تعطيلي پنجشنبه مدارس؛ بومي کردن آموزش يا اقتباس از ديگر کشورها ؟

به گزاش " شهر " در همان روزهاي نخست طرح تعطيلي پنجشنبه مدارس ابتدايي؛ واكنشهاي موافق و مخالف متعددي مطرح شد. چنانكه موافقان آن را در راستاي ارتقاي آموزشي، رعايت عدالت و رفع اختلاف و تبعيضي كه هم اكنون ميان معلمان ابتدايي با معلمان ساير مقاطع وجود دارد، عنوان كردند. اين در حالي بود که مخالفان اجراي سريع اين طرح را شتابزده و غير کارشناسي مي دانند و خواستار برنامه ريزي منسجم و دورانديشي لازم براي تحقق آن هستند.

پس از آن در سال گذشته به پيشنهاد وزارت آموزش و پرورش، مجددا اين طرح به شوراي عالي آموزش و پرورش ارجاع شد و پس از تصويب اين نهاد به شوراي عالي انقلاب فرهنگي ارسال شد. آموزش و پرورش در بيانيه اي هدف از اجراي اين طرح را نه تنها اعلام تعطيلي مدارس ابتدايي در روزهاي پنجشنبه، بلکه اهدافي همچون ارتقاي انگيزه تحصيلي دردانش آموزان از طريق فراهم سازي محيطي شاداب و با نشاط در مدارس ابتدايي، دانش‌افزايي معلمان و در راستاي تجربيات جهاني اعلام کرده است که براساس آن بازنگري در نحوه کلاس‌داري، بودجه بندي دروس اين دوره را براساس پشتوانه علمي وتجربي جهاني دنبال مي کند.

حميدرضا حاجي بابايي وزير آموزش و پرورش با طرح اين سوال که شنبه ها با چه ساز و کاري تعطيل مي شوند؟ به اين پاسخ رسيده است که يک بحث کارشناسي در جهت ارتقاي جايگاه ابتدايي مطرح است و آن اين است که چه کار کنيم از يک سو ابتدايي رشد کرده، روانشناسي کودک و دانش‌آموز در مقطع ابتدايي و انگيزه‌ها در اين مقطع رعايت شود،‌ از سوي ديگر ساعات درسي را افزايش دهيم.

حاجي بابايي افزود: در حال حاضر 32 هفته کاري در کشور داريم که اگر آن را در عدد 24 ضرب کنيم، براي دانش‌آموزان 744 ساعت مي‌شود، اما در تعريف جديد هفته کاري 34 هفته تعيين شده است و هر هفته 25 ساعت که اگر اين عدد را ضرب کنيم، 850 ساعت براي دانش‌آموزان لحاظ مي‌شود. با 106 ساعت افزايش ساعات درسي که داريم، همچنين بررسي تعاريف گوناگون تعطيلي روزهاي پنجشنبه و مقايسه آن با حدود 70 کشور دنيا، تصميم‌ گرفتيم يک کار کارشناسي توسط يکي از اساتيد دانشگاه انجام دهيم.

وي در ادامه با قاطعيت مي‌گويد: بررسي ها نشان مي‌دهد 78 درصد مردم جامعه کشور موافق تعطيلي پنجشنبه مدارس هستند. همچنين در نظرسنجي که در شبکه آموزش در خصوص تعطيلي پنجشنبه مدارس انجام شد، بيش از 60 هزار نفر اظهار نظر کرده بودند که آمار موافقان نيز در اين نظر سنجي بالا بود، اين در حاليست که تا امروز يک مورد خبر منفي و جدي مخالفت با اين طرح دريافت نکرده‌ايم!

مخالفان و موافقان چه مي گويند؟

اين در حالي است که دكتر علي عباسپور تهراني فر رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي در گفتگو با خبرنگار شهر، شتابزدگي در اجراي تعطيلي پنج شنبه مدارس را مصلحت ندانسته و اظهار داشت: " ابهامات در اين طرح به حدي است كه تعجيل در اجراي آن مصلحت نيست. زيرا اجراي بي برنامه و شتابزده اين طرح بي توجهي به توان جسمي و يادگيري محصلان ابتدايي با توجه به فشرده شدن ساعات آموزش كودكان است ".

وي در ادامه با اشاره به يكي از بزرگترين چالش هاي اين طرح يعني مقوله اشتغال والدين يادآور شد: " با توجه به اينکه يک سوم زنان در کلانشهرها به کار اشتغال دارند، تعطيلي پنج شنبه مشكلاتي را براي آنها به همراه خواهد داشت. ضمن اينكه چنانچه قرار است در فرصت ايجاد شده پنج شنبه، دانش آموزان به مرور مواد فوق برنامه بپردازند ضروري است كه اين برنامه ها با وجود مربيان متخصص باشد زيرا درصورت بهره مندي از افراد غيرمتخصص مضرات چنين برنامه هايي براي دانش آموزان بيشتر از منافع آن خواهد بود ".

رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي با تاكيد بر اينكه هنوز بسياري از مدارس ما كلاس هايشان را به صورت دو نوبته برگزار مي كنند تصريح كرد " در صورت اجرايي شدن طرح مزبور و افزايش ساعت تحصيل به 5ساعت در روز، وضعيت شيفت هاي دوم مدارس مشخص نشده است زيرا در فصول زمستان به دليل كوتاه بودن روزها و اضافه شدن يك ساعت به شيفت عصر، تردد اين گروه از دانش آموزان با مشكلات جدي مواجه مي‌شود ".

وي با اذعان به اين اينكه ايجاد انگيزه بيشتر براي تعليم و تعلم معلمان نمي تواند دليل قانع كننده اي براي اجراي سريع اين طرح باشد افزود: " اميدواريم اين طرح پس از بررسي و رفع معايب و در ابتداي سال تحصيلي اجرا شود تا هم مصالح نظام آموزشي كشور و هم وضعيت اشتغال خانواده ها و قدرت فراگيري دانش آموزان مورد لحاظ قرار گيرد ".

اما مجيد قدمي، رئيس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش از اين طرح به عنوان «ساماندهي ساعات آموزشي در روزهاي پنج شنبه» ياد مي کند و مي گويد: احتمالاً از ابتداي سال 1390، اين طرح به صورت آزمايشي در برخي از مدارس اجرا شود و در سال تحصيلي آينده به همه مدارس تعميم داده شود.

تعطيلي ها پنجشنبه به معناي تعطيلي مدارس نيست

قدمي با بيان اينكه اين طرح در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش مورد بررسي قرار گرفته و تأييد شده، يادآور شد: " در واقع تعطيلي پنج شنبه به معناي بسته شدن مدارس نيست، بلكه قرار است اين روز براي كلاسهاي جبراني، فعاليتهاي فرهنگي و اردويي دانش آموزان و كلاسهاي دانشگاهي و ضمن خدمت فرهنگيان باشد ".

وي در ادامه توضيح مي دهد: " قرار است در صورت تصويب، چهار زنگ 45دقيقه اي از روز شنبه تا چهارشنبه به ساعات درسي دانش آموزان دوره ابتدايي اضافه شود زيرا هم اكنون ساعت آموزشي مدارس ابتدايي 8 تا 12 است كه در صورت اجراي طرح، مدارس مي توانند يك ربع به هشت فعاليت خود را آغاز و تا 30/12 به اتمام برسانند و بدين ترتيب 45دقيقه به ساعات آموزشي در طول هفته اضافه شود كه جايگزين چهار ساعت آموزشي روز پنج شنبه است. اگر ساعات آموزشي بدين ترتيب اضافه شود در هفته پنج ساعت خواهد شد كه بدين ترتيب 30 ساعت به ساعات آموزشي در طول سال اضافه مي شود كه به نفع دانش آموزان است ".

علي کريمي فيروزجايي رييس کميته آموزش و پرورش مجلس با اعلام اين نکته که آيا تعطيلي پنجشنبه ها مفيد است؟ مي گويد: " بدون شک تعطيلي پنج‌شنبه مدارس ابتدايي يکسري فوايد و مشکلات بوجود مي‌آورد اما بايد با انجام مطالعات تطبيقي بررسي شود که دانش‌آموزان در کشورهايي که آموزش و پروش موفقي دارند چند روز در هفته مدرسه مي‌روند، معتقدم هم در اين موضوع خاص و هم تمام تصميم‌گيري‌هايي که به برنامه‌ريزي‌هاي درسي دانش‌آموزان برمي‌گردد بايد با دقت عمل شود، چراکه بحث حدود 14ميليون دانش‌آموز و بيش از 50ميليون نفر که به صورت غيرمستقيم با آموزش و پرورش سر و کار دارند اعم از فرهنگيان و اولياي دانش‌آموزان مطرح است ".

اسفنديار اختياري رييس کميته پژوهش و فناوري مجلس نيز معتقد است بايد بررسي شود که آيا تعطيلي پنجشنبه ها، به روند آموزشي آسيب نمي زند؟ و در ادامه تاکيد مي کند: " برنامه‌ريزي‌ها و راهبردهاي آموزش و پرورش بايد به گونه‌اي باشد که اصلا به فکر تعطيلي مدارس نباشيم. آموزش و پرورش بايد در تمام روزهاي هفته وجود داشته باشد. اگر فکر کنيم در مدارس ابتدايي هم آموزش هست و هم پرورش، ديگر تعطيل کردن يک روز از روزهاي آن معني پيدا نمي‌کند".

وي ادامه مي دهد: " در ارزيابي اين‌گونه طرح‌ها بايد بررسي کنيم که آيا واقعا يک سيستم آموزشي به همراه آموزش مهارت‌هاي اجتماعي براي دانش‌آموزان طراحي کرده‌ايم يا خير، اگر پاسخ مثبت است و براي اين نوع آموزش پنج روز در هفته کافيست هيچ اشکالي ندارد که پنج‌شنبه را تعطيل کنيم اما به نظر نمي‌رسد که اين کار را انجام داده باشيم. براي انجام چنين طرحي نخست بايد نظام آموزشي جديدي را به نحوي طراحي کنيم که بر اساس منطق باشد و در کنار آن آموزش مسايل ديگري نظير مهارت‌هاي اجتماعي ديده شود، با تحقق اين امر مشخص مي‌شود که پنج‌شنبه بايد مدارس تعطيل باشند يا باز باشند " .

پيشنهاد تعطيلي پنجشنبه مدارس ابتدايي مورد استقبال معلمان است

لاله افتخاري عضو کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس نيز با تاکيد بر کار کارشناسي بيشتر بر اين طرح اذعان مي دارد: " اين طرح خيلي مورد استقبال قرار گرفته و موجبات رضايتمندي اقشار مختلف به خصوص آموزگاران را ايجاد کرده است، چراکه در اين صورت آموزگاران يک روز کمتر سر کار مي‌روند و فرصت بيشتري براي رسيدگي به کارهاي خود دارند".

افتخاري مي افزايد: " با تحقق اين امر دانش‌آموزان به خصوص بچه‌ها فراغت بيشتري براي بازي و ساير فعاليت‌هاي فوق‌ برنامه در کنار خانواده‌ها خواهند داشت، اما خانواده‌ها کمتر از اين طرح رضايت دارند از اين جهت که اعتقاد دارند دانش‌آموزان بايد ساعات بيشتري را براي تحصيل و مطالعه در مدارس داشته باشند. حتي برخي خانواده‌ها پيشنهاد مي‌کنند فعاليت فوق برنامه براي روزهاي پنج‌شنبه در نظر گرفته شود، اما آن را تعطيل نکنند چراکه اين کار سبب مي‌شود به دانش‌آموزان فشار کمتري در روزهاي ديگر وارد ‌شود و فرصت بيشتري براي مطالعه خواهند داشت، ضمن اين‌که برخي خانواده‌ها به دليل اشتغال نگراني نگهداري فرزند در روزهاي تعطيل را دارند که اين امر بايد در تصميم‌گيري مورد توجه قرار گيرد".

امير طاهرخاني عضو کميته آموزش عالي کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس با اعلام اين نکته که بايد بررسي کنيم که با تعطيلي روز پنجشنبه چه امر مهمي تحقق پيدا مي‌کند که آن قدر آقايان به دنبال آن هستند، تصريح مي کند: " تاکنون هدف يا دليل قابل توجهي درخصوص ارايه اين طرح بيان نشده است. آنچه مسلم است يادگيري و آموزش نياز به استمرار و تکرار دارد و هرگاه فاصله در امر يادگيري اتفاق بيفتد در آموزش خلل ايجاد مي‌شود و در واقع امکان اين‌که دانش‌آموزان بتوانند خود را بازيابي کنند خيلي سخت خواهد بود ".

وي يادآور مي‌شود: " براي نمونه وقتي دانش‌آموزان بعد از يکي دو روز تعطيلي به مدرسه مي‌روند، حداقل يک روز طول مي‌کشد تا خودشان را دوباره هماهنگ کنند. شايد تمرکز بر چنين طرحي به اين دليل باشد که برخي مدارس در روزهاي پنج‌شنبه دروسي نظير ورزش و مطالعه آزاد به دانش‌آموزان ارايه مي‌کنند و عملا درس تعطيل است، اما به هر ترتيب حضور مستمر در مدرسه براي دانش‌آموزان تعيين کننده و در ارتقاي امر آموزش تاثيرگذار است که اين وقفه به آن آسيب مي‌رساند".

اين طرح با تمام موافقان و مخالفان خود يک سوال چالش انگيز را به دنبال دارد و آن هم اينکه با توجه به تاکيد مسولان ارشد نظام آموزشي بر بومي کردن آموزش ها، ما به دنبال بومي کردن نظام آموزشي هستيم يا اقتباس از وضعيت آموزشي 70 کشور جهان ؟ البته بحث کسب تجربه از موفقيت ديگران در جاي خود قابل تامل است ولي توجه به اين نکته که اجراي اين طرح در حاليکه براساس آمار رسمي آموزش و پرورش 15 درصد از مدارس ما دو نوبته هستند و سازو کارهاي اجرايي اين طرح به درستي تعريف نشده است جاي نگراني دارد که مانند بسياري از طرح ها به سرعت اجرايي شده و با تناقضات فراوان کنار گذاشته شود.

( مهناز اعتدالي )