE وAABR) قبل از يك ماهگي انجام مي شود. در اين زمينه از سال 84 تاكنون دويست و پنجاه و نه هزار و 436 نوزاد مورد معاينه قرار گرفته اند.

پيشگيري از معلوليت هاي ناشي از اختلالات ژنتيك

در حوزه پيشگيري از معلوليت هاي ناشي از اختلالات ژنتيك و مادرزاد هم سازمان بهزيستي در ابعاد مختلفي فعاليت داشته است كه از جمله مهمترين اقدامات ارايه مشاوره ژنتيك است. مشاوره ژنتيك فرايندي است كه شامل تشخيص بيماري و برآورد خطر و تكرار آن، توضيح در مورد چشم انداز بيماري و مراقبت هاي مداوم، روش به ارث رسيدن بيماري، روش هاي موجود تشخيص قبل از تولد و راهنمايي افراد براي بهترين و موثرترين راه براي حل مشگل و لزوم درمان يا ارجاع به مراكز ديگر مي شود. مشاوره ژنتيك با افزايش سطح اطلاعات و آگاهي مردم نقش موثري را در انجام خدمات پيشگيرانه ايفا مي كند. بهترين زمان براي انجام اين مشاوره قبل از ازدواج است ولي قبل از بارداري،‌ در دوران بارداري و پس از تولد اولين فرزند ناهنجار نيز توصيه مي شود. برنامه جامع كشوري پيشگيري از اختلالات ژنتيك با بارداري و پس از تولد اولين فرزند ناهنجار نيز توصيه مي شود.

برنامه جامع كشوري پيشگيري از اختلالات ژنتيك با هدف كاهش بروز و شيوع معلويت هاي ناشي از اختلالات ژنتيك جهت ارايه خدمات به عموم مردم با كيفيت خوب،‌ هزينه كم و دسترسي آسان در سراسر كشور از سال 76 شروع شده است و در حال حاضر 131 مركز مشاوره ژنتيك دولتي و خصوصي،‌ تحت پوشش سازمان بهزيستي در سراسر كشور داير است.

بر همين اساس تعداد مراكز مشاوره ژنتيك دولتي از سال 84 تا 87 به رقم 208 مركز رسيده است. همچنين در بخش مراكز مشاوره ژنتيك غير دولتي طي همين سال ها شاهد حضور 292 مركز بوده ايم كه بر همين اساس تعداد مراجعين به مراكز ژنتيك دولتي در طي سال هاي 84 تا 87 رقم 103605 نفر و مراكز غير دولتي در همين سال ها 91065نفر را رقم زده است.

پيشگيري از معلوليت هاي ذهني ناشي از كم كاري مادرزادي تيروئيد

يكي از شايع ترين علل قابل پيشگيري عقب ماندگي ذهني، كم كاري مادرزادي تيروئيد يعني توليد ناكاي هورمون تيروئيد در نوزادان تازه متولد شده است كه در ايران شيوع بالاتري نسبت به جهان دارد.در صورت تشخيص و درمان زودهنگام در هفته هاي اول تولد معمولا رشد هوشي و جسمي فرد طبيعي خواهد بود و نوزاد در آينده مشكل ذهني پيدا نخواهد كرد.

برنامه غربالگري كم كاري مادرزادي تيروئيد توسط سازمان بهزيستي با همكاري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بصورت مشترك انجام مي شود.

بر همين اساس بين سالهاي 84 تا 87 براي 1153080 نوزاد در برنامه غربالگري كم كاري مادرزادي تيروئيد درمان لازم در نظر گرفته شده است.