سيدمحمدهادي ايازي*: 1 - حلول ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن را تبريک ميگويم. اين ماه عزيز فرصت مناسبي است تا سنتهاي حسنه تلاوت قرآن، دوره کردن اين کتاب آسماني و ذکر و دعا و شب زندهداري احيا شود.
جامعه ما امروز نياز جدي و اساسي به مراسم معنوي و ياد و ذکر خدا دارد و صحيفه سجاديه که کلام امام معصوم است با زيباترين بيان راه ارتباط با خالق يکتا را فراهم کرده است.
معاونت امور اجتماعي و فرهنگي، امسال نخستين مراسم صحيفهخواني را به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان با قرائت دعاي چهل و چهارم اين کتاب در محل باغ موزه قصر برگزار کرد. حضور پرشور مردم خصوصاً بانوان مکرمه در اين مراسم روحاني چشمگير بود. ذاکر اهل بيت عليهم السلام، جناب آقاي طاهري در اين مجلس ذکر و دعا بجا بيان کرد که «مراسم صحيفهخواني واقعاً ابتکار بجايي بود و براي نخستين بار برگزار شد. اين دعاهاي آسماني از مهجوريت خارج شد و اميد است که اين مراسم در آينده نيز تداوم يابد و از برکات و دعاهاي امام سجاد نيز در اين ماه بهرهمند شويم.»
2 - در ميان ما مسلمانان، قرآن کريم که در اين ماه مبارک نازل شده است نعمت بزرگي است که تلاوت آن رحمت، تدبر در آن برکت، عمل به آن نجات و فلاح را به ارمغان آورده است. گرچه در همه طول سال بايد با قرآن مأنوس بود و به حد وسع آن را تلاوت کرد و از معارف آن بهره برد اما ماه رمضان ويژگياي دارد که حظ و عمق بيشتري به عبادات ميدهد و زمينه روحي و معنوي بهتري براي رسيدن به تقواي الهي را فراهم ميکند. مقام معظم رهبري نيز در همين زمينه ميفرمايند:
«مسئله اساسي در باب ماه رمضان، اين است که بشر که در ميان انواع عوامل و موجبات غفلت از خدا و از راه او محاصره شده و انگيزههاي گوناگون، او را به سمت پايين و تنزل و سقوط ميکشاند، فرصتي پيدا کند که در آن بتواند روح را - که روح انسان و باطن بشر، به عروج و اعتلا تمايل دارد - به سمت عروج و اعتلا سوق دهد و به خدا تقرب جويد و به اخلاق الهي، تخلق پيدا کند. ماه رمضان، چنين فرصتي است». بنابراين بايد از اين فرصت بهنحو احسن بهره بگيريم و براي مردم هم زمينه بهرهگيري از اين اوقات رباني را فراهم کنيم؛ چون اين ماه نيز بنا به فرمايش عميق مقام عظماي ولايت، ماه نيرو گرفتن براي عروج معنوي است و دراينباره فرموده اند:
«ماه رمضان، ماه ذخيرهسازي و ماه نيرو گرفتن است. ماه رمضان ماهي است که آحاد مردم بايد خود را به خزاين غيبي و معنوي الهي برسانند و هر مقدار که ميتوانند، تغذيه کنند، خود را براي پيشرفت آماده کنند... و بايد قدر بدانيد. در روزها و شبهاي ماه رمضان، همه بر سر سفره انعام الهي حاضريد. استفاده کنيد. در اين ماه، هر کار نيکي بکنيد، هر سخن حقي بگوييد، هر کلمهاي را به کسي که محتاج تعليم است، تعليم بدهيد، هر کلمهاي که براي خدا فرا بگيريد و در راه خدا به کار شما بيايد، هر رکعت نماز، هر آيه قرآن، هر ساعت گذراندن با دهان روزه و هر اجتناب از گناهي، با ارزش است. دروغي نگوييد و غيبتي نکنيد، که زمينه براي دروغ و غيبت مقتضي است. شما اجتناب و امتناع کنيد. هر عمل حسنهاي که انجام بدهيد - احسان، اطعام و کمک به کسي، احوالپرسي از مستحقي، اقدامي براي مردم محروم، اقدامي براي جامعه اسلامي، کاري براي پيشرفت زندگي مردم - همه اينها عبادت است.»بيانات مقام عظماي ولايت عموماً چراغ راه همه مردم براي بهرهگيري از اين ماه است و براي مسئولان و مديران فرهنگي جامعه خصوصاً تکليف و فريضه که در جهت مهيا کردن زمينه تحقق اين منويات تلاش کنند.
