-
- |
-
- |
-
- |
-
- |
-
سه‌شنبه ۰۱ خرداد ۱۴۰۳
ساعت : ۲۰:۵۶
ساعت : ۲۰:۵۶
به گزارش خبرنگار «شهر»، نشست نقد و بررسي «عجايب‌المخلوقات» و «مکبث» روز شنبه 3 تيرماه، با حضور رضا ثروتي (نويسنده و کارگردان)، مجيد بهرامي و مرتضي اسماعيل کاشي (بازيگران)، بامداد افشار (آهنگساز) و علي قلي‌پور و امين عظيمي به عنوان منتقد در فرهنگسراي رسانه برگزار شد.
در ابتداي پانزدهمين جلسه از سلسله نشست‌هاي فرهنگسراي رسانه امين عظيمي منتقد، با بيان اينکه هم اكنون از اجراي نمايش‌هاي «مكبث» و «عجايب‌المخلوقات» در تماشاخانه ايرانشهر 15 شب مي گذرد، گفت: البته ناگفته نماند كه اين دو نمايش قبلا هم در جشنواره‌هاي مختلف روي صحنه رفته‌اند و در حال حاضر هم با توجه به اينكه در اجراي قبلي عجايب‌المخلوقات، مجيد بهرامي بازيگر تئاتر به بيماري مبتلا شد، براي همين اجراي نمايش متوقف شد و در حال حاضر به يمن بازگشت سلامتي مجيد بهرامي نمايش عجايب المخلوقات دوباره اجرا مي شود.
اجراي مکبث بد بود
علي قلي پور به عنوان منتقد ديگر اين نشست، با اشاره به اينکه در جلسات نقد و بررسي منتقد بي سلاح مي شود، گفت: دليلش هم اين است که گروه در جلسه حضور دارد و طبيعتا مي خواهد که کارش را در جايگاه بالايي بنشاند. ضمن اينکه در اين جلسه دو نگاه منتقد و خالق اثر مي تواند در مقابل هم قرار بگيرد و براي اثر نتيجه بخش باشد البته بخشي از بحث ها لاجرم سليقه اي خواهد بود، در بعضي جاها افق نگاه‌ها مشترك مي‌شود و جاهايي هم ممکن است هيچ نقطه مشترکي بين منتقد و خالقان اثر وجود نداشته باشد.
وي در ادامه افزود: بيشتر دوست داشتم در مورد «عجايب المخلوقات» صحبت شود چون اجراي «مکبث» بدي داشت اما اجراي «عجايب المخلوقات» ارزش صحبت كردن درباره‌اش را دارد. البته بايد گفت مکبث بي ارزش نبود، در واقع مکبث تمريني بود که گروه به اجراي دوم برسد و تمرين بودن چيزي نقص توانايي آن گروه نيست و هر کاري تمريني است براي کار بعدي.
قلي پور در ادامه صحبت هاي خود افزود: هر اجرايي پيشينه اي به اسم تمرين دارد، اين چيزي نيست که در اجرا روشن نباشد. با توجه به اينکه نمي‌خواهم اين نمايش را به ژانر بخصوصي تقليل دهم. در رابطه با نقدي که به اين نوع تئاترها مي کنند بايد گفت که يک تمرين و يک آماده سازي براي نمايش وجود دارد و بين اين دو تفاوت هست. تمرين فاقد فرايندي است که بازيگر طي مسيري به يک نقطه خاصي مي رسد، معمولا کارها آماده سازي مي شود و ممکن است بازيگر هم با کارگردان سهم داشته باشد.
نقدي که به اين دو نمايش وارد است اينکه مرز بين تمرين و آماده‌سازي در اين دو نمايش مبهم است که آيا تمرين کردند يا نمايش را آماده سازي کرده اند. در «عجائب المخلوقات» اين مرز روشن‌تر مي‌شود اما نقطه اتکايي که به تماشاگر مي دهد تا در مورد آن حرف بزند؛ بازنمايي در اجراست. بازنمايي در همه هنرها يک مسأله است ولي شيوه بعضي از اجراها باعث مي شود که نمايش دچار يک نوع بحران بازنمايي شود.
