چه كسي پاسخگوي آلودگي ‌آب‌هاي‌ معدني است؟

به گزارش خبرنگار شهر، در سال هاي اخير بارها شاهد اعلام نظرهاي ضد و نقيض مسوولان درخصوص آلودگي آب تهران که پس از مدتي با انکار واقعيت ها به فراموشي سپرده مي شد. اما هشدار و تاييد وزير بهداشت در روزهاي اخير مبني بر آلوده بودن آب مناطقي از تهران تبديل به خبر جنجالي شد که واکنش هاي بسياري را به دنبال داشت.

سرفصل موضوع آلوده بودن آب تهران نخست در شوراي شهر تهران آغاز شد که در آن جلسه به آثار زيان‌آور آن بر جنين و اينکه توصيه مي شود مردم آب معدني مصرف کنند توجه شد، هرچند که طرح اين مساله با رد اين موضوع از سوي وزارتخانه‌هاي نيرو و بهداشت مواجه شده بود اما در ادامه موضوع نيترات بيش از حد در آب، مورد توجه وزير بهداشت قرار گرفت.

تا قبل از مطرح شدن وجود نيترات در آب برخي از مناطق تهران از سوي شخص اول كشور در حوزه سلامت، بيست و ششم تيرماه سايت خبري تحليلي تابناك نامه‌اي دال بر مستنداتي درباره وضعيت كيفي 21 عنوان آب معدني موجود در بازار كشور بر روي خروجي اخبار خود قرار داد كه بيش از هر چيز خبر از سناريويي ديگر را در اذهان عمومي تداعي مي‌كرد. اهميت سلامت آب‌هاي معدني از آنجايي مورد توجه است كه در سال‌‌هاي اخير شاهد افزايش رو به رشد شركت‌هاي توليد كننده آب معدني در كشور بوده‌ايم.

به گزارش خبرنگار "شهر"، اين نامه شامل گزارش صورت جلسه ارزيابي كيفي آبهاي معدني در ساختمان شماره يك شركت خدمات رفاهي نفت بود كه نشان مي‌دهد كه از 21 شركت توليد كننده آب معدني 12 شركت توليد كننده سلامت بطري‌ آب آنها مورد تاييد قرار نگرفته و تنها 9 شركت توليد آب‌هاي معدني مهر تاييد شركت خدمات رفاهي نفت را دريافت كرده‌اند. اگرچه به گفته برخي كارشناسان اين يك گزارش درون سازماني يك شركت خدماتي رفاهي است و نمي‌تواند قابل استناد باشد اما برند‌هاي نام برده شده در اين گزارش همان مارك‌هايي است كه در بازار مصرف در دسترس عموم است.

اما موضوع اصلي اينجا است که با توجه به آلودگي آب تهران به نيترات که در مناطقي بالاتر از حد استاندارد است و توصيه مسوولان به استفاده از آب معدني و حتي توزيع رايگان آن توسط دولت در مناطق خاص، آيا آب معدني هاي موجود در بازار از سلامت و استاندارد لازم برخوردار است؟

**ارزيابي کارشناسان نشان از سالم نبودن آب معدني‌هاي بسته بندي مي‌دهد

طبق ارزيابي کيفي که بر روي 21 نمونه از آب هاي معدني موجود در بازار توسط شرکت خدمات رفاهي نفت در تاريخ 18/3/89 انجام شده است تنها 9 مورد از آب هاي معدني مورد تاييد قرار گرفته اند.

اين آزمايش ها بر اساس پارامترهاي شيميايي 3 گانه به منظور تعيين درجه سختي، کل ذرات معلق و هدايت الکتريکي انجام شده است.

همچنين براساس مطالعات انجام شده در آزمايشگاه پژوهشي شركت آب و فاضلاب شهر تهران بخشي از واقعيت هاي پنهان بطري هاي پرشده از آب در كشور نمايان شده است.

بررسي مذكور روي معروف ترين و پرمصرف ترين آب هاي بطري شده توليد داخل انجام شده است. بطري هاي مذكور از سطح فروشگاه هاي شهر تهران خريداري شدند تا به مقايسه آنها با استانداردهاي كشور و سازمان بهداشت جهاني پرداخته شود.