3 - مديريت فرهنگي شهر تهران با اعتقاد به ضرورت کار فرهنگي و ديني و در راستاي تحقق انديشههاي رهبري و به اقتضاي زمان براي ماه مبارک رمضان تدارک و تمهيدات گسترده را برنامهريزي کرده است.
اساس اين برنامهها بر قرآني شدن فضاي معنوي شهرمان تهران، اين امالقراي کشورهاي اسلامي جهان است. تنوع و گستردگي اين برنامهها داراي اهداف و الزاماتي است که توجه به آنها ضروري است از جمله اهداف اين برنامهها ايجاد شرايط و فضاي معنوي و قرآني، عمق بخشي به مفاهيم فرهنگ شهروندي با تکيه بر ارزشهاي ديني و مذهبي، ارتقاي نشاط معنوي شهروندان با رويکرد تلطيف فضاهاي ديني، ايجاد انس و الفت بين شهروندان با تکيه بر تقويت ارزشهاي ديني و اسلامي، پاسداشت مراسم و مناسبتهاي مذهبي با محوريت ماه مبارک رمضان، ايجاد يکپارچگي و انسجام عملي در برنامههاي مديريت شهري است.
توجه به محتواي برنامهها نيز از اهميت دو چندان برخوردار است و مديريت فرهنگي شهر خود را ملزم به رعايت الزامات محتوايي جهت رشد و بالندگي معنويت در جامعه ميداند. تقويت ارزشهاي ديني و اسلامي در بستر برنامههاي اجرايي ماه مبارک رمضان، تاکيد ويژه بر آموزههاي ائمه اطهار عليهمالسلام، امام خميني(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامي در برنامهريزي فعاليتهاي فرهنگي - مذهبي، توجه به وحدت و وفاق عمومي شهروندان با تقويت انسجام و همبستگي اجتماعي، بازشناسي ظرفيتهاي محلهاي، منطقهاي و فرا منطقهاي جهت انجام بهينه برنامهها، توجه ويژه به آموزش مباحث اخلاقي و ديني با محوريت قرآن، نهج البلاغه و صحيفه سجاديه از جمله اين الزامات محتوايي به شمار ميرود.
4 - نگاهي گذرا به برنامهها
الف - برنامههاي قرآني (پنجرههاي آسمان)
همانطور که ذکر شد محور برنامههاي ماه مبارک رمضان در مناطق 22گانه برگزاري مجالس انس با قرآن کريم است. در اين برنامه 220 محفل قرآني در مناطق مختلف برگزار ميشود. مناطق در تعامل با مساجد و هيئات قرآني برجسته سطح منطقه حداقل نسبت به برپايي 10 محفل انس با قرآن کريم بهمنظور تشويق شهروندان در انس با قرآن کريم اقدام خواهند کرد. تقدير از فعالان قرآني، اهداي قرآن کريم و کتب به مساجد در همين برنامه انجام خواهد گرفت. علاوه بر اين 5 هزار ختم قرآن همزمان در هر روز توسط شهروندان داوطلب در شهر انجام خواهد شد.
ب - بينات نور (22 نمايشگاه قرآني در مناطق)
نمايشگاه قرآني مناطق و ارائه خدمات و محصولات فرهنگي ازجمله فعاليتهاي ديگر به شمار ميرود، هر منطقه نسبت به برپايي يک نمايشگاه متمرکز در سطح منطقه با محوريت قرآن مجيد و ادعيه در تعامل با مؤسسات و تشکلهاي مردم نهاد قرآني بهمنظور افزايش مشارکت اجتماعي و ترويج فرهنگ قرآني و ارائه خدمات به عموم شهروندان در شبهاي ماه مبارک رمضان اقدام خواهد کرد. از جمله برنامههاي قابل ذکر در اين ماه ميتوان اشاره گذرا به برنامههاي ذيل نيز داشته باشيم.
توزيع افطاري ساده همزمان با لحظات ملکوتي اذان مغرب (افطار)، مراسم دعا در شبهاي رمضان، پس از افطار در محلهاي پيشبيني شده (بوستانهاي محلي شهري)، نذر صلوات در هر شب پس از مراسم ختم گروهي قرآن، برگزاري کارگاه آموزشي صحيح خواني نماز و سوره حمد، برگزاري نشست آموزشي احکام و آداب ماه مبارک رمضان و پاسخ به شبهات ديني، برگزاري کلاس آموزش اخلاق، برگزاري کارگاه هنري ويژه روزه اوليها (روزهداران کوچک)، برگزاري مسابقه در هر شب با موضوعات اجتماعي و سرگرمي در ايام ماه مبارک رمضان، آنچه که گذشت گوشهاي از برنامههاست که به حول و قوه الهي در ادامه مابقي برنامهها به اطلاع شهروندان محترم خواهد رسيد. انشاءالله
* معاون امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران