هر شهر را با نمادهايش مي شناسند، شهر پاريس با برج ايفلش شناخته ميشود و دهلي با تاج محلش اما تهران كه سالها پيش تنها با يك نماد شناخته مي شد، امروز با سه نماد شهري خودنمايي ميكند.
نمادهاي پايتخت پابهپاي طول و عرض جغرافيايياش رشد كردهاند به طوريكه در غرب برج آزادي نماد آزادي و تحولات سياسي و اجتماعي و در شمال برج ميلاد نماد گستره و دامنه ارتباطات. در جنوب اين كلان شهر نيز اين روزها نمادي نو ساخته و راهاندازي شده تا توان فني و مهندسي کشور را نمايان و اين شهر را از موهبت سه نماد بهرهمند كند.
برجي به وسعت آزادي
برج آزادي ، نخستين نماد شهر تهران است که در سال ???? توسط معمار ايراني، حسين امانت طراحي و ساخته شده است. اين برج نمونهاي از نماد و نشانههاي شهري است که معماري شاخص آن، تلفيق طاقهاي معماري پيش از اسلام (دوره هخامنشيان و ساسانيان) و بعد از اسلام و تبديل آن به نمادي زيبا به لحاظ معماري است.
در سال 1345طرح يک نماد معرف ايران بين معماران ايراني به مسابقه گذاشته ميشود و در نهايت طرح مهندس حسين امانت بيست و چهار ساله که فارغالتحصيل دانشگاه تهران بوده، برنده اين مسابقه و طراح اول برج آزادي انتخاب ميشود. عمليات بنا برج آزادي در يازدهم آبان ???? آغاز و پس از بيست و هشت ماه کار، در ?? ديماه ???? به اتمام ميرسد.
معماري برج آزادي تلفيقي از معماري دوران هخامنشي، ساساني و اسلامي است. اين بناي سه طبقه داراي چهار آسانسور و دو راه پله و ??? پلکان است. در محوطه زيرين آزادي چندين سالن نمايش، نگارخانه، کتابخانه، موزه و... قرار دارد. طول اين بنا ?? متر، ارتفاع آن از سطح زمين ?? و ارتفاع از کف موزه ? متر است. گفته ميشود در ساخت برج آزادي چهل و شش هزار قطعه سنک بريده و پرداخت شده به کار رفته است.
در اين بنا، قوس اصلي وسط برج، نمادي از طاق کسري مربوط به دوره پيش از اسلام (دوره ساساني) است و قوس بالايي که يک قوس شکسته است از دوران بعد از اسلام و نفوذ اسلام در ايران حرف مي زند. رسمي سازي هايي که بين اين دو قوس را پر مي کند، خيلي ايراني است و از گنبد مساجد ايران الهام گرفته شده است.
دو طبقه داخل برج، يکي بالاي قوس طاق اصلي و ديگري زير گنبد است که با آسانسور دسترسي به آن امکانپذير ميشود. اين طبقه که به عنوان نمايشگاه طراحي شده با گنبدي از بتن سفيد پوشيده شده. اين گنبد مقرنس ايراني را به نوع تازه اي اجرا ميکند و ارتفاع آن از بام آزادي بيرون مي زند و از بام ديده ميشود که با کاشيهاي فيروزهاي معرق ايراني پوشيده شده است.
اين بنا سنگ هايي دارد که در قسمت پايين برج 3.2 متر طول و 1.6 متر ارتفاع دارند و کار دست سنگتراشان است. اين سنگها با بتن و آهن ضد زنگ به هم چسبيده اند و پشت آنها يک سطح خشن است که روي آن نلغزند. ولي هر سنگي کنار سنگ ديگر با يک ماده قابل انعطاف چيزي شبيه به لاستيک بندکشي شده است.
نقشهاي داخلي برج، تلفيقي از سنت و مدرنيسم است به خصوص سقف طبقه دوم. در ورودي برج، هريک از لنگههاي سنگي درها، حدود 5/3تن وزن دارد. جنس اين سنگها از گرانيت است. برج دو آسانسور دارد که از ديوارههاي برج بالا مي روند. آسانسور اول دو طبقه را طي ميکند و به سقف سيماني مي رسد سپس از آسانسور دوم استفاده ميشود. هيچ يک از سقفها بسته نيستند و همه آنها به فضاي بالاتر راه مي يابند.
در مراسم افتتاح اين برج ، براي نخستين بار منشور حقوق بشر کوروش ( نخستين نوشته حقوق بشر از کوروش کبير، پادشاه هخامنشي) پردهبرداري ميشود.
ميلاد تهرانيها
برج ميلاد دومين نماد کلان شهر تهران است که ساخته شده دست متخصصان و مهندسان داخلي است. سازهاي بتني که در ضلع جنوبي اتوبان شهيد همت برروي تپه هاي نصر بنا شده است. برج ميلاد با کاربرهاي متنوع، 435 متر از سطح زمينهاي مجاور ارتفاع دارد که از اين نظر چهارمين برج مخابراتي - تلويزيوني بلند جهان و از نظر وسعت کاربري سازه رأس برج اولين آن در ميان تمامي برجهاي دنيا محسوب مي شود.
