پولدار شدن يک شبه سد راه فرهنگ‌سازي

دکتر احمد پهلوانيان درمورد اينکه در فرهنگ ما اعتقاد به کار تدريجي کمتر ديده مي‎شود و طي کردن راه صدساله به صورت يک شبه در برخي موارد مورد توجه افراد است، دلايل اين گونه تفکر را در گفتگو با مهر اينگونه تشريح کرد: ما در ذهنمان تفکيکي بين پروسه و پروژه نداريم و به اهدافمان بيشتر نگاه پروژه‏اي داريم تا نگاه پروسه‎اي. اين باعث مي‏شود به هدفهايمان يا نرسيم يا به يک صورت مجازي و بسيار خام و ناپخته برسيم.

وي افزود: به عنوان مثال ورود مدرنيته در غرب حاصل يک پروسه طولاني مدت بود و فوايد خودش را به همراه آورد هرچند که آسيبهاي خودش را هم داشت. ولي ما با مدرنيته به صورت پروژه برخورد کرديم و خواستيم يک دفعه مدرن شويم.

اين کارشناس حوزه فقه و ارتباطات ادامه داد: در سطوح کوچکترهم افراد به اهدافشان همين نگاه پروژه‎اي را دارند. عدم درک ما از اين فرايند و روحيه عجولانه ما و عدم تحمل مرارتها و سختي‎هاي طي کردن يک فرايند باعث مي‎شود که نگاهي تعجيلي داشته باشيم و از نگاه تدريجي فاصله بگيريم.

اين محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه اسلامي درمورد رابطه رشد يک شبه با اقتصاد و سياست هم گفت: در صورت رشد يک شبه، خيلي کم پيش مي‏آيد که انسان به نتيجه پخته شده و کامل برسد. شتابزدگي باعث تفريط و افراط‎هايي مي‎شود که در ساماندهي اهداف او سيستم را مختل و دچار شکست مي‎کنند. براي مثال کسي که مي‎خواهد در سياست در داخل سيستم حاکم رشد کند با يک گام بلند مثلا رانت يا با يک واسطه خود را به مراتبي در حاکميت مي‏رساند ولي او تجربه کافي براي مديريت آن فضايي که در اختيارش قرار داده‏اند را ندارد و از طرفي ظرفيت لازم براي آن امکاناتي که در اختيارش گذاشته‏اند را هم ندارد. اين عدم تجربه و عدم شخصيت باعث مي‎شود هم به خودش و هم به ثروت و قدرتي که به او داده‎اند صدمه و آسيب بزند. در واقع هم خودش را خراب مي‏کند هم ثروت وقدرتي که به او داده‎اند.

قائم مقام مرکز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما در مورد اينکه چگونه مي‎شود افراد را براي رشد و پيشرفت به کار و تلاش و برنامه ريزي تدريجي مجاب کرد هم يادآور شد: در مرحله اول بايد با آموزش اين فکر غلط را اصلاح کنيم يعني در اين زمينه بايد فرهنگ سازي کنيم. بايد هرکسي که مي‎خواهد در سيستم رشد کند با آموزش‎هاي لازم و طي کردن مراحل مادون آن مرتبه به پختگي و تجربه کافي برسد. در وهله دوم بايد سيستم را طوري تعبيه کرد که امکان چنين رشدهاي يک شبه وجود نداشته باشد. در سيستمي که حزبي و طايفه‏اي و قبيله‎اي اداره مي‏شود فرهنگ سازي‎ها هم جواب نمي‏دهد در اقتصاد هم همينطور است. تا زماني که با رانت مي‏شود يک شبه پولدار شد کاري از فرهنگ سازي بر نمي‏آيد. بايد يک سيستم بسته و خود بسنده‏اي طراحي کرد تا هرکسي نتواند آن را دور بزند يا راه ميانبر بزند و از سيستم خارج شود و به اهداف فراسيستم دست يابد.