به گزارش خبرنگار «شهر» مسئولان انتظامي و فرهنگي، ماه مبارک رمضان را «ماه کاهش جرايم» معرفي ميکنند. بررسي آماري که سالهاي اخير در کشور انجام شده نشان دهنده اين است که اصولا در ماه رمضان آمار اکثر جرائم کاهش چشمگيري دارد به طور مثال در سال گذشته در رابطه با سرقت منزل با 30 درصد کاهش، سرقت بانکها 57 درصد و راهزني 67 در صد کاهش جرم مواجه بوديم. همچنين در خصوص سرقت اتومبيل، لوازم داخل اتومبيل ، جيب بري و قتل و ساير جرائم کاهش کلي جرم را داشتيم. حتي در بعضي شهرها آمارها در اين ماه کاهش 70 درصدي انواع جرائم را نشان ميدهد.
ماه رمضان و چرايي کاهش جرايم
در ماه مبارک ميزان «کنترل دروني» شهروندان، حتي آنهايي که از پتانسيل بالايي براي دست يازيدن به اعمال کجروانه برخوردارند، افزايش مييابد. اين نوع کنترل بيش از هر عامل ديگري قادر است بر «رفتار» تاثير بگذارد. دوم آن که فعاليت هاي فرهنگي و معنوي رسانهها در ماه مبارک رمضان، موجب تقويت «وجدان» آسيب پذير افراد کجرو ميشود. همچنين براساس شواهد آماري ميزان همکاري و همراهي مردم با نيروي انتظامي در ماه مبارک و مشارکت آنان در فرآيندهاي اجتماعي افزايش مييابد.
کارشناسان بر اين مساله توافق دارند که فضاي معنوي ماه رمضان و برگزاري مراسم مذهبي، جوي در جامعه ايجاد ميکند که سدي در برابر وقوع جرايم است.
افزايش اعتماد به نفس و عزت نفس، معنا پيدا کردن زندگي، کاهش فشارهاي رواني از جمله تاثيرات غير مستقيمي است که با عبادت تقويت ميشود و عامل تغيير رفتار افراد سابقهدار است.
همچنين اين آموزه وجود دارد که بخشش گناهان در اين ماه بيشتر صورت ميگيرد. مجرماني که در يک جامعه تحت تاثير عوامل اجتماعي، فرهنگي مرتکب جرم شدهاند ميتوانند با تکيه بر اين آموزه جرم را در اين ماه ترک کنند، اما مجرمان حرفهاي که مرتکب جرايمي چون قتل و غارت ميشوند کمتر تحت تاثير اين روحيه معنوي قرار ميگيرند.
آثار اجتماعي روزه
روزه آثار اجتماعي آشکار و پنهان زيادي دارد. نخستين تاثير اجتماعي روزه بازسازي روابط افراد جامعه و کاهش آسيبها و انحرافهاي اجتماعي است.
رمضان از سويي گروههاي مختلف اجتماعي را به هم نزديک کرده و به انسجام اجتماعي ميرساند و از سويي ديگر همفکري و انسجام اجتماعي را در سازمانهاي ديني از قبيل مساجد افزايش ميدهد. رمضان بستري را فراهم ميکند تا شاخصهاي راستگويي، صداقت و سلامت اجتماعي افزايش يابد. اين موضوع موجب پويايي جامعه و تقويت اعتماد اجتماعي در ميان اعضاي خانواده و ديگر نهادهاي اجتماعي ميشود. ميتوان گفت مهمترين تاثير رمضان ايجاد فضاهاي جمعي و در نتيجه تقويت وجدان اجتماعي است.
تلاش براي حفظ فضاي معنوي رمضان
اما پرسشي که کمتر به آن پرداخته شده است چگونگي حفظ اين فضا در تمام طول سال است؟
بسياري از آسيبشناسان اجتماعي، جرمشناسان و روانشناسان بر اين عقيده هستند كه مذهب به عنوان اصليترين عامل خودكنترلي، افراد را از كجروي، رفتارهاي نابهنجار و پرخطر دور نگه ميدارد و طبيعتا هر چه فضاي جامعه مذهبيتر باشد اين خودكنترلي نيز در بين شهروندان بيشتر ميشود.
ايمان در واقع تنها عامل دروني در بين افراد خلافكار است كه ميزان تخلفات را در ميان آنها به حداقل ميرساند.
بي شك اگر نهادهاي فرهنگي و متوليان امر بتوانند فضاي اميد، ايمان و تحول روحي و رواني را که در ماه مبارک رمضان در جامعه وجود دارد در طول سال نيز ايجاد کنند اين رويه ماندگار خواهد شد. اما براي تثبيت اين مهم بايد برنامه ريزي اساسي صورت گيرد.
بايد از اين فضا استفاده شود تا جرايم در ديگر ماههاي سال هم روندي رو به کاهش داشته باشند، وقتي اين پتانسيل وجود دارد که با استفاده از فرهنگ اسلامي و خداپرستي وجدان جامعه بيدار شود و وقوع جرم کاهش پيدا کند مسوولان وظيفه دارند با فرهنگسازي اين معنويت را در جامعه نهادينه کنند.
آنچه که بايد بدان توجه کنيم اين است ماه رمضان را از جنبه فردي الگويي براي ساير ماهها قرار دهيم و عطوفت را همچنان ميهمان خانهها نگهداريم.