حسينمحمد پورزرندي*
مديريت امور مالي و مسايل مربوط به حسابپذيري و حسابرسي آنها، همواره پاشنه آشيل شهرداريها و مديريت شهري بوده است به نحوي كه هماكنون به اين تصور در اذهان عمومي كه شهرداريها بنگاههايي با گردش مالي زياد، هزينههاي بالا و ريخت وپاشهاي بي حساب و کتاب اقتصادي است دامن زده است. سلامت نظام مالي و اداري شهر بعنوان موتور محرکه و نبض اقتصادي شهر، از اهميت ويژهاي برخوردار بوده و سامانمند و قاعدهمند بودن اين نظام ميتواند نويدبخش تحول در ديگر زيربخشهاي يک مجموعه باشد. اين حوزه از آنجايي که آينده اقتصادي و توسعهاي شهر را رقم خواهد زد و سهم زيادي در نحوه هزينههاي شهري، بودجههاي درنظر گرفته شده، چگونگي تخصيص منابع مالي و کاهش فساد مالي خواهد داشت، مورد توجه مديرانشهري است.
گامهاي اوليه براي اصلاح و سلامت مالي و اداري شهرداري با تغيير سيستم حسابداري نقدي به تعهدي از سال85 صورت پذيرفت. اتفاقي که به يکباره بودجه شهرداريتهران را با افزايش قابل ملاحظه اي مواجه کرد؛ بودجهاي که کمترين کمک را از دولت ميگيرد و بيشترين سهم درآمدش از طريق فعاليتهاي خودش است. سيستم حسابهاي تعهدي در واقع مديريت بر اعتبارات غيرنقدي بود که باعث افزايش درآمدها شهرداري شده و با ثبت و بکارگيري اين سرمايه قابل توجه و شفاف در سيستم شهرداري نمايان گرديد.
عموما شهرداري تهران داراي سرمايه هاي راکد و بدون استفاده در کلانشهر بوده و بسياري از پروژههاي شهري در نتيجه اين رکود سرمايهاي در حاشيه قرار داشته و با تاخير مواجه شدهاند. اين تغيير باعث گسترده شدن فعاليتهاي عمراني شهرداري در سالهاي اخير و رونق اقتصادي و سرمايه گذاري در جاي جاي شهر شده است و به نوعي بعنوان يک فرصت نهفته در درون شهر مطرح ميباشد.
با اجراي حسابداري تعهدي در شهرداري براي اولينبار فضاي شناسايي و ثبت اموال و داراييهاي شهرداري تهران فراهم شد؛ اموالي که تا پيش از اين به دليل اجراي حسابداري نقدي در شهرداري تهران امکان ثبت آن فراهم نبود. از سوي ديگر با اجراي حسابداري تعهدي در شهرداريتهران، فضاي لازم براي پاسخگويي مالي فراهم شد و با انتشار صورتهاي مالي در موعد مقرر قانوني براي اولينبار تمام هزينهها و درآمدهاي شهرداري در معرض ديد کارشناسان، مسئولان و شهروندان قرار گرفت.
ثبت اموال شهرداريتهران که در يکصد سال گذشته به دليل سيستم مالي سنتي و قديمي آن با نيازمنديهاي زمان هماهنگ نبود انبوهي از مسائل و مشکلات را براي شهرداري به وجود آورده بود که مهمترين آن شفاف نبودن حسابها و نداشتن آمار دقيقي از اموال و دارائيهاي شهرداري بوده است. اما امروز با اجراي سيتم حسابپذيري فضاي فرصتطلبان تنگ شده به گونهاي که امروز همه چيز مشخص و همه اموال و داراييها ثبت دفاتر ميشود.
در گذشته با وجود کمکهاي دولتي و منابع مالي که در شهر وجود داشت، سرعت تحولات و تغييرات در شهر بسيار کندتر از آنچه که امروز در تهران شاهد آن هستيم، ديده ميشد. بعبارت ديگر خلاقيت و بکارگيري روشها و مکانيزم هاي مختلف براي افزايش درآمدها و شناسايي درآمدهاي پايدار باعث شده تا امروز کلانشهر را بعنوان يک کارگاه بزرگ عمراني در نظر بگيريم.
حجم انبوهي از فعاليتهاي عمراني و پروژههاي شهري که در کلانشهر در حال انجام است و بعضا نيز به چالش کشيده شده و تحولات صورت گرفته در شهر با نگاه ترديد نگريسته ميشود، بخشي از آن در نتيجه شناخت و استفاده صحيح از منابع مالي و تغيير در سيستم حسابپذيري در مديريت شهري است که نگرش و سرمايههاي اجتماعي را به سمت خود کشيده است.
اينک مديريت مالي کلانشهر توان تحولآفريني و اجراي طرحهاي غيرممکن در گذشته و تحققپذير در مديريت کنوني را تجربه و آزموده است. سيستم حسابداري تعهدي، علاوه براينکه به افزايش سرمايههاي شهرداري و تزريق آن به پروژههاي شهري شده باعث نوعي پاسخگويي و شفاف سازي و سلامت در نظام مالي شهرداري نيز شده است. با چنين تحولاتي، شرايط فضاي مالي شهرداريتهران به سمتي حرکت نموده که در سال88 يک شرکت بينالمللي اروپايي با ارزيابي عملکرد مالي و پتانسيلهاي فني و اجرايي آن رتبه مالي بينالمللي براي آن صادر کرد که اين خود موفقيت بزرگي براي مديريتشهري کلانشهر محسوب ميشود.
*معاون اداري مالي شهرداري تهران