نتايج آزمايش ها كه توسط شركت آب و فاضلاب در نشريه داخلي " آب در قرن بيست ويكم " اين شركت نيز به چاپ رسيده، نشان داده كه بيش از نيمي از نمونه ها داراي آلودگي باكتريولوژيكي بوده اند.

بر همين اساس از لحاظ بيولوژيكي نيز به طور كلي نمونه ها مطابق با استاندارد سازمان بهداشت جهاني ( WHO) نبوده اند.

آلودگي باكتريايي يكي از آب هاي بطري شده در بازار بيش از 300 برابر حد مجاز بوده است. در زمينه بيولوژيكي هم با وجود آنكه طبق استانداردها نبايد موجود زنده اي در آب آشاميدني يافت شود اما در تمام آب هاي خريداري شده از فروشگاه هاي پايتخت خلاف اين استاندارد مشاهده شده است. تا جايي که يكي از آب هاي معدني حتي حاوي انگل زنده (نماتد) نيز بوده است.

آب هاي بطري شده مورد آزمايش داراي برچسب پارامترهاي كيفي بوده اند تا امكان مقايسه نتايج آزمايش ها با مقادير ذكرشده روي برچسب ها ميسر شود. در واقع هدف اين بوده كه علاوه بر سنجش از لحاظ آلودگي باكتريايي و كيفيت بيولوژيكي، صحت مندرجات بطري ها نيز مورد سنجش قرار گيرد.

آب هاي بطري شده همگي داراي تاريخ مصرف بودند و در زمان انجام آزمايش تاريخ مصرف هيچكدام منقضي نشده بود.

با توجه به تعريف سازمان غذا و داروي ايالات متحده كه آب معدني بايد حداقل داراي 250 ميلي گرم در ليتر جامدات محلول باشد تنها سه نمونه از 7 نمونه آب معدني مورد مطالعه به عنوان آب معدني آن هم از نوع ضعيف (Low Mineral Content) شناخته شده و بنابراين مشخص شد بيش از نيمي از نمونه ها به دليل پايين بودن اين مقادير اصولاآب معدني نبودند و بايد آنها را آب بطري شده ناميد. اين در حالي است كه تمامي نمونه هاي مورد آزمايش توسط توليدكنندگان با عنوان آب معدني در بازار به فروش مي رسد. كارشناسان شركت آب و فاضلاب شهر تهران در پايان مطالعه خود نتيجه گيري كرده اند كه همواره نمي توان ادعا كرد كه كيفيت آب بطري شده بهتر از كيفيت آب شهري است، چون كنترل كيفيت آب هاي بطري شده با مشكلات زيادي روبه رو است.

به عبارت ساده تر كيفيت آب دو بطري كه همزمان از يك كارخانه توليدكننده خارج مي شود مي تواند به دليل شرايط خاص نگهداري و توزيع، پس از مدتي به صورت كامل با يكديگر متفاوت باشد.

دربررسي ديگري نيزميزان آلودگي آبهاي آشاميدني بسته بندي وآبهاي معدني مناطق غرب استان تهران در سال 1386 مورد آزمايش قرار گرفت، با توجه به آزمونهاي ميكروبي انجام شده در آزمايشگاه ميكروب شناسي معاونت دارو و غذا دانشگاه علوم پزشكي ايران بر روي نمونه هاي ارسالي از مناطق غربي تهران ،شهريار و رباط كريم طي سال 1386 از 23 نمونه ارسالي آب آشاميدني بسته بندي وآب معدني ، 33% آلودگي ميكروبي داشتند.

اين بررسي ها با توجه به استانداردهاي مربوطه انجام گرفته است.نمونه هاي ارسالي يا بصورت كنترل مستمر و يا نمونه شكايتي به آزمايشگاه معاونت دارو و غذا ارسال شده اند.

