تبليغات نبايد دورنماي شهر را مسدود كند

به گزارش خبرنگار«شهر» تبليغات محيطي زير مجموعه از طراحي محيطي است و در دنيا قاعده و قانون معين دارد. تبليغات ما را در بر گرفته؛ صبح كه از خواب بلند مي شويم و پيچ راديو را باز مي كنيم، آگهي هاي بازرگاني به گوش ما مي‌رسد،در اتومبيل كه مي نشينيم انواع بيليوردها با مضامين مختلف به چشم‌مان مي خورد، دراتاق انتظار پزشك بروشورهاي تبليغاتي در انتظار ماست، بنابراين ما در تمام طول روز در معرض پيام هاي تجاري قرار داريم. تبليغات در پي اثرگذاري بر مخاطب و ترغيب او به خريد كالايي يا استفاده از خدمتي هستند و تبليغات آموزشي هم سعي در القاي تفكري در مخاطب دارند. در دنيا براي تبليغات چه محيطي و چه غير محيطي استاندارهايي تعريف شده تا تبليغات هم از منظر تاثيرگذاري و هم از منظر زيبايي شناختي ذهن مخاطب را درگير كند.

در تبليغات محيطي قواعدي بايد رعايت شود تا مخاطب دچار آشفتگي ذهني در مواجه با پيام هاي متفاوت نشود. در كلان شهر تهران رهياب ها، بيليوردها و بنرها تابلوهاي مشاغل مختلف چنان كنار هم نشسته اند كه سرت به دوار مي افتد ازحجم بالاي اطلاعات و درهم ريختگي اين احجام.

شهر‌هاي فاقد هويت بصري

هويت بصري از مجموعه عوامل بصري است که شاخص و ويژه هر شهري دردنياست هويت شهر پيوند خورده با هويت بصري آن است مثلا «يزد» شهر بادگيرهاست.

«تهران» امروز اما شهري است گير افتاده بين آسمان خراش ها، منازل ويلايي و ساختمان‌هايي با نماهاي متفاوت در كنارهم، خلاصه آشفته بازي است پايتخت ايران. در اين فضا شهروندان با انواع و اقسام تابلوهاي تبليغاتي هم روبرو هستند كه كلافگي و استرس را دامن مي‌زند از بس بي‌حساب و كتاب نصب شده اند.

شهرام گلپريان، مدرس موسسه عالي جهاد دانشگاهي معتقد است: تهران داراي «آشفتگي» بصري است.

کنار هم قرار گرفتن ساختمان‌هاي شيشه‌اي بلند در کنار ساختمان‌هايي با معماري سنتي، يا برج‌هاي بلند در کنار ساختمان‌هاي کوتاه، در تهران باعث شده شهر هويت بصري يکدستي نداشته باشد. همچنين در تهران تبليغات محيطي، يکپارچه و هدفمند سازماندهي نشده است.

قباد شيوا گرافيست هم مي گويد: شهر بايد هويت بصري داشته باشد اما تهران فاقد اين هويت بصري يكپارچه است.

او معتقد است شهر بايد هويتش را درون تابلوهايش بياورد و به عنوان نمونه به بازارچه اي اشاره مي كند كه شهرداري با استفاده از كاشي كاري هاي شبيه كاشي هاي دوران قاجار به حفظ هويت بازارچه كمك كرده است.

نيما وراميني استاد دانشگاه علم و فرهنگ هم مي گويد: ميدان تجريش يكي از مكان هايي است كه افراد در آنجا دچار سردرگمي بصري مي شوند؛ چرا كه پر است از تابلوهاي تبليغاتي در حجم هاي مختلف، پرچم هايي كه توسط شهرداري نصب شده و ساختمانهايي با بلندي هاي متفاوت.

به گفته او همه اينها هويت تجريش را كه باامامزاده صالح پيوند خورده بود را مخدوش كرده و هويت امامزاده را در حاشيه قرار داده درحالي كه حضور امامزاده صالح بايد هويت بخش تجريش باشد.

كاستي‌هاي تبليغات محيطي در ايران

به گقته قباد شيوا، در غرب تبليغات محيطي زير مجموعه طراحي محيطي است و در دانشگاه تدريس مي‌شود. شيوا مي گويد: در ايران ما تنها گرافيست داريم نه طراح محيطي! بنابراين تبليغات محيطي ما فاقد دانش لازم است و تبليغات ما تنها گرافيك است در ابعاد مختلف كه سبب شده فضاي شهر تهران فضايي آشفته شود.

