خبرگزاري شهر،25 مهر 88: بزرگترين گردهمايي كتابخوانهاي دنيا تحت عنوان نمايشگاه كتاب فرانكفورت از روز چهارشنبه 14 اكتبر تا فردا 18 اكتبر در حال برگزاري است،به همين مناسبت مرور فرازهايي از چگونگي پايه گذاري،رشد و توسعه و نقش اين نمايشگاه خالي از لطف نخواهد بود:رابطه‌ي فرانكفورت با نشر و کتاب پيشينه‌اي چندصدساله دارد. يوهانس گوتنبرگ صنعت چاپ را در نزديکي فرانکفورت اختراع کرد و به ثبت رساند.
در سال 1564ميلادي براي نخستين بار نمايشگاهي از سوي ناشران کتاب در فرانکفورت برگزار شد. اين‌گونه نمايشگاه‌ها تا ميانه‌ي سده هجدهم ميلادي با چند بار وقفه هر سال در اين شهر برگزار مي‌شد، اما رفته‌رفته به شهر لايپزيگ انتقال يافت.
تا اواخر سده هجدهم ميلادي مبادله کتاب به صورت پاياپاي بود، يعني ناشران و بازارياب‌ها، کتاب‌هاي خود را با يکديگر معاوضه مي‌کردند، تا اينکه آرام آرام خريد و فروش نقدي کتاب، جاي خود را ميان علاقه‌مندان و دست‌اندرکاران اين رشته، توسط همين نمايشگاه‌ها باز کرد.
در سال 1949 ميلادي اولين نمايشگاه کتاب پس از دوران جنگ جهانى، در کليساي مشهور پاول در فرانکفورت از سوي اتحاديه ناشران و کتابفروشان ايالت هِسِن Hessen برگزار شد. در اين نمايشگاه 8500 عنوان کتاب از 250 ناشر، به نمايش گذاشته شد و 14هزار نفر از آن ديدن کردند.
يک سال بعد، يعني در دومين نمايشگاه در اين دوره، ناشران بين‌المللي نيز در اين نمايشگاه حضور يافتند. در اين نمايشگاه بود که براي نخستين بار کتابفروشان هامبورگى اقدام به اعطاي جايزه‌اي غيردولتي با نام جايزه صلح کردند. اين جايزه در آن سال به ماکس تاو Max Tau تعلق گرفت، نويسنده‌اي که در نروژ در تبعيد بسر مي‌برد.
جايزه اين دوره، يعني 2009 به کاترين اشميت، نويسنده‌ي 51 ساله آلماني اعطا شده است. رمان "تو نمي‌ميري" از اين نويسنده‌ي معاصر، سرگذشت زني را تصوير مي‌کند که يک بار ديگر به زندگي بازگشته است.
در سپتامبر سال 1951 يعني در سومين نمايشگاه پس از دوران جنگ، براي نخستين بار نمايشگاه کتاب در مرکز دائمي نمايشگاه‌ها در فرانکفورت برگزار شد. در اين سال بخش ويژه‌اي نيز به شکيل‌ترين کتاب‌هاي سال اختصاص يافت. اما از سال 1974 به بعد، اين بخش ويژه نمايشگاه حذف گرديد.
گفتني است که در سال يادشده، يعني 1951 جايزه صلح به آلبرت شوايتزر تعلق گرفت. از ميان کساني که در اين فاصله جايزه صلح فرانکفورت را دريافت کردند، يکي هم نويسنده مشهور آلماني هرمان هسه بوده است. در سال 1955 براي نخستين بار شماري از کشورهاي بلوک شرق نيز در نمايشگاه کتاب حضور يافتند.
در بيستمين نمايشگاه کتاب در سال 1968 در فرانکفورت، 3000 ناشر از 55 کشور شرکت داشتند. در اين سال بود که بخش ويژه‌اي زير عنوان کشورهاي در حال رشد، در نمايشگاه فرانکفورت آغاز به کار کرد. در اين بخش ابتدا هر سال سه ناشر از سه قاره آسيا، آفريقا و آمريکاي لاتين، ميهمان ويژه نمايشگاه بودند. امروزه اما حدود 40 تا 50 ناشر به اين بخش دعوت مي‌شوند.
نمايشگاه کتاب در سال 1976 به ادبيات آمريکاي لاتين پرداخت و در سال 1978 موضوع کودک و کتاب را برگزيد. در سال 1978 که مصادف با سي‌امين نمايشگاه کتاب بود، بيش از 200 هزار نفر از نمايشگاه ديدار کردند. در اين سال براي نخستين بار، جايزه آلماني ادبيات جوانان ايجاد و اعطا شد.
اين نمايشگاه در سال 1980 ميلادي به موضوع ويژه ادبيات آفريقاي سياه پرداخت. همين امر و پرداختن نمايشگاه به ادبيات کشورهاي جهان سوم، انگيزه‌اي براي ترجمه ادبيات آسيايي افريقايي و آمريکاي لاتين را پديد آورد. در سال‌هاي پس از آن، هر سال نمايشگاه با معرفي آثار ادبي يک کشور يا يک حوزه فرهنگي، نظر ديدارکنندگان را به خود جلب کرده است. امسال سرزمين پهناور و پرجمعيت چين ميهمان ويژه‌ي نمايشگاه کتاب است.
سال 1998 مصادف با پنجاهمين سالگرد برگزاري نمايشگاه کتاب فرانکفورت، 6800 ناشر از 105 کشور حضور يافتند و اين دوره از نمايشگاه حدود 290 هزار نفر ديدارکننده داشت. در اين سال دفاتر خارج از کشور نمايشگاه کتاب فرانکفورت، در نيويورک و پکن گشايش يافتند و آلمان در همين سال ميهمان افتخاري نمايشگاه کتاب در تايپه بود.
از سال 2001 بخشي از نمايشگاه به کتاب‌هاي شنيداري يا گويا تعلق گرفته است؛ کتابهايي که از سوي نويسندگان يا گويندگان خوش‌صدا بر روي نوار يا سى‌دى ضبط مي‌شوند.
از پنج سال پيش، افزون بر حضور ميهمان افتخاري در نمايشگاه، هر سال به موضوع ويژه‌اي نيز پرداخته مي‌شود. براي مثال موضوع برگزيده در سال 2002 برابري و عدالت در دوران جهاني شدن بود. چهار سال پيش براي نخستين بار، مرکز بين‌المللي زبان‌ها و ترجمه، برنامه‌اي تخصصي در نمايشگاه را به خود اختصاص داد و همچنين موضوع تازه فيلم و تلويزيون، به اين نمايشگاه راه يافت.
گسترش مراكز نامبرده در سال گذشته کاملا چشمگير بوده و خبرنگاران از کشورهاي گوناگون را قادر ساخته که به زبان مادري خود از چند و چون نمايشگاه آگاه شوند و اطلاعات بروز را دريافت کنند.