در نتيجه گيري اين بررسي آمده است با توجه به مصرف فراگير آبهاي بسته بندي به جاي آب لوله كشي قابل شرب، سلامت اين فراورده حائز اهميت است. منابع تامين آب بسته بندي بايد از محل دفع فاضلاب و زباله ها فاصله داشته و از دسترس حيوانات دور باشد.نظر به اينكه كارخانه هاي توليد آب بسته بندي شده براي گندزدايي مجاز به استفاده از كلر نيستند واز گاز ازن (O3 ) كه از اكسيژن بدست مي آيد يا اشعه ماوراءبنفش(UV) و يا استفاده از روش فيلتراسيون جهت گندزدايي استفاده مي کنند لذا اطمينان از صحت و سلامت گندزدايي اهميت بسزايي دارد.

همچنين بررسي آلودگي ميكروبي بطري هايي كه جهت بسته بندي آبهاي آشاميدني و معدني مورد استفاده قرار ميگيرند نيز الزامي است.

**مسوولان در مورد سلامت آب معدني چه مي گويند؟

کاظم ندافي مدير كل سلامت محيط و كار وزارت بهداشت در گفت وگو با خبرنگار " شهر" درخصوص سلامت آآب معدني هاي موجود در بازار اظهار مي دارد " از نظر ما هر آب معدني که مجوز وزارت بهداشت و دارو و غذا را داشته باشد بهداشتي است و استفاده از آن هيچگونه عوارضي ندارد."

وي در پاسخ به اين سوال که در ارزيابي کيفي 21 نمونه از آب معدني هاي بازار توسط شرکت خدمات رفاهي نفت فقط 9 مورد آن مورد تاييد قرار گرفته است گفت " اينکه از 29 برند موجود در بازار 9 مورد آن در صورتجلسه داخلي يک شركت وابسته به سازمان نفت تاييد مي شود يک امر داخلي است و آنها براي سازمان خود مختارند که هر تصميمي را بگيرند اما در سطح کشور وزارت بهداشت و معاونت دارو وغذا صاحب نظر است و آب معدني که توسط وزارت بهداشت داراي مجوز باشد از نظر ما مورد تاييد است" .

وي تاکيد کرد " اين آب هاي معدني حداقل 4 بار توسط وزارت بهداشت و معاونت غذا و دارو در 4 سطح مختلف آزمايش مي شود و بعد از آن مجوز لازم داده مي شود"آنهايي که مجوز دارند و برچسب را قيد کرده اند از نظر وزرات بهداشت سالم هستند.

ندافي در پاسخ به سوال خبرنگار شهر که در هيچ جاي دنيا ماندگاري آب هاي معدني يکسال قيد نمي شود و استاندارد آن 3 تا 6 ماه است اعلام کرد " در خصوص آب هاي بطري شده معاونت دارو و غذاي وزارت بهداشت پاسخگو است ما فقط نظارت بر عرضه را برعهده داريم و چنانچه تخلفي باشد نسبت به جمع آوري آن اقدام مي کنيم".

در پايان وي در واکنش به اين سوال که آيا در بازار آب معدني وجود دارد که مجوز وزارت بهداشت را نداشته باشد يادآورشد " ممکن است به صورت تقلبي مواردي وجود داشته باشد اما آب معدني هايي که شماره مجوز وزارت بهداشت را بر روي محصول خود قيد کرده اند از نظر ما سالم هستند".

شبه درباره سلامت آب‌‌هاي معدني با توجه به افزايش مصرف آن در روز‌هايي كه خبر سلامت آب شير منازل رسانه‌اي شده است نگراني يكي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي نيز است دکتر عليرضا مرندي عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس در پاسخ به پرسش خبرنگار ما مبني بر اين كه «آيا شما خودتان از آب لوله‌كشي استفاده مي‌كنيد يا بطري‌هاي آب معدني؟»، تصريح كرد: بنده از آب لوله‌كشي استفاده مي‌كنم و آب معدني نمي‌خورم.

مرندي با بيان اين كه «سلامت آبهاي معدني هم در جاي خود زير سؤال است!»، اذعان كرد: بنظر مي‌رسد بيش از نيمي از آبهاي معدني موجود در بازار هم قابل اعتماد نيستند و ابهاماتي دارند!

دكتر وحيد صادقيان، معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي ايران معتقد است آب هاي بسته بندي شده موجود در بازار كه از سوي وزارت بهداشت داراي پروانه توليد هستند، مشكلي ندارند. به گفته او آب هاي بسته بندي شده موجود در بازار، اغلب آب شرب و آشاميدني هستند و نمي توان به آنها آب معدني گفت.

صادقيان در خصوص صورتجلسه ارزيابي كيفي آب هاي معدني در شركت خدمات رفاهي نفت توضيح نمي دهد و قضاوت در اين خصوص را به ساير معاونت هاي وزارت بهداشت مي سپارد.

هنوز واكنشي از سوي مسوولان رسمي در اين خصوص انجام نشده است، اما مشيري مدير كنترل كيفي آب و فاضلاب استان تهران بصراحت مي گويد مردم نبايد به آب هاي بسته بندي شده اعتماد كنند.

مشيري تاكيد مي كند روزانه 8ميليون تومان هزينه صرف سلامت آب شرب تهران مي شود و بهتر است مردم به جاي آب هاي بسته بندي شده كه بنا بر گزارش هاي قضايي در برخي موارد از آب شبكه تهيه شده اند، به آب تهران اعتماد كنند.

**مناقشه درباه وضعيت آب تهران !

مرتضي تمدن،‌ استاندار تهران قاطع ترين اظهار نظرات را درخصوص آلودگي آب تهران داشت وي اعلام کرد که " دانشگاه‌هاي علوم پزشکي، شرکت آب و فاضلاب و محيط‌زيست استان تهران به مردم تهران اطمينان دادند که آب تهران هيچ‌گونه آلودگي ندارد." وي از رسانه‌ها خواست در مورد آلودگي آب تهران، حتما با سند و مدرك حرف بزنند و افزود: " با هماهنگي مسوولان قضايي قرار شد اگر کسي در رسانه‌ها درباره آلوده بودن آب تهران ادعايي کرد مسوولان قضايي از او مدرک و توضيح بخواهند و بايد پاسخگوي ادعاي خود باشد. به‌جز مسوولان شرکت آب و فاضلاب، هيچ مقامي به‌صورت مستقيم حق اظهارنظر درباره آلودگي آب ندارد."

وي در تازه ترين اظهار نظر خود اعلام كرده است " به جرات و يقين مي توان گفت که آب شرب تهران سالم است حاضرم مناظره كنم " . استاندار تهران تمام کارشناسان و صاحبنظران را در مورد آلودگي آب تهران به مناظره دعوت کرد و افزود " 120 کارشناس زبردست و حرفه اي در مورد آب تهران مطالعه و آزمايش کرده اند که نتيجه آن سلامت آب تهران بوده است".

استاندار تهران در جلسه کار گروه بهداشت آب شهر تهران بيان داشت "به شهروندان اطمينان مي دهيم که آب تهران کاملا بهداشتي است و با آرامش خاطر از شبکه آب آشاميدني اين شهر مصرف کنند ".

وي اظهار داشت "من در تماسي که با وزير بهداشت و درمان داشتم وزير بهداشت نگفتند که آب شهر تهران غير بهداشتي است، فقط گفته بودند که در يک منطقه‌اي از شهر تهران از آب بسته بندي استفاده کنند نه اينکه همه آب شهر تهران آلوده است ".

اما اعتراف ديرهنگام وزير بهداشت به عوارض خطرناک آب آلوده به نيترات براي زنان باردار و کودکان شيرخوار واکنش هاي بسياري را به دنبال داشت. مرضيه وحيد دستجردي در رابطه با وضعيت آب تهران اعلام كرد "وزارت نيرو در مورد آب گزارش ويژه‌اي داده است که البته قبلا به وزارت بهداشت ارسال کرده بود در اين گزارش ميزان نيترات در برخي نقاط تهران بالاتر از حد مجاز است ".