محمد نقي‌زاده، عضو هيات علمي دانشکده هنر و معماري دانشکده علوم و تحقيقات هم معتقد است: بيلبوردهاي تبليغاتي انبوه در سردرها و ورودي‌هاي شهر مانند فرودگاه‌ها و ترمينال‌ها، بي‌تناسبي‌ها و همجواري‌هاي نامناسب تابلوها، به هويت و سيماي ظاهري شهر آسيب وارد مي‌کنند، به عبارت ديگر طراحي شهري و آن چيزي که در مقابل چشمان مخاطب قرار مي‌گيرد بايد با قاعده باشد.

شهرام گلپريان مي گويد: ازدحام تصويري و حجم بالاي اطلاعاتي برخي تابلوهاي تبليغاتي اتوبان‌هاي تهران، درک پيام را براي مخاطب مشکل مي‌کند، به عبارت ديگر تصوير، نوشته و رنگ مختصر و پيام کوتاه، براي معابري که مخاطب با سرعت از کنار آن عبور مي‌کند، بسيار مناسب است.

نيما وراميني درباره تابلوها و بيليوردهاي شهر تهران خاطر نشان مي كند: در شهر تهران چه به لحاظ ابعاد و اندازه تابلوهاي تبليغاتي و چه به لحاظ رنگ و ترکيب آن و چه به لحاظ ارتفاع تابلوها، هيچ استانداردي وجود ندارد. ما بايد در فضاي شهر به اتحاد بصري برسيم. منظر شهري مثل يک متن است به عنوان مثال نبايد تابلوهاي تبليغاتي، تابلوهاي نشانه و راهنما را تحت تأثير قرار دهند. بنابراين تابلوهاي راهنما يا همان رهياب ها بايد خوب ديده شوند.

نيما وراميني معتقد است: در شهر تهران در حوزه تبليغات فردگرايي ديده مي شود، به اين معني كه هر کس با هر سليقه و گرافيکي که دارد براي خودش تبليغ مي کند.

بر اساس اعتقاد كارشناسان در طراحي تابلوهاي تبليغاتي و رهياب ها بايد تناسب و هماهنگي همه اجزا با هم از يك سو و هماهنگي آن تابلو با بافت منطقه اي كه قرار است تابلو در آن نصب شود هم مورد مداقه مسئولان سازمان زيباسازي شهر تهران باشد. همچنين بايد استاندارهاي براي تابلوهاي تبليغاتي در نظر گرفته و اجرايي شود تا چهره بصري شهر تهران كم كم سامان گيرد.

قوانين تبليغات محيطي در دجهان

در كشورهاي پيشرفته دنيا تحقيقاتي در زمينه تبليغات محيطي انجام شده و بر اساس نظر كارشناسان استاندارهايي براي انواع و اشكال مختلف تبليغات تجاري يا غير تجاري تعريف شده است. در اين كشورها هر فردي نمي تواند براي خودش به هرشكلي كه خواست تابلو بسازد و در هرجايي كه دوست داشت نصب كند.

مثلا براي نصب بيلبورد ارتفاع آن،مكان قرار گرفتن آن مشخص شده است . ارتفاع بيلبورد نبايد از بام خانه هاي مجاور بالاتر باشد در حالي كه در تهران اينگونه نيست.

مورد ديگري كه توسط شهروندان در زمان نصب تابلوهاي تبليغاتي بايد رعايت شود اين است كه دورنماي شهر هرگز نبايد توسط تابلوها مسدود شود. هيچ بيلبورد يا رهيابي نبايد عناصر بصري شهر را مسدود كند. در حالي كه در شهر تهران اين اتفاق افتاده و بسياري از عناصر بصري در شهر ما مثل بناهاي خاص يا مجسمه هاي مشاهير توسط تابلوهاي تبليغاتي مسدود شده است.

قباد شيوا هم معتقد است: در قوانين شهرداري هاي جهان براي تابلوهاي تبليغاتي كه بالاي سردر مغازه ها يا فروشگاه ها نصب مي‌شود با توجه به متراژي كه آن فروشگاه يا مغازه دارد اندازه تابلو تعريف مي‌شود در حالي كه در ايران اين امر كاملا سليقه‌اي است.

بنابراين لزوم توجه به تبليغات محيطي از سوي سازمان زيباسازي شهرتهران و ساير نهادهاي مربوطه براي داشتن شهري كه عناصر بصري‌اش به آرامش شهروندان كمك كنند كه زندگي ماشيني و مدرن امروز استرس و كلافگي را براي آنها به ارمغان آورده، ضروري است.