پايه اصلي برج بتن آرمه است . ارتفاع آن 315 متر از روي زمين طبيعي با مقطع حجره اي (سلولار) است. حدود 33000 متر مکعب بتن در آن مصرف شده است . اين بدنه شامل هسته مرکزي و چهار عدد باله است . درون هسته مرکزي 3 حجره به آسانسورها و يک حجره به راه پله اضطراري اختصاص يافته است . باله در تراز صفر برج به صورت ذوزنقه در چهار طرف قرار دارد و تا ارتفاع 240 متري به صورت هرمي شکل کاهش مقطع دارد . هسته مرکز از اين تراز به تنهايي تا 315 متر ادامه مي يابد. از تراز 245 تا 315 متر سازه رأس برج قرار دارد.
ساختمان رأس برج ميلاد مجموعه اي از 12 طبقه با کاربردهاي مختلف در طبقات است . اين ساختمان پس از اجراي بدنه اصلي برج تا تراز 315 ساخته و در بالاي بدنه اصلي نصب شده است. قسمت مرکزي سازه رأس برج بتني است که قبلاً در امتداد بدنه اصلي برج اجرا شده است. سه طبقه تأسيساتي به ترتيب در ترازهاي مختلف برج ميلاد وجود دارد که مساحت هر طبقه 70 متر مربع است .
نخستين مرحله اجرا در تاريخ 12 دي ماه سال 1377 آغاز شد. پس از پايان اين مرحله، آسانسور حمل پرسنل با ظرفيت 25 نفر در بخش مرکزي بدنه نصب شد. هنگام اجراي بدنه، در هر 12 متر يک سقف دسترسي در بخش مرکزي ساخته ميشد. براي حفاظت از برج در مقابل صاعقه، سيمهاي مسي در بدنه برج کار گذاشته شده که تا کف پي امتداد دارند و در نهايت به شبکه هم پتانسيل کف پي متصل ميشوند. علاوه بر اين به منظور بررسي عملکرد نيروها، در زير پي و بدنه برج ابزار دقيق استاتيکي و ديناميکي در مکانهاي مختلف بدنه جايگذاري شدند که از نتايج آنها براي کسب اطلاعات بيشتر، براي نگهداري برج و همچنين کارهاي تحقيقاتي ميتوان استفاده کرد.
قسمت چهارم ساختمان سازه راس است که ساختماني 12 طبقه و از جنس اسکلت فلزي است و از تراز 245+ تا 315+ متري ساخته ميشود. نماي بيروني اين ساختمان شيشهاي است و طبقات مختلف آن علاوه بر کاربردهاي تاسيساتي، به منظور ايجاد يک روند عملي در مراحل ساخت و نصب، اين سازه به 6 قسمت تقسيم شده است.
از امکانات ويژه برج ميلاد مي توان به سيستم بالابر آن اشاره کرد که داراي شش آسانسور اصلي است، همچنين اين مجموعه داراي رستوران گردان، محيطهاي رو باز و سر بسته براي بازديد از شهر، دکل مخابراتي با آنتنهاي متفاوت، گالري آزاد هنري، امکانات فروشگاهي در لابي و فضاهاي خدماتي است.
تنها پل سه پايه دنيا
و در آخر؛ پل کابلي جواديه که نخستين پل سه پايه دنيا است با طراحي منحصربه فردش عنوان سومين و جديدترين نماد کلان شهر تهران را از آن خود کرده است.
پل جديد کابلي جواديه که به دليل فرسودگي پل قديم جواديه احداث شده، داراي طولي در حدود 210 و عرض 15 متر از هر طرف است. هر باند پل کابلي جواديه با عرض 15 متر، داراي 3 خط عبوري است که تنها به يک رديف کابل 12 تايي متصل است و مسير مستقيم از ميدان بهمن به ميدان حق شناس را ايجاد کرده.
اين نکته را بايد مد نظر قرار بگيرد که پل کابلي جديد جواديه با تکيه بر تخصص مهندسان داخلي طراحي و به دست نيروهاي داخلي اجرا شده است و براي همين علاوه بر ويژگيهاي بارزي که در خود دارد، از کيفيت و مقاومت بسيار بالايي نيز برخوردار است. در عرشه پل سه پايه جواديه که توسط 12 دسته کابل به قوس مياني متصل شده، قدرت تحمل 250 تا 850 تن بار ايجاد شده است .
عرض اغلب پلهاي ساخته شده در دنيا به خصوص پل هاي کابلي در لاين آخر ورودي و خروجي کم است، اما در پل کابلي جواديه علاوه بر اينکه بيشترين عرض ممکن در عرشه ديده شده، دهانه ي خروجي و ورودي پل با کاهش عرض روبرو نبوده و يک لاين چهارم نيز براي اتصال به دسترسي ها ايجاد شده است. به طوريکه دهانه شمالي پل 57 متر و دهانه جنوبي 35 متر است.
همچنين با جمع آوري پايه هاي پل قديم، 126 متر فضا در اختيار شرکت راه آهن قرار گرفته که امکان ايجاد 12 خط عبوري جديد را در بر خواهد داشت. از سوي ديگر با افزايش ارتفاع پل، امکان تردد قطارهاي دو طبقه از زير پل نيز فراهم شده است. طرح قوس اين پل به دليل مجاورت با اصليترين خط راهآهن پايتخت، از سوزن ريل قطار الهام گرفته تا زيبايي طراحي اين پل دو چندان شود.
.
.