وزير بهداشت ادامه داد "به دليل اينکه درصدي از آب شرب تهران نيترات بالايي دارد بنابراين توصيه مي‌شود براي جلوگيري از عوارض آن زنان باردار و کودکان شيرخوار از آب بطري استفاده کنند".

مديركل استاندارد استان تهران اما نظر ديگري دارد مهدي پورهاشم در اين‌باره توضيح داد " براساس نتايج آخرين نمونه‌برداري‌هاي انجام شده از آب تهران و كرج مشخص شد كه آب اين دو كلان‌شهر كشور هيچ‌گونه مشكل شيميايي و ميكروبي ندارند."

وي افزود " اداره كل استاندارد استان تهران سالانه حداقل چهار مرتبه آب تهران را مورد بررسي و آزمون قرار مي‌دهد كه در همين راستا چندي پيش از 24 نقطه مختلف در سطح شهر تهران به ويژه نقاط جنوبي آن نمونه‌برداري شد."

وزير نيرو با اظهار نظر جنجالي موضوع آلودگي آب تهران را اينچنين توصيف کرد " آب شرب تهران سالم است و موضوع آلودگي آن به نيترات "شوي رسانه‌اي" بود .

وزير نيرو افزود " 70 درصد منابع آب شرب تهران از آبهاي سطحي تامين مي شود که 100 درصد سالم است و 30 درصد آب تهران از آبهاي زيرزميني تامين مي شود که در 7 درصد آنها نيتراتي بالاتر از حد مجاز وجود دارد، البته با مخلوط شدن با آبهاي ديگر مشکل آن نير رفع مي شود."

اما محمد پرورش مديرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، ضمن تکذيب هرگونه آلودگي آب تهران، اخبار مربوط به آلودگي‌ آن و ميزان بالاي نيترات موجود در آب برخي مناطق تهران را بي‌اساس خواند.

وي در كارگروه بهداشت آب استان تهران گفت آب تهران كيفيت لازم را براي همه‌ گروه‌هاي سني دارد و تاكيد كرد كه "ميزان نيترات موجود در آب تهران به طور ميانگين كمتر از 10 ميلي‌گرم است و حتي اگر ميزان نيترات آب تا 100 هم افزايش يابد، اگر مشكل ميكروبي در آن وجود نداشته باشد هيچ نگراني براي مصرف كننده ايجاد نمي‌كند. كالايي كه ما در اختيار مردم قرار مي‌دهيم و آنها استفاده مي‌كنند شرايطي ندارد كه بتوان در مورد آن ادعاي دروغي داشت چرا كه هر لحظه در اختيار مردم است و آنها مي‌توانند صحت اين اظهارات را بسنجند."

دکتر عليرضا مرندي عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس در گفتگو با خبرنگار "شهر" با انتقاد از وضعيت بوجود آمده در رابطه با آلودگي آب شرب تهران گفت: متأسفانه زماني كه دو وزارتخانه مسوول در اين رابطه نظرات متفاوتي ارايه كرده و بر آن تأكيد دارند، نتيجه‌اي جز سردرگمي و بي‌اعتماد كردن مردم ندارد.

اين در حالي است كه عضو کميسيون بهداشت مجلس و وزير سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشکي سال گذشته اعلام كرده بودند كه " آلودگي آب تهران انکارناپذير است".

وي عنوان کرده بود "در حال حاضر نه مي‌توان وجود انواع فلزات سمي و خطرناک را در آب تهران انکار کرد و نه مي‌توان با اطمينان گفت اين آب، آبي آلوده نيست. در يک جمله کاملاً آگاهانه مي‌توان اظهار کرد که آب تهران آلوده است و ترديدي در اين آلودگي چه به لحاظ وجود ميکروب‌ها و چه انواع فلزات سمي وجود ندارد."

اما کاظم ندافي مدير كل سلامت محيط و كار وزارت بهداشت در مورد مشگل آلودگي آب تهران به خبرنگار ما اينگونه مي گويد " در خصوص آب تهران به طور کلي مشگل خاصي وجود ندارد و آلودگي فقط درمنطقه 6 آبفاي تهران است که نيترات بيش از حد مجاز دارد. "

ولي دكتر حسينعلي شهرياري، عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس با صراحت اعلام کرد كه " فاضلاب شهري همچنان در حال نفوذ به آب‌هاي زيرزميني شهر تهران است".

وي با اشاره به اينكه در تهران آب مصرفي مردم تنها از رودخانه‌ها نيست؛ بلكه بخشي از آن از آب‌هاي زيرزميني تامين مي‌شود، تاكيد كرد: "همين مهم‌ترين علت افزايش نيترات در آب آشاميدني است."

در همين زمينه محمد‌هادي حيدرزاده، مشاور محيط زيست شهردار تهران نيز اعلام کرده که با گذشت 58 سال از آغاز به کار شبکه فاضلاب شهر تهران، مطابق مستندات موجود 82 درصد از شهروندان تهراني)معادل 6 ميليون نفر) همچنان از خدمات شبکه فاضلاب شهري بي بهره اند.

وي يادآور شد " سالانه بيش از 4 ميليارد تومان اعتبار براي تدوين طرح جامع فاضلاب شهر تهران هزينه مي‌شود و بيش از نيم قرن از تدوين طرح جامع فاضلاب شهر تهران مي‌گذرد ولي هنوز تهراني‌ها از اين شبکه خدمات شهري بي‌بهره‌اند ".

حيدرزاده خاطرنشان کرد " يکي از اساسي‌ترين مشکلات زيست محيطي شهر تهران عدم تناسب بين تاسيسات آبرساني و سيستم دفع فاضلاب شهري است که بر اساس آمار سال 1385 بيش از 98 درصد تهراني‌ها از شبکه آبرساني بهره مندند و تنها 18 درصد جمعيت شهري تحت پوشش خدمات شبکه فاضلاب قرار دارند".

معصومه ابتکار، رييس کميته محيط‌ زيست شوراي شهر تهران هم در مصاحبه اي تصريح کرد " در حال حاضر شاخص‌هاي جديدي براي سنجش آب در دنيا وجود دارد که متأسفانه اين شاخص‌ها در ايران اعمال نمي‌شوند. نگراني اصلي مساله برداشت از آب‌هاي زيرزميني است که با اضافه شدن ميزان برداشت، نگراني‌ها بيشتر مي‌شود." وي با بيان اينکه نمي‌توان سلامت 5/8 ميليون جمعيت تهراني را ناديده گرفت، گفت " آب شرب در هر منطقه از تهران وضعيت متفاوتي دارد. مؤسسه استاندارد به تنهايي مرجع بررسي کيفيت آب تهران نيست و وزارت بهداشت هم در اين مساله دخيل است."

**جايگاه آب معدني ايران در مقايسه با ديگر كشور‌ها

آبي که به‌صورت بطري در کشورهاي مختلف ارائه مي‌شود آب آشاميدني‌اي است که مي‌تواند آب به دست آمده از يخچال‌هاي طبيعي يا توده‌هاي يخ رودخانه‌ها باشد که اين نوع آب بزرگترين منبع آب تازه روي کره زمين است و معمولا در نواحي قطبي و کوهستاني ديده مي‌شود يا آب چشمه‌هاي طبيعي باشد که از درون زمين فوران مي‌کند و بسته به محل آن داراي املاح مختلفي است و يا صرفا آبي باشد که به روش فيزيکي تصفيه شده است.

در کشورهاي توسعه يافته کيفيت آب بطري‌ها با استانداردهاي ويژه کنترل مي‌شود و با برچسبي که روي آن نصب شده ايمني و مواد موجود در آن به خريدار ارائه مي‌شود. اين در حالي است که در کشورهاي در حال توسعه اين استانداردها متغير است.

به گزارش شهر، مصرف بطري ‌آب از سال 2002 تا 2007 در جهان برابر با 6/7 درصد در هر سال افزايش پيدا كرده است )از 95/130 ميليارد ليتر به 8/188 ميليارد ليتر رسيده است). در دنيا كشور آمريكا بيشترين مصرف كننده بطري‌هاي آب با 4/33 ميليارد ليتر بوده است.در ضمن شهروندان امارات متحده عربي بيشترين سرانه مصرف بطري آب را داشته اند. (7/259 ليتر براي هر شخص ساليان ( اما بر اساس تحقيقاتي كه از سوي يك شركت چند مليتي (دنون) انجام گرفته در ايران در حال حاضر به طور متوسط هر ايراني سالانه 10 ليتر آب معدني يا آب آشاميدني بسته بندي شده مصرف مي کند و براي آن به طور متوسط سالانه 2 هزار تومان هزينه مي کند ، اين در حالي است که در کشورهاي همسايه اي مثل ترکيه ، هر فرد به طور متوسط سالانه 100 ليتر آب بسته بندي شده مي نوشد و براي آن معادل 25 هزار تومان هزينه مي کند.

آب معدني در ايران با گردش مالي سالانه 115ميليارد تومان ارزان ترين بازار را در جهان دارا است. بازار فرآوري و فروش آب معدني و آب شيرين، از جمله بازارهاي جذاب در ايران و جهان است. اين بازار در ايران با دارا بودن تقاضاي حدود 400 ميليون بطري آب معدني در سال و صادرات حدود 150 ميليون بطري به كشورهاي ديگر، حجمي حدود115 ميليارد تومان را در هر سال دربرمي گيرد، آن هم در شرايطي كه آب معدني ايران، ارزان ترين آب معدني دنيا به حساب مي آيد، چرا كه بطري هاي يك و نيم ليتري انواع آب معدني كه پر مصرف ترين سايز اين محصول است با نرخ 250تومان به مصرف كنندگان عرضه مي شود. اين در حالي است كه همين بطري آب در ديگر كشورهاي مصرف كننده با نرخي بيش از يك دلار به فروش مي رسد،ولي آب معدني ايراني دربازارهاي جهاني با قيمت هايي به مراتب پايين تر و حدود 100تومان براي هر بطري به فروش مي رسد .

صنعت آب معدني در ايران تا اواخر دهه 70 با نگاهي صادراتي فعاليت مي‌كرد، اما از آن تاريخ به بعد توليدكنندگان، بازارهاي داخلي را مورد هدف قرار دادند و در توجيه اين اقدام افزايش هزينه‌هاي توليد و حمل و نقل را از موانع صادرات عنوان مي‌كنند، شركت‌هاي آب معدني در ايران بعد از گذشت نزديك به 40 سال از دو شركت به 70 شرکت ارتقا پيدا کرده است. گرچه اين شركت‌ها با تمام ظرفيت فعاليت نمي‌كنند؛ اما ميزان توليد اين محصول از 10‌ميليون بطري در سال 70 به 2000‌ ميليون ليتر در سال 88 رسيده است. ظرفيت بازار مصرف حدود 300 تا 400 ميليون بطري در سال است كه اين ميزان در بطري هاي نيم ليتري، 5/1، پنج و 20 ليتري به فروش مي رسد.

اين امر گرچه پيشرفت قابل توجهي را نشان مي‌دهد اما در مقايسه با كشورهاي اروپايي هنوز به جايگاه مطلوبي نرسيده است چرا كه كوچك‌ترين كارخانه آب معدني در اروپا سالانه 100‌ميليون بطري آب مي‌فروشد، اما در ايران بزرگ‌ترين كارخانه آب معدني داراي اين ظرفيت است. البته اميد است سرمايه‌گذاري 50‌ميليارد توماني براي توليد نخستين آب معدني ارگانيک کشورکه امسال کلنگ آن زده شد بتواند طبق استانداردهاي جهاني، آب معدني هايي سالم و عاري از آلودگي را در بازار توزيع کند.

از طرفي ارزش صنعت آب معدني در ايران 121 ميليون يورو است و در ترکيه اين صنعت در حدود 1468 ميليون يورو ارزش دارد که اين رقم تقريباً 10 برابر ارزش مالي صنعت آب معدني در ايران است و از آنجا که اين دو کشور تقريباً جمعيت مساوي دارند ، مصرف آب معدني در ترکيه 10 برابر ايران برآورد مي شود .

براساس آمار اعلام شده کل رقم تجارت آب‌هاي بطري شده در جهان در سال 2006 برابر با 61ميليارد دلار بود که در سال 2011 به 86ميليارد دلار خواهد رسيد.

سخن آخر؛ سلامت جامعه در گرو سرنوشت حياتي‌‌ترين عنصر

تاكيد بر آلوده نبودن آب تهران همراه با توصيه بر استفاده از آب بسته‌بندي خود گوياي حقيقتي است كه بعضي مسئولان از قبول آن خودداري مي کنند. در جايي که هم سلامت آب شرب شهري و هم آب هاي معدني و بسته بندي مورد ترديد است و طبق آزمايش هاي متعدد آلودگي آنها مورد تاييد قرار گرفته است اين ضد و نقيض گويي مسوولان خود حکايتي است که اگر تبديل به " شوي رسانه اي " نشود قطعا سلامت تمام شهروندان را به مخاطره مي اندازد.

اما سوال اينجاست که چرا بايد در خصوص سلامت آب به عنوان يکي از حياتي ترين عناصر زندگي حتي اگر تنها در منطقه‌اي از تهران باشد تا اين درجه غفلت شود؟ آلودگي آب تهران و آب هاي معدني بنا به گفته کارشناسان سال ها است که مطرح مي شود و مستندات بسياري در اين زمينه وجود دارد که به دلايل خاص ارايه نمي شود ولي آيا بايد سلامت يک جامعه به خاطر برخي ملاحظات به خطر بيافتد؟

مرجع نظارت بر روي استاندارد آب معدني، وزارت بهداشت و موسسه استاندارد است، اگر نظارت کامل بر روي محصولات شرکت هاي آب معدني انجام مي شود پس نتايج آزمايش هاي انجام شده چرا تا اين حد از استانداردهاي موجود در دنيا دور است و وجود اين همه آلودگي در آب هاي معدني به چه معنا است؟

بر اساس تحقيقاتي كه در كشور كانادا انجام شده است بين مصرف آب معدني و پوسيدگي دندان رابطه مستقيم وجود دارد، از آنجايي كه در سال‌هاي 2002 تا 2005 بيشتر آب شير‌ها داراي ماده فلورايد بود از پوسيدگي دندان‌ها جلوگيري مي‌شد اما با توجه به افزايش مصرف آب معدني ميزان پوسيدگي دندان‌ها در ميان مردم نيز بيشتر شد.

نکته قابل تامل اينجا است که به تعداد مشتريان آب هاي بطري شده كه بيشتر با عنوان [ آب معدني ]درايران شناخته مي شوند روزبه روز افزوده مي شود. خريداران با تصور پاك و سالم بودن، بهايي چندين برابر چرخاندن شير آب شهري براي بطري هاي بسته بندي شده مي پردازند و تصور نمي كنند كه امكان آلودگي اين محصولات نيز وجود دارد.

 درحالي که سازمان بهداشت جهاني تأکيد بر سلامت و بهداشت روان دارد در ايران دائم به مردم شوک‌هاي رواني وارد مي شود يک روز با مسئله حذف يارانه، روز ديگر با بحث واردات برنج‌هاي آلوده و اين روزها هم با دعوا بر سر آلودگي آب تهران و بلاتکليفي مردم براي استفاده از آب هاي معدني که اعتماد چنداني به سلامت آنها نيست. عوارض نيترات موجود در آب شهري و همچنين آلودگي هاي بسياري که در آب هاي معدني وجود دارد با توجه به ماندگاري غير استاندارد يکساله، در آينده اي نه چندان دور از نظر جسمي و رواني عيان مي شود و سوال آخر اين است که آيا در آن زمان هم مسوولان با همين قاطعيت از عاري بودن آب تهران از هرگونه آلودگي صحبت مي کنند؟

به گزارش مهناز اعتدالي ، مهدي نوروزونديان