وي همچنين اين اجرا را يک اجراي مبتني بر حرکت دانست و گفت: کاري است که ژست ها، افکت ها و موسيقي هايش و بطور كلي شبيه تئاتر کلاسيک است حتي ممكن است فراتر از آن باشد و يک فيزيکال خاصي روي صحنه به ما نشان مي دهد. در واقع اين اجرا صاحب يک منطق مي شود تا اينكه پيرو يک مکتب و سبک خاص باشد براي همين بهتر است اصول خود اين کار را نقد کنيم. دراين رابطه بايد گفت نمايش مكبث در عين حال که از شر کلمه و واژه رها مي شود، به شدت شکل متني دارد و اين موضوع مخصوصا در عجايب المخلوقات بيشتر نمود دارد.
تأويل‌هاي تماشاگر بعد از ديدن نمايش
رضا ثروتي کارگردان اين دو اثر با بيان اينکه اجراي عجايب المخلوقات قوام يافته و ادامه دار مکبث نيست، گفت: به دليل فضاي گسسته‌اي که در عجايب المخلوقات وجود دارد مکبث را قوام يافته تر مي‌دانم. وي افزود: اساسا به خاطر تکثر نشانه‌ها و هجوم دال‌ها به همديگر در عجايب المخلوقات، قرار بر اين است که به تماشاگر اجازه داده نشود که مدلول خود را پيدا کند و مي خواهيم با انباشت تصاوير فضايي را فراهم کنيم که تماشاگر اجازه فکر کردن نداشته باشد و تأويل‌هايش را به پس از ديدن نمايش و خارج شدن از سالن نمايش بگذارد و اين تجربه را مي کنيم، يا موفق بوديم يا نبوديم.
در ادامه اين نشست ثروتي در پاسخ به پرسش عظيمي مبني بر اينکه در مقايسه با اجراي سال هاي گذشته،در اجراي امسال چه تغييراتي در عجايب المخلوقات اتفاق افتاده که خط روايي و پيونددهنده قبلي کم رنگ تر شده است، گفت: به طور مثال چيزي از نقش مرتضي اسماعيل کاشي در اين اجراي جديد کم نشده، فقط صحنه ميهماني آخر اضافه شده و حضور جادوگران کمي پررنگ تر شده است اما تنها نکته اي که در اجراي جديد جايش خالي است؛ آن فشردگي است كه در اجراي قبل در سالن سايه به ما تحميل مي شد که اتفاقا اين فشردگي در حس نزديکي تماشاگر به نمايش کمک مي کرد و باعث مي شد حالات بازيگر را از نزديک دريافت کند. همچنين به جر اصواتي كه توليد و به كار امسال اضافه کرديم به دليل اينکه جاي خالي ديالوگ را براي بيان احساسات بگيرد. غير از اين مورد تفاوتي در حوزه موسيقي و چيدمان و ترکيب وجود نداشت و ما عين همان فضا را در اين کار داريم.
كارگردان به بازيگر فضا مي‌دهد
مرتضي اسماعيل کاشي با اشاره به اينکه من همواره از سال 83 هر بازي كه داشتم در آثار ثروتي بوده است از كارهاي دانشگاه گرفته تا كلاسيك و جشنواره‌ها، گفت: به نظرم اين شيوه براي من يكي از امتيازات بزرگ بود كه روي يك خط به جلو بروم و مسيرهاي پراكنده نداشته باشم و الان هم باعث شده كه خيلي علاقه نداشته باشم در همه جا حضور داشته باشم.
اسماعيل كاشي در خصوص تغييرات اجراي امسال گفت: تغييرات آنچناني نداشتيم فقط يک صحنه جادوگران به کار اضافه شده که بتواند ارتباط بيشتري ميان اجزا برقرار كند. همچنين نوع كار ثروتي طوري است كه فضايي را براي بازيگر در طول تمرين به وجود مي‌آورد كه بازيگر هر چه در توانايي خود دارد بتواند ارايه كند اين كار سختي است كه شايد همه كارگردان‌ها اين فرصت را ايجاد نكنند.
سالن بزرگ‌تر موسيقي بيشتر هم مي‌طلبد
بامداد افشار آهنگساز نمايش عجايب المخلوقات در رابطه با مقدار بيش از حد اصوات و موسيقي در نمايش‌ها، گفت: مقدار زياد موسيقي را در اين نمايش‌ها مي‌پذيرم مثلا يک ملودي تمام نشده يکي ديگر آغاز مي شود. همچنين تفاوتي که موزيک پارسال با امسال دارد اين است که اصوات الكترونيک به اجراي کار اضافه کرديم. دليلش هم بزرگ شدن سالن جديد است که به آن ميکروفون اضافه شده است. چون سالن قبلي کوچک بود و موسيقي زنده محدود جواب مي داد و همچنين از دلايل ديگر اضافه شدن موسيقي براي نمايش امسال پيدا كردن اصوات بهتر و جديدتري براي كار بود.
همچنين يکي از دلايل موسيقي زياد به حضور جادوگران هم برمي گردد که صحنه هايشان کاملا موزيکال است. پارسال قرار بود يک ملودي وجود داشته باشد و جادوگران از بطن ديالوگ هايشان به آواز برسند اما امسال سعي کرديم که صحنه ها موزيکال تر شود.
موسيقي پررنگ در عجايب المخلوقات
ثروتي نيز در ادامه صحبت هاي افشار افزود: نسبت به اجراهاي ديگر مکبث، الان در اين نمايش حضور موسيقي و افکت پررنگ است و در عجايب المخلوقات اين حضور پررنگ تر نيز هست و هر چه از تجربه تئاتري ام زمان بيشتري مي گذرد حضور زبان را کم رنگ تر مي بينم و در نمايش هايم موسيقي جذابيت بيشتري برايم دارد.
ثروتي افزود: موسيقي و رقص‌هايي كه وقتي به واژه درنمي آيند جذاب تر هستند، جاي کلمات و مفاهيم مي نشينند و سعي ام اين است كه به ناخودآگاه و احساس تماشاگر بروم. احساسي که در روزمرگي از بين مي رود و برايم من مهم است که مواجهه تماشاگر در سالن نمايش يک مواجهه متفاوت باشد.
10سال بدون ديالوگ
مجيد بهرامي بازيگر تئاتر با اشاره به اينكه 10 سال است كه در تئاتر ديالوگ نگفتم، گفت: قبل از بازي در اين اثر، سه، چهار سالي بود كه در خارج از ايران با حامد محمد طاهري كار تئاتر مي كردم اما بعد از آن كسي را پيدا نكردم كه با آن حال و هوا و شيوه كار كند و نوع كار نسل جديد را هم نمي‌شناختم اما از لحظه‌اي كه تمرين‌هاي اين نمايش را ديدم شبيه آن چيزهايي بود كه در تئاتر مورد نظر من بود و گپي با رضا ثروتي زديم و به توافق رسيديم.
هر چه به جلوتر رفتيم برايم جذاب تر شد با وجودي كه مي‌دانستم نقش خاصي ندارم و يك تكه‌اي از تصويري خواهم بود كه كار را كامل مي‌كند فقط يك تكه از تصوير، نه بيشتر و نه كمتر. و اين تصاوير حين تمرين با بازيگران و حضور ثروتي كامل‌تر مي شد و دليل خوب پيش‌رفتن كار اين بود كه ثروتي تصاوير را در ذهنش خوب جا داده بود و اين چارچوب او به ما كمك مي‌كرد.
